Lukrecja gładka — słodki korzeń dla zdrowia
Według medycyny chińskiej Glycyrrhiza glabra jest rośliną zwiększającą siły witalne, tonizującą i odmładzającą.
Spis treści
- Lukrecja gładka – zastosowanie i wskazania
- Lukrecja gładka – wygląd, pochodzenie, morfologia
- Lukrecja gładka – działanie, właściwości, skład
- Lukrecja gładka – stosowanie i dawkowanie
- Lukrecja gładka – interakcje z lekami i ziołami
- Lukrecja gładka – skutki uboczne, przedawkowanie
- Leki zawierające lukrecję gładką
- Suplementy i wyroby medyczne zawierające lukrecję gładką
- Kosmetyki zawierające lukrecję gładką
- Działanie
- Postacie i formy
- Substancje aktywne
- Surowiec
Lukrecja gładka – zastosowanie i wskazania
Surowcem zielarskim lukrecji gładkiej jest suszone, obrane bądź nieobrane, rozdrobnione lub występujące w całości kłącze oraz korzeń Glycyrrhiza glabra. Surowiec Glycyrrhizae Radix (Liquiritiae Radix) powinien zawierać nie mniej niż 4% kwasu 18 β- glicyryzynowego obliczone w odniesieniu do suszu, co określa Farmakopea Europejska z 2010 roku.
Najczęściej zbiory rośliny odbywają się późną jesienią bądź wczesną wiosną. Najbardziej cenione są trzy - i czteroletnie egzemplarze lukrecji, których korzenie i rozłogi wykopuje się, myje i transportuje do magazynów, gdzie poddawane są procesom belowania, sortowania i suszenia. Suszony surowiec najczęściej kruszy się w specjalnych młynach, bądź też gotuje w celu pozyskania ekstraktu. Dalsza obróbka prowadzi do powstania ciemnej pasty, która może być formowana w specjalnych blokach lub proszkowana. Według opisu umieszczonego w Farmakopei Europejskiej, płynny ekstrakt etanolowy z lukrecji (Liquiritiae extractum fluidum ethanolicum normatum) to klarowny płyn w kolorze ciemnobrązowym, zawierający od 3 do 5% kwasu 18-β- glicyryzynowego. Posiada słodki smak i charakterystyczny zapach. Z kolei ekstrakt suchy z lukrecji (Liquiritiae extractum siccum ad saporandum) charakteryzuje się zawartością kwasu 18-β- glicyryzynowego na poziomie 5- 7%. Jest pozyskiwany z korzenia i rozłogów rośliny przy użyciu m.in. wody i ma postać żółtobrązowego lub brązowego proszku.
Lukrecja gładka była uważana za ziele lecznicze już w czasach starożytnych, a wzmianki o niej odnaleziono m.in. w grobowcach egipskich. Jej właściwości prozdrowotne wykorzystywali starożytni Grecy oraz Rzymianie. Była rośliną podawaną w razie przeziębień, kaszlu i problemów z gardłem. Uważano, że "oczyszcza głos", a także leczy niepłodność, ułatwia gojenie ran na skórze i owrzodzeń śluzówki jamy ustnej, zmniejsza głód oraz pragnienie. Według medycyny chińskiej Glycyrrhiza glabra jest rośliną zwiększającą siły witalne, tonizującą i odmładzającą. Wierzono, że korzeń lukrecji podnosi aktywność seksualną oraz odżywia organizm.
W XIX wieku odkryto, że lukrecja sprzyja usuwaniu wody z organizmu. Przedstawiano ją jako zioło pomocne w "puchlinach", moczopędne i "zagęszczające płyny ciała". Wyizolowane z lukrecji gładkiej związki chemiczne o charakterze estrogenowym sugerowały, że Glycyrrhiza glabra może pomagać w chorobach związanych z układem hormonalnym oraz w zaburzeniach cyklu miesiączkowego.
Obecnie w aptekach możemy zakupić lukrecję w preparatach o statusie leku oraz liczne suplementy diety. W Polsce dostępny jest lek - korzeń lukrecji firmy Flos, w postaci ziół do zaparzania. Wskazaniami do jego stosowania są dolegliwości trawienne (niestrawność i uczucie pieczenia) oraz kaszel towarzyszący przeziębieniu. Glycyrrhiza glabra stanowi również jeden ze składowych popularnego leku Iberogast, który łagodzi zaburzenia czynnościowe związane z motoryką przewodu pokarmowego (zgaga, zespół jelita drażliwego, ból brzucha, wzdęcia i nudności).
Suplementy diety z lukrecją mają postać tabletek, kapsułek, ziół do zaparzania, płynów doustnych i kropli, pastylek do ssania oraz granulatów. Wiele z nich jest przeznaczonych do wspierania pracy układu odpornościowego w okresach wzmożonej zachorowalności na przeziębienia i grypę. Lukrecja działa antyoksydacyjnie oraz sprzyja zachowaniu zdrowia dróg oddechowych. Znajdziemy ją w tabletkach do ssania na bolące gardło oraz w rozgrzewających mieszankach ziołowych. Herbaty lukrecjowe wypijane w trakcie przeziębień łagodzą kaszel, koją gardło i zmniejszają chrypę. Przyjemnie rozgrzewają, przez co przyspieszają procesy zdrowienia. Lukrecja gładka bywa dodawana do suplementów diety wpływających na zwiększenie energii i sił witalnych organizmu. Są one przeznaczone dla osób dorosłych. Znajdziemy w nich lukrecję w połączeniu z innymi roślinami o właściwościach pobudzających i wpływających na poprawę funkcji psychologicznych (np. lukrecja i żeń- szeń). Herbatki z lukrecją maja charakterystyczny słodkawy i lekko pikantny smak. Można je spożywać po obfitych posiłkach w celu poprawy trawienia. Glycyrrhiza glabra pomaga kontrolować masę ciała i zmniejsza niekomfortowe wzdęcia. Roślina działa także ochronnie na błonę śluzową żołądka i jelit. Często wzbogaca preparaty przeciwwrzodowe.
Lukrecja gładka stanowi dodatek do kompozycji ziołowych sprzyjających utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru we krwi. Korzystnie wpływa na układ moczowo - płciowy. Gliceryzyna lukrecjowa wchodzi w skład preparatu Profertil female, który jest przeznaczony dla kobiet z zespołem policystycznych jajników, starających się o dziecko. Suplement reguluje cykl owulacyjno - menstruacyjny. Wyciąg z korzenia lukrecji jest dodawany również do preparatów łagodzących dokuczliwe objawy menopauzy.
Glycyrrhiza glabra jest powszechnie wykorzystywana w przemyśle kosmetycznym. Dzięki właściwościom łagodzącym i delikatnie myjącym jest składnikiem żeli do higieny intymnej. Działa przeciwgrzybiczo i wspomaga walkę z kandydozą miejsc intymnych. Ekstrakt z lukrecji znajdziemy w szamponach, odżywkach, nawilżających sprejach i wcierkach przeznaczonych do pielęgnacji włosów wypadających, cienkich i matowych. Roślina zmniejsza nadmierne przetłuszczanie się skóry głowy, koi podrażnienia i działa przeciwłupieżowo. Płukanki lukrecjowe dodają włosom blasku, nabłyszczają je i zwiększają objętość fryzury.
Lukrecję znajdziemy w preparatach pielęgnacyjnych do skóry twarzy i ciała (kremy do twarzy, serum, balsamy, kremy do rąk). Roślina łagodzi podrażnienia skóry i działa przeciwalergicznie. Zmniejsza widoczne na skórze zaczerwienienia i regeneruje naskórek. Jest polecana dla osób ze skórą naczynkową, podrażnioną, z widocznymi przebarwieniami. Glycyrrhiza glabra ma również właściwości przeciwbakteryjne i regulujące wytwarzanie sebum. Występuje w kosmetykach przeznaczonych do pielęgnacji skóry z problemem trądziku. Ekstrakt lukrecjowy zmniejsza świąd, stąd dodaje się go do żeli łagodzących po ukąszeniach owadów. Ponadto roślina ma właściwości fotoochronne i jest umieszczana w kremach chroniących skórę przed szkodliwym wpływem promieniowania UVA i UVB.
Dostępny na rynku wyrób medyczny Bobolen, zawiera ekstrakt z lukrecji. Żel jest przeznaczony do łagodzenia dolegliwości bólowych związanych z ząbkowaniem u niemowląt, już od 4 miesiąca życia. Ponadto ekstrakty lukrecjowe są składnikiem past do zębów, ponieważ mają właściwości przeciwpróchnicze.
Lukrecja gładka – wygląd, pochodzenie, morfologia
Lukrecja gładka Glycyrrhiza glabra to wieloletnia roślina należąca do rodziny bobowatych Fabaceae. Pochodzi z krajów basenu Morza Śródziemnego, Azji Południowo-Wschodniej oraz centralnych obszarów kontynentu azjatyckiego, gdzie rośnie dziko w pobliżu rzek i strumieni.
Obecnie jest uprawiana na szeroką skalę w Europie Południowej, Indiach, Chinach i w Afryce. W Polsce jej uprawa należy do rzadkości, ponieważ najlepiej wzrasta w klimacie subtropikalnym. Lukrecja gładka preferuje gleby piaszczysto - gliniaste, wilgotne i przepuszczalne. Zakres pH gleby powinien mieścić się w granicy 7,0-8,0, a stanowisko wzrostu rośliny musi być dobrze nasłonecznione.
Glycyrrhiza glabra ma pokrój byliny, z której wyrasta wzniesiona łodyga osiągająca do 2 metrów wysokości. Podziemne kłącza tworzą rozłogi dorastające do 1,5 metra. Lukrecja posiada gruby i okazały korzeń palowy, który w przekroju ma walcowaty kształt. Korzeń jest włóknisty, miękki, a jego wnętrze ma jasnożółte zabarwienie. Łodyga lukrecji jest sztywna i rozdzielająca się. Liście Glycyrrhiza glabra mają ciemnozielony kolor i lśniącą, skórzastą powierzchnię z widocznymi plamkami gruczołów. Ich blaszka jest pierzasto- złożona i osiąga długość 7 - 15 cm. Pojedyncze listki mają jajowaty kształt i ostre zakończenie. Liczba listków tworzących blaszkę liściową jest nieparzysta i wynosi od 9 do 17 sztuk. Okres kwitnienia rośliny przypada na miesiące letnie (czerwiec- sierpień). Lukrecja gładka charakteryzuje się drobnymi kwiatami (0,8- 1,5 cm) w kolorze liliowym, z białymi żagielkami. Kwiaty posiadają 1 słupek oraz 10 pręcików. Tworzą kwiatostany w formie wydłużonego grona. Owoc Glycyrrhiza glabra stanowi podłużny strąk (2- 3 cm) o gładkiej i lśniącej powierzchni. Każdy strąk zawiera od 3 do 6 nasion. Owoce nie są pękające.
Łacińska nazwa lukrecji Glycyrrhiza glabra pochodzi od starogreckiego słowa glykyrrhiza, które oznacza słodki korzeń (glykeia rhiza).
Lukrecja gładka – działanie, właściwości, skład
Lukrecja gładka Glycyrrhiza glabra stanowi źródło cennych substancji aktywnych biologicznie. Przede wszystkim są to saponiny triterpenoidowe stanowiące 4- 20% masy korzenia. Należy tu wymienić kwas 18β- glicyryzynowy, zwany również kwasem lukrecjowym, glicyryzynę czyli mieszaninę soli potasowo-wapniowo-magnezowych kwasu lukrecjowego, glicyretol, glabrolid oraz izoglarbolid.
Poza saponinami ważną grupę związków czynnych biologicznie lukrecji stanowią flawonoidy. Lukrecja zawiera likwirytynę, izolikwirytynę, ramnolikwirytynę i neolikwirytynę warunkujące żółty kolor surowca, glabrydynę, hispaglabrydyny A i B, ikoflawonol, glabrol, glabron, glizarynę, kumatakeninę i inne.
Kolejną grupę substancji roślinnych stanowią kumaryny. Wśród nich wyizolowano likumarynę, glabrokumaron A i B, herniarynę, umbeliferon, glicyrynę, glikokumarynę, likofuranokumarynę, likopiranokumarynę i glabrokumarynę.
Glycyrrhiza glabra zawiera również olejek eteryczny (0,04-0,06%), polisacharydy (arabinogalaktanty), cukry proste i skrobie, substancje żywiczne, garbniki, aminokwasy oraz białka, a także fitosterole (β-sitosterol, dihydrostigmasterol).
Kwas lukrecjowy (kwas 18β- glicyretynowy) jest silnym konkurencyjnym inhibitorem enzymu dehydrogenazy 11β-hydroksysteroidowej (11β-HSD). Zahamowanie aktywności tego enzymu prowadzi do wzrostu obwodowego i wewnątrz nerkowego stężenia hormonu sterydowego kortykosteronu u zwierząt oraz kortyzolu u ludzi. Skutkuje to do dalszymi interakcjami z receptorami mineralokortykoidów i prowadzi do zatrzymania jonów sodu w organizmie (wzrost ciśnienia tętniczego krwi, zatrzymanie płynów, obrzęki, pozorny hiperaldosteronizm). Kwas lukrecjowy jest także silnym inhibitorem enzymów biorących udział w przemianach metabolicznych związków steroidowych tj. S/3-reduktazy oraz dehydrogenazy 3P-hydroksysteroidowej.
Lukrecja gładka posiada właściwości przeciwzapalne. W jednym z doświadczeń na zwierzętach laboratoryjnych, etanolowy ekstrakt z korzenia Glycyrrhiza glabra spowodował efekt przeciwzapalny, polegający na zmniejszeniu wytwarzania tlenku azotu oraz prostaglandyny E2 w makrofagach myszy stymulowanych lipopolisacharydem. Ekstrakt z lukrecji zmniejszył wytwarzanie cytokin prozapalnych (m. in. interleukiny IL-6 oraz czynnika martwicy nowotworów TNF-α) oraz obniżył ekspresję receptora dla cytokin CD14. Badania wykazują, że glicyryzyna powstająca w jelitach wykazuje działanie przeciwzapalne na poziomie podobnym do hydrokortykozonu i innych hormonów kortykosteroidowych. Doświadczenia in vitro na mysim modelu zapalenia stawów wywołanego kolagenem wykazały, że doustne podawanie ekstraktu lukrecjowego zmniejszyło zmiany zapalne i histopatologiczne w obrębie stawów zwierząt. Doszło do redukcji obrzęków łap. Ekstrakty z Glycyrrhiza glabra w sposób zależny od dawki zmniejszyły także obrzęk ucha, wywołany wcześniejszym podaniem estrów forbolu.
Substancje czynne lukrecji gładkiej warunkują jej właściwości przeciwwrzodowe (m.in. karbenoksolon wyizolowany z korzeni, czy glicyryzyna). Mechanizm tego działania jest kilkutorowy i polega m.in. na zmniejszaniu wytwarzania hormonu gastryny, produkowanej przez komórki G części odźwiernikowej żołądka. Ponadto roślina podnosi poziom prostaglandyn w przewodzie pokarmowym, które wykazują działanie ochronne na jego śluzówkę. Wynika to z hamowania enzymów dehydrogenazy 15-hydroksyprostaglandynowej i reduktazy delta13- prostaglandynowej. Podwyższeniu ulega miejscowe stężenie prostaglandyn, co w rezultacie podnosi produkcję śluzu i namnażanie się komórek żołądka (gojenie nadżerek i wrzodów). Ekstrakty z Glycyrrhiza glabra hamują rozwój szczepów Helicobacter pylori, które są poważnym czynnikiem prozapalnym błony śluzowej żołądka i często indukują rozwój choroby wrzodowej. W doświadczeniu in vivo na szczurach wykazano, że wodne ekstrakty z lukrecji gładkiej oraz wyizolowany kwas glicyryzynowy, działały przeciwwrzodowo w sposób porównywalny do znanej substancji leczniczej- famotydyny. Udział w hamowaniu patogennych bakterii mają m.in. flawonoidy zawarte w roślinie. W testach stworzono model owrzodzenia żołądka szczurów wywołany podawaniem indometacyny (NLPZ). We wnioskach podkreślono synergizm terapii skojarzonej famotydyną i lukrecją gładką. Substancja karbenoksolon to analog glicyryzynianu zawartego w lukrecji gładkiej. Badania wykazały, że karbenoksolon posiada właściwości przeciwwrzodowe, które najprawdopodobniej wynikają z zahamowania enzymów metabolizujących prostaglandyny, fosfodiesterazy oraz wpływ na układ tlenku azotu.
Glicyryzyna wyizolowana z lukrecji gładkiej posiada aktywność hamującą trombinę. W doświadczeniach na zwierzętach związek aktywny lukrecji wydłużył proces krzepnięcia krwi oraz hamował agregację trombocytów stymulowaną przez trombinę. Ponadto glicyryzyna wydłużyła czas rekalcyfikacji osocza. Najprawdopodobniej glicyryzyna jest pierwszym wyizolowanym z roślin skutecznym i selektywnym inhibitorem dla trombiny.
Ekstrakty z Glycyrrhiza glabra stymulują wytwarzanie śluzu tchawiczego w drogach oddechowych, działają łagodząco na kaszel i ułatwiają odkrztuszanie zalegającej wydzieliny.
Substancje czynne zawarte w lukrecji gładkiej posiadają pewien potencjał przeciwpróchniczy. Jak wynika z doświadczeń, ekstrakty z Glycyrrhiza glabra hamują przyleganie chorobotwórczych bakterii do powierzchni szkliwa, natomiast nie mają wpływu na wzrost i rozwój tych bakterii.
Potencjalne działanie antyrodnikowe przypisywane jest różnym typom flawonoidów lukrecji (m.in. glabrydynie, hispaglabrydynie A, 3′hydroksy-4-O-metyloglabrydynie). W przeprowadzonym teście, wodno- metanolowe ekstrakty z korzenia Glycyrrhiza glabra wykazały silne właściwości przeciwutleniające wobec rodników hydroksylowych.
Lukrecja gładka stymuluje układ immunologiczny, działa przeciwbakteryjnie , przeciwgrzybiczo oraz przeciwwirusowo. Mechanizm aktywności przeciwwirusowej Glycyrrhiza glabra nie został do końca poznany. Wiadomo, że substancje zawarte w roślinie w warunkach in vitro hamowały m.in. ludzkiego wirusa niedoboru odporności HIV oraz wirusy atakujące układ oddechowy (zmniejszenie replikacji wirusa SARS w warunkach in vitro). Najprawdopodobniej glicyryzyna zawarta w korzeniu lukrecji hamuje proces wnikania wirusów do komórek gospodarza, zakłóca mechanizmy replikacji materiału genetycznego wirusa oraz dezorganizuje komórkowe szlaki sygnałowe. Lukrecja jest skuteczna w leczeniu pacjentów cierpiących na przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu C. Kwas lukrecjowy wykazuje zdolność do hamowania wzrostu drożdżaka Candida albicans przy swoich stosunkowo niskich dawkach. Ponadto w jednym z doświadczeń wykazano wrażliwość grzyba Trichophyton rubrum wywołującego oporną na leczenie grzybicę paznokci na ekstrakty lukrecjowe. Ekstrakty lukrecjowe posiadają dużą skuteczność przeciwbakteryjną. Przeprowadzono wiele doświadczeń w tym zakresie m.in. wobec bakterii Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Salmonella typhimurium, Bacillus subtillus, Listeria monocytogenes i Staphylococcus aureus. Glabrydyna zawarta w surowcu hamowała szczepy bakteryjne Mycobacterium tuberculosis H37Ra i H37Rv, co wskazuje na jej potencjalne właściwości przeciwgruźlicze.
Substancje czynne zawarte w lukrecji działają hepatoprotekcyjnie. Najprawdopodobniej wynika to z zahamowania procesu peroksydacji lipidów błon komórkowych hepatocytów oraz ze zmian płynności ich błon komórkowych pod wpływem glicyryzyny. Glicyryzyna i jej pochodne w badaniach na zwierzętach laboratoryjnych zapobiegały zmianom patologicznym narządu powodowanym przez ekspozycję na etanol i tetrachlorek węgla.
Lukrecja gładka – stosowanie i dawkowanie
Tradycyjne dawkowanie lukrecji gładkiej w ziołolecznictwie:
- rozdrobniony bądź sproszkowany korzeń rośliny w postaci naparu bądź odwaru; w razie zaburzeń żołądkowo jelitowych należy przygotować napar z użyciem 4,5 g surowca i 150 ml wrzącej wody (3 razy w ciągu dnia); w przypadku chorób układu oddechowego zaleca się użycie mniejszych ilości lukrecji tj. 1,5 g surowca i 150 ml wody (3 razy dziennie w razie kaszlu i/lub zapalenia oskrzeli);
- przygotowanie odwaru z lukrecji polega na zalaniu surowca zimną wodą; po doprowadzeniu do wrzenia całość należy gotować przez 10-15 minut, a następnie odcedzić; gotowy odwar może być stosowany również zewnętrznie w postaci płukanek u osób z problemem wypadających włosów;
- w razie choroby wrzodowej zaleca się od 4- 7 gramów korzenia lukrecji na dobę, w 2- 4 dawkach podzielonych; zalecane ilości ekstraktu wodnego (DER 1:0,4- 0,5) wspomagającego funkcje żołądka to 32 mg 2- 3 razy dziennie; nie należy przekraczać 160 mg na dobę;
- dobowa dawka dla wyciągów z korzenia lukrecji podana przez EMA to 0,6- 2 g;
- stosowanie produktu leczniczego zarejestrowanego w Polsce KORZEŃ LUKRECJI, 1 g/g, zioła do zaparzania: w przypadku dolegliwości trawiennych zalać 1 łyżeczkę surowca 150 ml zimnej wody; doprowadzić do wrzenia i gotować przez 5- 7 minut; po tym czasie odstawić na kwadrans i przecedzić; dawkowanie: 2- 4 razy w ciągu dnia, po posiłkach; do łagodzenia kaszlu towarzyszącego przeziębieniom analogicznie przygotowany odwar wypijać 2 razy w ciągu dnia;
Przykładowe przepisy medycyny ludowej z wykorzystaniem lukrecji gładkiej:
- nalewka lukrecjowa: 5 łyżek rozdrobnionego korzenia umieścić w słoju; zalać 1,5 szklanki spirytusu i pozostawić w celu maceracji na czas 7 dni; 1,5 szklanki wody zagotować i po ostudzeniu wymieszać z 1/3 szklanki miodu; wodę z miodem dodać do słoja i odstawić całość na okres tygodnia; gotową nalewkę przecedzić i rozlać do butelek z ciemnego szkła; stosować w razie infekcji dróg oddechowych;
- syrop lukrecjowy: wymieszać łyżkę rozdrobnionego korzenia lukrecji oraz ziół: dziewanny, babki lancetowatej, biedrzeńca anyżu oraz kory kaliny koralowej; dodać posiekany korzeń imbiru; mieszankę roślinną zalać wodą i gotować na wolnym ogniu do odparowania połowy ilości wody; przecedzić i dodać 100 ml gliceryny oraz 150 ml miodu; gotowy syrop przelać do buteleczek z ciemnego szkła;
- korzeń lukrecji można żuć w celu łagodzenia zgagi oraz problemów żołądkowo- jelitowych; roślina przeciwdziała przykremu zapachowi z ust, łagodzi objawy kaca alkoholowego oraz zmniejsza głód nikotynowy;
Według Światowej Organizacji Zdrowia WHO korzeń lukrecji gładkiej nie powinien być stosowany dłużej niż 4- 6 tygodni bez konsultacji z lekarzem.
Lukrecja gładka nie może być stosowana przez osoby cierpiące na nadciśnienie tętnicze i zaburzenia układu krążenia, wśród pacjentów z chorobami nerek i wątroby, a także w razie stwierdzonej hipokaliemii. Ze względu na brak danych dotyczących bezpieczeństwa Glycyrrhiza glabra nie powinna być podawana dzieciom i młodzieży do 18 roku życia, a także kobietom w ciąży i matkom karmiącym.
Do tej pory nie ustalono oficjalnej dobowej dawki kwasu glicyryzynowego. Komitet Ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności (JECFA) ustalił, że dobowa dawka 100 mg substancji nie powinna spowodować działań niepożądanych u większości osób dorosłych.
Lukrecja gładka – interakcje z lekami i ziołami
Glicyryzyna zawarta w lukrecji gładkiej wpływa na farmakokinetykę wielu substancji leczniczych (zmniejszanie klirensu osoczowego oraz zwiększanie pola pod krzywą osoczowo- czasową AUC).
Glicyryzyna podnosi stężenie prednizolonu w osoczu.
Metabolit glicyryzyny tj. kwas 18β- glicyretynowy zwiększa odpowiedź skórnych naczyń krwionośnych na hydrokortyzon, nasilając ich zwężanie. Jest on także silnym inhibitorem enzymów 5α- i 5β- reduktazy oraz 11β-dehydrogenazy. Wspomniana dehydrogenaza katalizuje przekształcanie endogennego kortyzolu w kortyzon.
Glabradyna zawarta w roślinie zmniejsza aktywność mikrosomalną CYP 3A4, 2B6 oraz 2C9. W badaniach na zwierzętach laboratoryjnych wykazano z kolei, że wysokie dawki glicyryzyny indukują enzymy CYP3A, CYP1A2 oraz monooksygenazy połączone z CYP2B1.
Długotrwałe przyjmowanie lukrecji gładkiej może zaburzać działanie substancji leczniczych metabolizowanych przy udziale cytochromu P450.
Aldosteronowe właściwości korzenia lukrecji gładkiej mogą zmniejszać skuteczność leków obniżających ciśnienie i powodować interakcje np. z glikozydami nasercowymi.
Wykazano interakcję sennozydów i kwasu 18β- glicyretynowego na etapie wchłaniania z przewodu pokarmowego u ludzi. Antrachinony zmniejszały poziom substancji czynnej lukrecji gładkiej w surowicy krwi. Jednocześnie, Glycyrrhiza glabra nasila działanie kruszyny i senesu.
Sugeruje się, że przyjmowanie środków antykoncepcyjnych może zwiększyć ryzyko pojawienia się działań niepożądanych spowodowanych suplementacją lukrecji gładkiej.
Nie zaleca się równoczesnej terapii lukrecją gładką i lekami lekami moczopędnymi, glikozydami nasercowymi, kortykosteroidami, lekami przeczyszczającymi lub innymi lekami, które mogą nasilać zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej.
Lukrecja gładka – skutki uboczne, przedawkowanie
Lukrecja gładka i substancje pochodzące z rośliny (np. glicyryzyna amonowa) zostały uznane przez Agencję Żywności i Leków (FDA, Food and Drug Administration) za dodatek bezpieczny do stosowania w żywności, o ile nie jest spożywana w nadmiarze. Roślina posiada status GRAS (Generally Recognised As Safe).
Przeprowadzone badania ostrej toksyczności lukrecji gładkiej na zwierzętach pozwoliły ustalić wysokość dawek letalnych LD50 dla ekstraktu z korzenia rośliny:
- dla myszy LD50> 7,5 g/kg mc (podanie doustne);
- dla szczurów LD50 w granicach 14,2- 18,0 g/kg mc (podanie doustne);
Wartość LD50 przy dootrzewnowej aplikacji kwasu 18α- glicyretynowego wśród szczurów Sprague- Dawley wyniosła 2 g/kg mc. Pośmiertne badanie zwierząt wykazało upośledzenie pracy mięśnia sercowego, obrzęk mózgu, móżdżku i płuc, zastój krwi w nerkach, zmiany ogniskowe mięśni brodawkowatych oraz obrzęk kardiomiocytów.
Krótkoterminowe (90 dni) podawanie ekstraktu z Glycyrrhiza glabra szczurom rasy Wistar w ilości 0,31, 0,63, 1,25 lub 2,5 g w przeliczeniu na kg mc/ na dobę skutkowało pojawieniem się zmian ( głównie w przypadku najwyższych stężeń ekstraktu):
- zahamowanie przyrostu masy ciała;
- spadek ilości erytrocytów wśród samców szczurów;
- obniżenie ilości limfocytów;
- podwyższenie wartości białka całkowitego, albuminy i wskaźników wątrobowych: AST i ALT u samców szczurów oraz obniżenie tych parametrów u samic;
Brakuje danych na temat genotoksyczności i rakotwórczości opisywanego surowca roślinnego. Przeprowadzone badanie toksyczności przewlekłej na myszach nie wykazało istotnych zmian patologicznych. Większość badań na ciężarnych zwierzętach nie uwidoczniło embriotoksyczności lukrecji, a wpływ na płód określono jako niewielki. Eksperymenty na ciężarnych samicach szczurów uwidoczniły przenikanie kwasu 18 β-glicyretynowego przez barierę łożyskową.
Objawy przedawkowania lukrecji gładkiej obserwowane u ludzi to zatrzymanie wody w organizmie, zaburzenia elektrolitowe (hipokaliemia czyli spadek stężenia potasu we krwi), nadciśnienie tętnicze (spowodowane wpływem lukrecji na układ renina-angiotensyna-aldosteron), zaburzenia rytmu serca oraz encefalopatia nadciśnieniowa.
Leki zawierające lukrecję gładką
Suplementy i wyroby medyczne zawierające lukrecję gładką
Kosmetyki zawierające lukrecję gładką
Działanie
- estrogenne
- pobudza regenerację komórek naskórka
- podwyższa ciśnienie krwi
- przeciwbakteryjne
- przeciwcukrzycowe (hipoglikemizujące; zmniejsza stężenie glukozy we krwi)
- przeciwutleniające (antyoksydacyjne)
- przeciwwirusowe
- przeciwzakrzepowe (antykoagulacyjne)
- przeciwzapalne
- zapobiega tworzeniu się owrzodzeń i nadżerek przewodu pokarmowego
- przyspiesza proces gojenia się owrzodzeń trawiennych
- rozszerza oskrzela (rozkurcza mięśnie gładkie oskrzeli)
- sekretolityczne (pobudza produkcję rzadkiej wydzieliny w drogach oddechowych)
- spazmolityczne (rozkurcza i zmniejsza napięcie mięśni gładkich)
- wspomaga regenerację chrząstki stawowej
- wspomaga trawienie tłuszczów, białek i cukrów
- wykrztuśne
- hepatoprotekcyjne
- neuroprotekcyjne
- depigmentacyjne
- ułatwia trawienie
Postacie i formy
- granulat
- kapsułka
- krem
- krople
- nalewka
- napar
- odwar
- pastylki do ssania
- płyn doustny
- spray
- susz
- syrop
- szampony i odżywki do włosów
- tabletka
- tabletki do ssania
- wyciąg
- żel na błony śluzowe
- żel na skórę
Substancje aktywne
- chalkony
- flawonoidy
- kumaryny
- sterole
- flawanony
- kwasy tłuszczowe
- kwasy fenolowe
- umbeliferon
- herniaryna
- saponiny triterpenowe
- glicyryzyna
- kwas glicyryzynowy
- kwas lukrecjowy
- glicyretol
- glabrolid
- izoglabrolid
- Kwas 18β-glicyryzynowy
- likwirytyna
- likwirytygenina
- hispaglabrydyna A
- hispaglabrydyna B
- glizaryna
- glikokumaryna
- likofuranokumaryna
- likopiranokumaryna
- glabrokumaryna
- glabrokumaron A
- glabrokumaron B
Surowiec
- kłącze
- korzeń