Leczymy ziołami choroby układu krążenia
Choroby układu krążenia to poważny problem współczesnej medycyny, są bowiem przyczyną dużej śmiertelności. Na ich rozwój wpływa styl życia, tzn. mała aktywność fizyczna, picie alkoholu, otyłość, niewłaściwa dieta, palenie tytoniu, a także stres, mocno obciążający układ sercowo-naczyniowy.
Stan patologiczny niekiedy postępuje w ukryciu, bez początkowych objawów. Bywa i tak, że lekceważymy pierwsze sygnały nieprawidłowego funkcjonowania układu krążenia. Może skończyć się to powstaniem nieodwracalnych zmian w sercu i naczyniach wieńcowych oraz koniecznością zażywania silnych leków, które często wywołują skutki uboczne.
Najczęstszą chorobą układu krążenia jest nadciśnienie tętnicze. Optymalna wartość to 120/80 mm Hg. Osoby, u których stwierdzono w krótkim czasie, powtarzające się ciśnienie tętnicze, powyżej 145/90 mm Hg, powinny skonsultować się z lekarzem. Nieleczone nadciśnienie może być przyczyną niebezpiecznych powikłań.
Pomocniczo należy stosować leki pochodzenia roślinnego, w łagodny sposób obniżają ciśnienie krwi, wpływając rozkurczająco na mięśnie gładkie naczyń krwionośnych (surowce roślinne z grupy flawonoidów, antocyjanów, olejków eterycznych i naturalnych siarczków dodatkowo je wzmocnią). Mają też delikatne działanie moczopędne.
Fiołek trójbarwny
Fiołek trójbarwny (Viola tricolor) – bratek, kwiat Świętej Trójcy, sierotka, marcoszka to zioło jednoroczne, osiągające wysokość 10-30 cm. Pochodzi z Europy, Północnej Afryki oraz rośnie w umiarkowanych obszarach Azji. Zioło zostało naturalizowane na obszarach obydwu Ameryk. Roślina nie jest wybredna, jeśli chodzi o warunki wzrostu. Rośnie na trawiastych obszarach górzystych, jak również na wybrzeżach. Często hodowany w ogrodach.
Części nadziemne używane w ziołolecznictwie zbiera się w lecie. Zioło produkuje wiele nasion, które szybko kiełkują, dając złudne wrażenie wieloletniości. Kwitnie od maja do września. Osiąga długość od 1cm do 2.5 cm w kolorach fioletu, białego oraz żółtego. Trzy dolne płatki fiołka trójbarwnego są jasne, żółte, białe, kremowe, zaś dwa górne ciemne, fioletowe lub niebieskawe. Łodyga kanciasta, wielokwiatowa oraz rozgałęziona, liście natomiast ogonkowe, dolne przypominają serce, górne mają kształt lancetowaty. Wyróżnić należy również obecne duże, pierzastosieczne przylistki. Surowcem zielarskim jest ziele fiołka trójbarwnego (Herba Violae tricoloris).
W swoim zielniku z 1597 roku zielarz John Gerard cytował następujące opinie medyczne, odnoszące się do tego zioła: fiołek jest efektywny w leczeniu konwulsji u niemowląt, jest znakomitym środkiem leczniczym w czasie infekcji płuc, pisał także o skuteczności zioła w leczeniu strupów, swędzenia, wrzodów.
Herbata ziołowa z fiołka trójbarwnego była na porządku dziennym w medycynie ludowej. Za jej pomocą obniżano gorączkę. Zioła używano, jako środka przeczyszczającego, wykrztuśnego, uspokajającego. Wyciągiem płukano jamę ustną oraz gardło (posiada właściwości rozrzedzania flegmy). Stosowany w czasie kokluszu i ostrego zapalenia oskrzeli pełnił rolę czynnika łagodzącego, pomagał również w "gojeniu" się organizmu.
Fiołek służył do oczyszczania krwi lub jako środek skuteczny w pozbywaniu się wszelkich substancji toksycznych z organizmu. Posiada właściwości moczopędne oraz regulujące przemianę materii. Surowiec stosuje się na zapalenia pęcherza moczowego oraz w leczeniu objawów częstego i bolesnego oddawania moczu. Dzięki obecności rutyny ma działanie, zmniejszające łamliwość naczyń krwionośnych.
Serdecznik pospolity
Serdecznik pospolity (Leonurus cordiaca), lwie serce, lwi ogon, gęsia stopa to pospolity chwast. Rośnie na próchnicznym i wapiennym podłożu, na rumowiskach, pod płotami, w ogrodach, na przydrożach oraz brzegach lasów, często uprawiany. Roślina wieloletnia o łodydze gałęzistej, wzniesionej, owłosionej i wyrastającej od 50-100 cm. Liście parami naprzemianległe, dłoniastosieczne, brzegiem nierówno ząbkowane, z wierzchu ciemnozielone, spodem blade. Kwiaty liczne, drobne, różowe, osadzone w nasadach liści. Górna warga owłosiona, ząbki kielicha szydlaste, kłujące. Surowcem jest ziele ścinane w czasie kwitnienia, suszy się, jak inne zioła. Ma swoisty słaby zapach, a gorzki i śluzowaty smak.
Napar zaleca się szczególnie w starszym wieku w schorzeniach naczyniowo-sercowych (kołatanie, przyspieszenie bicia serca, łatwe męczenie się), przy pierwszych objawach choroby wieńcowej oraz jako środek uspokajający przy nadmiernej pobudliwości nerwowej.
Konwalia majowa
Konwalia majowa (Convallaria maialis) to wieloletnie zioło z rodziny liliowatych, rosnące do wysokości 23cm. Ma duże, eliptyczno-jajowate, długoogonkowe liście. Białe, silnie pachnące, drobne kwiaty są zebrane w kiście na bezlistnej łodyżce.
Konwalia majowa nie jest zbyt wymagającym ziołem. Rośnie w miejscach słonecznych, jak i w cienistych. Można ją znaleźć rosnącą dziko w lasach lub spotkać w ogrodzie. Pochodzi z Europy. Jest obiektem wielu legend. Na przykład białe, drobne kwiaty stały się symbolem Matki Boskiej (nazywane Łzami Naszej Pani). Roślina znalazła także miejsce na obrazach, poświęconych tematyce religijnej. Ułożenie kwiatów przypomina drabinę, dlatego średniowieczni mnisi określali ją mianem "drabiny do nieba". Natomiast zapach miał przyciągać słowiki.
Zielarze XVI wieku rekomendowali zaparzanie kwiatów konwalii majowej w wodzie w celu złagodzenia skazy moczanowej, a także w winie dla poprawienia pamięci oraz łagodzenia zapalenia oczu. Lekarstwa, nazywane złotą wodą, były tak wysoce cenione, iż trzymano je w złotych lub srebrnych naczyniach. Innym zastosowaniem konwalii majowej, uważanym za kluczowe w czasach nam współczesnych, było leczenie kondycji związanych z sercem.
Surowcem leczniczym jest ziele konwalii (Herba Convallariae). Używana przez zielarzy w miejsce naparstnicy. Obydwa zioła mają głębokie działanie w chorobach niewydolności serca, jak na przykład rozedma płuc. Konwalia powoduje, że serce bije wolniej, regularniej i wydajniej. Posiada także silne właściwości moczopędne, redukuje objętość krwi oraz obniża ciśnienie. Relatywnie niskie dawki wspomagają rytm serca oraz podwyższają produkcję moczu.
Roślina zawiera glikozydy kardenolidowe (konwalatoksol, konwalozyd, konwalotoksyna), które działają 10. razy silniej niż digitoksyna w naparstnicach, olejek eteryczny, flawonoidy (pochodne kwercetyny), kwas cytrynowy, kwas jabłkowy, kwas chelidonowy (do 1,5%), kwas acetydyno-2-karboksylowy.
Miłek wiosenny
Miłek wiosenny (Adonis vernalis L.), gorzekwiat, gatunek byliny należący do rodziny jaskrowatych. Występuje w stanie dzikim od środkowej i południowo-wschodniej Europy po Ural. W Polsce na Wyżynie Lubelskiej i w Małopolsce. Roślina do 40 cm wysokości. Łodyga gładka, wyprostowana, u dołu z brązowymi łuskami, słabo rozgałęziająca się. Liście odziomkowe, na dolnej części łodygi brunatne, łuskowate i krótkie, pozostałe liście wielokrotnie pierzaste, podzielone na wąskie łatki. Kwiaty na szczycie łodygi o średnicy 4-7 cm. Działki kielicha miękko owłosione, jajowate, płatki złotożółte, zaś korzeń mocno rozgałęziony, silny. Kwitnie od kwietnia do maja. Owoce to drobne orzeszki o jajowatym kształcie, pomarszczone, owłosione i wyposażone w haczykowaty dzióbek.
Surowiec zielarski: kwitnące ziele (Herba Adonidis vernalis) zawiera glikozydy kardenolidowe i flawonoidy (witeksyna, luteolina) w większych ilościach niż u miłka letniego. Zwiększa siłę skurczu mięśnia sercowego, a jednocześnie zmniejsza częstotliwość skurczów. Posiada właściwości moczopędne, wynikające ze skojarzonego zastosowania glikozydów, także flawonoidów (ułatwiających filtrację w kłębkach nerkowych), co zwiększa ilość wydalanego moczu. Stosowany w lekkich oraz średnio ciężkich przypadkach zaburzeń czynności serca, również jako składnik preparatów moczopędnych i uspokajających.
Jemioła pospolita
Jemioła pospolita (Viscum album), jemioła biała lub strzęśla należy do rodziny Loranthaceae. Jest półpasożytem, rośnie na drzewach, zwłaszcza liściastych, jak topola, brzoza, dąb i niekiedy sosna, żywiąc się częściowo ich sokami. Krzewinka zimozielona, dwupienna (jeden męski, drugi żeński). Rozgałęzia się zawsze parami. Liście są grube, skórzaste, po dwa lub trzy na szczytach pędów, nasadą zrośnięte, podłużne i jajowate. Kwiaty wyrastają po dwa lub trzy, podobne do pączków na drzewach owocowych. Owoce są okrągłe, białe z nasionkami wewnętrznymi. Ptaki jemiołuszki, żywiąc się nimi, roznoszą na dziobie lepkie nasionka, przyczyniają się tym samym do jej rozmnażania.
Surowcem zielarskim jest ziele jemioły (Herba Visci). Zbiera się ulistnione szczyty pędów (bez owoców), od jesieni do wiosny, gdy drzewa-żywiciele są bezlistne. Roślina suszy się w temperaturze niskiej, do 25° C. Ma smak gorzkawo-cierpki oraz nieznaczny zapach. Działa rozszerzająco na naczynia wieńcowe, a także kapilarne mózgu, obniża ciśnienie krwi, usprawnia obieg, wzmacnia mięsień sercowy. Pobudza gruczoły o wydzielaniu wewnętrznym do działania, wzmaga przemianę materii oraz wzmacnia cały organizm.
Napar z ziela fiołka trójbarwnego
Składniki:
Ziele fiołka trójbarwnego 10,0
Woda 200,0
Zalać szklanką, gotującej się wody 10,0 g suszonych ziół i zostawić do zaparzenia na 10-15 minut. Napar powinno się pić trzy razy dziennie.
Napar z ziela serdecznika
Składniki:
Ziele serdecznika 10,0
Woda 200,0
Wysuszone i rozdrobnione ziele zalewamy gorącą wodą. Całość podgrzewamy i utrzymujemy w delikatnym wrzeniu 10–15 min. Po ostudzeniu przecedzamy. Pijemy jedną szklankę trzy razy dziennie.