Czy fenkuł włoski to koperek? Czytaj na DOZ.PL

Fenkuł włoski (łac. Foeniculum vulgare, ang. Fennel), pochodzący z rodziny baldaszkowatych – Apiaceae, jest w naszym klimacie rośliną dwuletnią. W krajach basenu Morza Śródziemnego, z których pochodzi, jest rośliną wieloletnią. Inną polską nazwą fenkułu jest koper włoski. Jego nazwa łacińska pochodzi pod słowa foenum, które oznacza siano. To powiązanie wynika zapewne z charakterystycznego zapachu owoców kopru, który może być w pewnym stopniu kojarzony z zapachem siana.

Większość mieszkańców naszego kraju wie, jak wygląda ta rozpowszechniona w Polsce roślina. Na lekko szarych łodygach osadzone są żółtawe baldachy drobnych kwiatów. Korzeń kopru włoskiego jest wrzecionowaty. Fenkuł osiąga zwykle wysokość około dwóch metrów. Jego liście są nitkowate, trzykrotnie pierzaste, a ogonek liściasty otacza łodygę. Owocem jest cylindryczna rozłupka, dzieląca się na dwie małe niełupki.

Surowcem farmaceutycznym kopru włoskiego jest jego owoc –Foeniculi fructus. Owoce należy zbierać w okresie dojrzewania rośliny i suszyć w lekkim przewiewie. Owoc kopru jest wykorzystywany do uzyskiwania olejku eterycznego.

Owoc kopru włoskiego, a właściwie uzyskiwany z niego olejek eteryczny, jest obecnie wykorzystywany głównie jako środek wiatropędny i lek poprawiający trawienie. Ponadto niektóre składniki olejku eterycznego działają wykrztuśnie, dlatego olejek eteryczny znajdziemy w składzie preparatów przyjmowanych w okresie przeziębieniowym. Olejek eteryczny wykazuje również pewne właściwości przeciwbakteryjne i może być stosowany jako środek poprawiający zapach z ust. Z tego powodu składniki kopru włoskiego znajdziemy w składzie płynów do płukania jamy ustnej oraz past do zębów.

Napar z fenkułu włoskiego może być wykorzystywany w łagodzeniu kolki i bólu brzucha u dzieci powyżej czwartego roku życia.

Właściwości lecznicze fenkułu włoskiego są znane od wieków. Koper włoski już w starożytnym Egipcie był uznawany za środek łagodzący bóle brzucha oraz problemy związane z trawieniem. W okresie średniowiecza przypisywano mu wręcz magiczne właściwości, a jego popularność potwierdzają zapisy średniowiecznych „recept”. Culpeper wspomina o wykorzystaniu owoców fenkułu w łagodzeniu bólu zębów i problemów oddechowych. Ususzone ziele wieszano w drzwiach w celu odpędzenia złych duchów i zapewnienia domownikom spokojnego snu. Medycyna Dalekiego Wschodu wykorzystywała owoce fenkułu do uśmierzania bólu po ugryzieniach przez węże.

Owoce kopru włoskiego są również chętnie wykorzystywane w przemyśle spożywczym. Olejek eteryczny i same owoce służą do aromatyzowania mięsa, ciast oraz różnego rodzaju pieczywa.

Owoc fenkułu włoskiego zawiera olejek eteryczny, w którego składzie zidentyfikowano głównie pochodne fenylopropanu: anetol, fenchon i estragol, a także substancje z grupy monoterpenów: alfa i beta pinen oraz limonen. W olejku eterycznym występuje także aldehyd, keton oraz kwas anyżowy. Ponadto oprócz frakcji olejku eterycznego potwierdzono również występowanie flawonoidów, kwasów organicznych oraz białka.

Aktywność przeciwbakteryjna i przeciwpasożytnicza olejku koprowego sprawia, że może być on stosowany w zwalczaniu wszy lub pcheł.

Substancje zawarte w olejku wykazują działanie rozkurczające na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych oraz oskrzeli. Ponadto fenchon wykazuje również działanie sekretolityczne, dzięki czemu preparaty zawierające wyciągi z fenkułu są chętnie stosowane przez pacjentów do zwalczania kaszlu związanego z sezonowym przeziębieniem.

Napary z kopru włoskiego mają również lekkie działanie uspokajające.

Owoc fenkułu włoskiego można stosować w postaci naparu. W celu jego przygotowania zaleca się zalanie surowca wrzącą wodą i pozostawienie go pod przykryciem na 10 minut.

Wyciągi z kopru włoskiego są stosowane również w formie pastylek i tabletek do ssania. Zwykle zaleca się ssanie jednej tabletki co osiem godzin.

Wyciągi z fenkułu włoskiego znajdziemy również w składzie popularnych syropów na kaszel. Zaleca się stosowanie 15 ml syropu sosnowego zawierającego olejek koprowy trzy razy dziennie w przypadku osoby dorosłej.

Nie zaleca się długotrwałego przyjmowania naparu z fenkułu włoskiego ze względu na ryzyko podrażnienia błony śluzowej żołądka oraz prawdopodobieństwo występowania reakcji alergicznych. Bezpieczny okres stosowania w przypadku osób dorosłych to dwa tygodnie.

Według współczesnej wiedzy nie zaleca się stosowania naparu z kopru włoskiego przez kobiety karmiące piersią. Obecne w naparze składniki chemiczne mogą wręcz osłabiać laktację u kobiet karmiących, a przenikanie substancji zawartych w olejku do mleka może opóźniać dojrzewanie niemowląt.

Duże dawki anetolu mogą odpowiadać za działanie neurotoksyczne wyciągów i naparów z fenkułu włoskiego. Ciężkie przedawkowanie może spowodować wystąpienie drgawek oraz zaburzeń mowy i równowagi podobnych do stanu odurzenia.