Lukrecja gładka — słodki korzeń dla zdrowia

Surowcem zielarskim lukrecji gładkiej jest suszone, obrane bądź nieobrane, rozdrobnione lub występujące w całości kłącze oraz korzeń Glycyrrhiza glabra. Surowiec Glycyrrhizae Radix (Liquiritiae Radix) powinien zawierać nie mniej niż 4% kwasu 18β-glicyryzynowego obliczone w odniesieniu do suszu, co określa Farmakopea Europejska z 2010 roku.

Najczęściej zbiory rośliny odbywają się późną jesienią bądź wczesną wiosną. Najbardziej cenione są trzy- i czteroletnie egzemplarze lukrecji, których korzenie i rozłogi wykopuje się, myje i transportuje do magazynów, gdzie poddawane są procesom belowania, sortowania i suszenia. Suszony surowiec najczęściej kruszy się w specjalnych młynach bądź gotuje w celu pozyskania ekstraktu. Dalsza obróbka prowadzi do powstania ciemnej pasty, która może być formowana w specjalnych blokach lub proszkowana. Według opisu umieszczonego w Farmakopei Europejskiej płynny ekstrakt etanolowy z lukrecji (Liquiritiae extractum fluidum ethanolicum normatum) to klarowny płyn w kolorze ciemnobrązowym, zawierający od 3% do 5% kwasu 18β-glicyryzynowego. Ma słodki smak i charakterystyczny zapach. Z kolei ekstrakt suchy z lukrecji (Liquiritiae extractum siccum ad saporandum) charakteryzuje się zawartością kwasu 18β-glicyryzynowego na poziomie 5-7%. Jest pozyskiwany z korzenia i rozłogów rośliny przy użyciu m.in. wody i ma postać żółtobrązowego lub brązowego proszku.

Lukrecja gładka była uważana za ziele lecznicze już w czasach starożytnych, a wzmianki o niej odnaleziono m.in. w grobowcach egipskich. Jej właściwości prozdrowotne wykorzystywali starożytni Grecy oraz Rzymianie. Była rośliną podawaną w razie przeziębień, kaszlu i problemów z gardłem. Uważano, że „oczyszcza głos”, a także leczy niepłodność, ułatwia gojenie się ran na skórze i owrzodzeń śluzówki jamy ustnej, zmniejsza głód oraz pragnienie. Według medycyny chińskiej Glycyrrhiza glabra jest rośliną zwiększającą siły witalne, tonizującą i odmładzającą. Wierzono, że korzeń lukrecji podnosi aktywność seksualną oraz odżywia organizm.

W XIX wieku odkryto, że lukrecja sprzyja usuwaniu wody z organizmu. Przedstawiano ją jako zioło pomocne w „puchlinach”, moczopędne i „zagęszczające płyny ciała”. Wyizolowane z lukrecji gładkiej związki chemiczne o charakterze estrogenowym sugerowały, że Glycyrrhiza glabra może pomagać w chorobach związanych z układem hormonalnym oraz w zaburzeniach cyklu miesiączkowego.

Obecnie w aptekach możemy zakupić lukrecję w preparatach o statusie leku oraz w licznych suplementach diety. W Polsce dostępny jest lek – korzeń lukrecji firmy Flos w postaci ziół do zaparzania. Wskazaniami do jego stosowania są dolegliwości trawienne (niestrawność i uczucie pieczenia) oraz kaszel towarzyszący przeziębieniu. Glycyrrhiza glabra stanowi również jeden ze składników popularnego leku Iberogast, który łagodzi zaburzenia czynnościowe związane z motoryką przewodu pokarmowego (zgaga, zespół jelita drażliwego, ból brzucha, wzdęcia i nudności).

Suplementy diety z lukrecją mają postać tabletek, kapsułek, ziół do zaparzania, płynów doustnych i kropli, pastylek do ssania oraz granulatów. Wiele z nich jest przeznaczonych do wspierania pracy układu odpornościowego w okresach wzmożonej zachorowalności na przeziębienia i grypę. Lukrecja działa antyoksydacyjnie oraz sprzyja zachowaniu zdrowia dróg oddechowych. Znajdziemy ją w tabletkach do ssania na bolące gardło oraz w rozgrzewających mieszankach ziołowych. Herbaty lukrecjowe wypijane w trakcie przeziębień łagodzą kaszel, koją gardło i zmniejszają chrypę. Przyjemnie rozgrzewają, przez co przyspieszają procesy zdrowienia. Lukrecja gładka bywa dodawana do suplementów diety wpływających na zwiększenie energii i sił witalnych organizmu. Są one przeznaczone dla osób dorosłych. Znajdziemy w nich lukrecję w połączeniu z innymi roślinami o właściwościach pobudzających i wpływających na poprawę funkcji psychologicznych (np. lukrecja i żeń-szeń). Herbatki z lukrecją mają charakterystyczny słodkawy i lekko pikantny smak. Można je spożywać po obfitych posiłkach w celu poprawy trawienia. Glycyrrhiza glabra pomaga kontrolować masę ciała i zmniejsza niekomfortowe wzdęcia. Roślina działa także ochronnie na błonę śluzową żołądka i jelit. Często wzbogaca preparaty przeciwwrzodowe.

Lukrecja gładka stanowi dodatek do kompozycji ziołowych sprzyjających utrzymaniu prawidłowego poziomu cukru we krwi. Korzystnie wpływa na układ moczowo-płciowy. Glicyryzyna lukrecjowa wchodzi w skład preparatu Profertil female, który jest przeznaczony dla kobiet z zespołem policystycznych jajników starających się o dziecko. Suplement reguluje cykl owulacyjno-menstruacyjny. Wyciąg z korzenia lukrecji jest dodawany również do preparatów łagodzących dokuczliwe objawy menopauzy.

Glycyrrhiza glabra jest powszechnie wykorzystywana w przemyśle kosmetycznym. Dzięki właściwościom łagodzącym i delikatnie myjącym jest składnikiem żeli do higieny intymnej. Działa przeciwgrzybiczo i wspomaga walkę z kandydozą miejsc intymnych. Ekstrakt z lukrecji znajdziemy w szamponach, odżywkach, nawilżających sprejach i wcierkach przeznaczonych do pielęgnacji włosów wypadających, cienkich i matowych. Roślina zmniejsza nadmierne przetłuszczanie się skóry głowy, koi podrażnienia i działa przeciwłupieżowo. Płukanki lukrecjowe dodają włosom blasku, nabłyszczają je i zwiększają objętość fryzury.

Lukrecję znajdziemy w preparatach pielęgnacyjnych do skóry twarzy i ciała (kremy do twarzy, serum, balsamy, kremy do rąk). Roślina łagodzi podrażnienia skóry i działa przeciwalergicznie. Zmniejsza widoczne na skórze zaczerwienienia i regeneruje naskórek. Jest polecana osobom ze skórą naczynkową, podrażnioną, z widocznymi przebarwieniami. Glycyrrhiza glabra ma również właściwości przeciwbakteryjne i regulujące wytwarzanie sebum. Występuje w kosmetykach przeznaczonych do pielęgnacji skóry z problemem trądziku. Ekstrakt lukrecjowy zmniejsza świąd, stąd dodaje się go do żeli łagodzących po ukąszeniach owadów. Ponadto roślina ma właściwości fotoochronne i jest umieszczana w kremach chroniących skórę przed szkodliwym wpływem promieniowania UVA i UVB.

Dostępny na rynku wyrób medyczny Bobolen zawiera ekstrakt z lukrecji. Żel jest przeznaczony do łagodzenia dolegliwości bólowych związanych z ząbkowaniem u niemowląt, już od 4 miesiąca życia. Ponadto ekstrakty lukrecjowe są składnikiem past do zębów, ponieważ mają właściwości przeciwpróchnicze.

Lukrecja gładka (łac. Glycyrrhiza glabra) to wieloletnia roślina należąca do rodziny bobowatych Fabaceae. Pochodzi z krajów basenu Morza Śródziemnego, Azji Południowo-Wschodniej oraz centralnych obszarów kontynentu azjatyckiego, gdzie rośnie dziko w pobliżu rzek i strumieni.

Obecnie jest uprawiana na szeroką skalę w Europie Południowej, Indiach, Chinach i w Afryce. W Polsce jej uprawa należy do rzadkości, ponieważ najlepiej wzrasta w klimacie subtropikalnym. Lukrecja gładka preferuje gleby piaszczysto-gliniaste, wilgotne i przepuszczalne. Zakres pH gleby powinien mieścić się w granicy 7,0-8,0, a stanowisko wzrostu rośliny musi być dobrze nasłonecznione.

Glycyrrhiza glabra ma pokrój byliny, z której wyrasta wzniesiona łodyga osiągająca do 2 m wysokości. Podziemne kłącza tworzą rozłogi dorastające do 1,5 m. Lukrecja ma gruby i okazały korzeń palowy, który w przekroju ma walcowaty kształt. Korzeń jest włóknisty, miękki, a jego wnętrze ma jasnożółte zabarwienie. Łodyga lukrecji jest sztywna i rozdzielająca się. Liście Glycyrrhiza glabra mają ciemnozielony kolor i lśniącą, skórzastą powierzchnię z widocznymi plamkami gruczołów. Ich blaszka jest pierzasto złożona i osiąga długość 7-15 cm. Pojedyncze listki mają jajowaty kształt i ostre zakończenie. Liczba listków tworzących blaszkę liściową jest nieparzysta i wynosi od 9 do 17 sztuk. Okres kwitnienia rośliny przypada na miesiące letnie (czerwiec-sierpień). Lukrecja gładka charakteryzuje się drobnymi kwiatami (0,8-1,5 cm) w kolorze liliowym, z białymi żagielkami. Kwiaty mają 1 słupek oraz 10 pręcików. Tworzą kwiatostany w formie wydłużonego grona. Owoc Glycyrrhiza glabra stanowi podłużny strąk (2-3 cm) o gładkiej i lśniącej powierzchni. Każdy strąk zawiera od 3 do 6 nasion. Owoce nie są pękające.

Łacińska nazwa lukrecji Glycyrrhiza glabra pochodzi od starogreckiego słowa glykyrrhiza, które oznacza słodki korzeń (glykeia rhiza).

Lukrecja gładka Glycyrrhiza glabra stanowi źródło cennych substancji aktywnych biologicznie. Przede wszystkim są to saponiny triterpenoidowe stanowiące 4-20% masy korzenia. Należy tu wymienić kwas 18β-glicyryzynowy, zwany również kwasem lukrecjowym, glicyryzynę, czyli mieszaninę soli potasowo-wapniowo-magnezowych kwasu lukrecjowego, glicyretol, glabrolid oraz izoglarbolid.

Poza saponinami ważną grupę związków czynnych biologicznie lukrecji stanowią flawonoidy. Lukrecja zawiera likwirytynę, izolikwirytynę, ramnolikwirytynę i neolikwirytynę (warunkujące żółty kolor surowca), glabrydynę, hispaglabrydyny A i B, ikoflawonol, glabrol, glabron, glizarynę, kumatakeninę i inne.

Kolejną grupę substancji roślinnych stanowią kumaryny. Wśród nich wyizolowano likumarynę, glabrokumaron A i B, herniarynę, umbeliferon, glicyrynę, glikokumarynę, likofuranokumarynę, likopiranokumarynę i glabrokumarynę.

Glycyrrhiza glabra zawiera również olejek eteryczny (0,04-0,06%), polisacharydy (arabinogalaktany), cukry proste i skrobie, substancje żywiczne, garbniki, aminokwasy oraz białka, a także fitosterole (β-sitosterol, dihydrostigmasterol).

Kwas lukrecjowy (kwas 18β-glicyretynowy) jest silnym konkurencyjnym inhibitorem enzymu dehydrogenazy 11β-hydroksysteroidowej (11β-HSD). Zahamowanie aktywności tego enzymu prowadzi do wzrostu obwodowego i wewnątrznerkowego stężenia hormonu sterydowego kortykosteronu u zwierząt oraz kortyzolu u ludzi. Skutkuje to dalszymi interakcjami z receptorami mineralokortykoidów i prowadzi do zatrzymania jonów sodu w organizmie (wzrost ciśnienia tętniczego krwi, zatrzymanie płynów, obrzęki, pozorny hiperaldosteronizm). Kwas lukrecjowy jest także silnym inhibitorem enzymów biorących udział w przemianach metabolicznych związków steroidowych, tj. S/3-reduktazy oraz dehydrogenazy 3P-hydroksysteroidowej.

Lukrecja gładka wykazuje właściwości przeciwzapalne. W jednym z doświadczeń na zwierzętach laboratoryjnych etanolowy ekstrakt z korzenia Glycyrrhiza glabra spowodował efekt przeciwzapalny, polegający na zmniejszeniu wytwarzania tlenku azotu oraz prostaglandyny E2 w makrofagach myszy stymulowanych lipopolisacharydem. Ekstrakt z lukrecji zmniejszył wytwarzanie cytokin prozapalnych (m.in. interleukiny IL-6 oraz czynnika martwicy nowotworów TNF-α) oraz obniżył ekspresję receptora dla cytokin CD14. Badania wykazują, że glicyryzyna powstająca w jelitach wykazuje działanie przeciwzapalne na poziomie podobnym do hydrokortyzonu i innych hormonów kortykosteroidowych. Doświadczenia in vitro na mysim modelu zapalenia stawów wywołanego kolagenem wykazały, że doustne podawanie ekstraktu lukrecjowego zmniejszyło zmiany zapalne i histopatologiczne w obrębie stawów zwierząt. Doszło do redukcji obrzęków łap. Ekstrakty z Glycyrrhiza glabra w sposób zależny od dawki zmniejszyły także obrzęk ucha wywołany wcześniejszym podaniem estrów forbolu.

Substancje czynne lukrecji gładkiej warunkują jej właściwości przeciwwrzodowe (m.in. karbenoksolon wyizolowany z korzeni czy glicyryzyna). Mechanizm tego działania jest kilkutorowy i polega m.in. na zmniejszaniu wytwarzania hormonu gastryny, produkowanego przez komórki G części odźwiernikowej żołądka. Ponadto roślina podnosi poziom prostaglandyn w przewodzie pokarmowym, które wykazują działanie ochronne na jego śluzówkę. Wynika to z hamowania enzymów dehydrogenazy 15-hydroksyprostaglandynowej i reduktazy delta13-prostaglandynowej. Podwyższeniu ulega miejscowe stężenie prostaglandyn, co w rezultacie podnosi produkcję śluzu i namnażanie się komórek żołądka (gojenie nadżerek i wrzodów). Ekstrakty z Glycyrrhiza glabra hamują rozwój szczepów Helicobacter pylori, które są poważnym czynnikiem prozapalnym błony śluzowej żołądka i często indukują rozwój choroby wrzodowej. W doświadczeniu in vivo na szczurach wykazano, że wodne ekstrakty z lukrecji gładkiej oraz wyizolowany kwas glicyryzynowy działały przeciwwrzodowo w sposób porównywalny do znanej substancji leczniczej – famotydyny. Udział w hamowaniu patogennych bakterii mają m.in. flawonoidy zawarte w roślinie. W testach stworzono model owrzodzenia żołądka szczurów wywołany podawaniem indometacyny (NLPZ). We wnioskach podkreślono synergizm terapii skojarzonej famotydyną i lukrecją gładką. Substancja karbenoksolon to analog glicyryzynianu zawartego w lukrecji gładkiej. Badania wykazały, że karbenoksolon ma właściwości przeciwwrzodowe, które najprawdopodobniej wynikają z zahamowania enzymów metabolizujących prostaglandyny, fosfodiesterazy, oraz wpływ na układ tlenku azotu.

Glicyryzyna wyizolowana z lukrecji gładkiej posiada aktywność hamującą trombinę. W doświadczeniach na zwierzętach związek aktywny lukrecji wydłużył proces krzepnięcia krwi oraz hamował agregację trombocytów stymulowaną przez trombinę. Ponadto glicyryzyna wydłużyła czas rekalcyfikacji osocza. Najprawdopodobniej glicyryzyna jest pierwszym wyizolowanym z roślin skutecznym i selektywnym inhibitorem dla trombiny.

Ekstrakty z Glycyrrhiza glabra stymulują wytwarzanie śluzu tchawiczego w drogach oddechowych, działają łagodząco na kaszel i ułatwiają odkrztuszanie zalegającej wydzieliny.

Substancje czynne zawarte w lukrecji gładkiej mają pewien potencjał przeciwpróchniczy. Jak wynika z doświadczeń, ekstrakty z Glycyrrhiza glabra hamują przyleganie chorobotwórczych bakterii do powierzchni szkliwa, natomiast nie mają wpływu na wzrost i rozwój tych bakterii.

Potencjalne działanie antyrodnikowe przypisywane jest różnym typom flawonoidów lukrecji (m.in. glabrydynie, hispaglabrydynie A, 3′hydroksy-4-O-metyloglabrydynie). W przeprowadzonym teście wodno-metanolowe ekstrakty z korzenia Glycyrrhiza glabra wykazały silne właściwości przeciwutleniające wobec rodników hydroksylowych.

Lukrecja gładka stymuluje układ immunologiczny, działa przeciwbakteryjnie, przeciwgrzybiczo oraz przeciwwirusowo. Mechanizm aktywności przeciwwirusowej Glycyrrhiza glabra nie został do końca poznany. Wiadomo, że substancje zawarte w roślinie w warunkach in vitro hamowały m.in. ludzkiego wirusa niedoboru odporności HIV oraz wirusy atakujące układ oddechowy (zmniejszenie replikacji wirusa SARS w warunkach in vitro). Najprawdopodobniej glicyryzyna zawarta w korzeniu lukrecji hamuje proces wnikania wirusów do komórek gospodarza, zakłóca mechanizmy replikacji materiału genetycznego wirusa oraz dezorganizuje komórkowe szlaki sygnałowe. Lukrecja jest skuteczna w leczeniu pacjentów cierpiących na przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu C. Kwas lukrecjowy wykazuje zdolność do hamowania wzrostu drożdżaka Candida albicans przy swoich stosunkowo niskich dawkach. Ponadto w jednym z doświadczeń wykazano wrażliwość grzyba Trichophyton rubrum, wywołującego oporną na leczenie grzybicę paznokci, na ekstrakty lukrecjowe. Ekstrakty lukrecjowe wykazują dużą skuteczność przeciwbakteryjną. Przeprowadzono wiele doświadczeń w tym zakresie m.in. wobec bakterii Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Salmonella typhimurium, Bacillus subtillis, Listeria monocytogenes i Staphylococcus aureus. Glabrydyna zawarta w surowcu hamowała szczepy bakteryjne Mycobacterium tuberculosis H37Ra i H37Rv, co wskazuje na jej potencjalne właściwości przeciwgruźlicze.

Substancje czynne zawarte w lukrecji działają hepatoprotekcyjnie. Najprawdopodobniej wynika to z zahamowania procesu peroksydacji lipidów błon komórkowych hepatocytów oraz ze zmian płynności ich błon komórkowych pod wpływem glicyryzyny. Glicyryzyna i jej pochodne w badaniach na zwierzętach laboratoryjnych zapobiegały zmianom patologicznym narządu powodowanym przez ekspozycję na etanol i tetrachlorek węgla.

Tradycyjne dawkowanie lukrecji gładkiej w ziołolecznictwie:

• Rozdrobniony bądź sproszkowany korzeń rośliny w postaci naparu bądź odwaru: w razie zaburzeń żołądkowo-jelitowych należy przygotować napar z użyciem 4,5 g surowca i 150 ml wrzącej wody (3 razy w ciągu dnia). W przypadku chorób układu oddechowego zaleca się użycie mniejszych ilości lukrecji, tj. 1,5 g surowca i 150 ml wody (3 razy dziennie w razie kaszlu i/lub zapalenia oskrzeli). Przygotowanie odwaru z lukrecji polega na zalaniu surowca zimną wodą. Po doprowadzeniu do wrzenia całość należy gotować przez 10-15 minut, a następnie odcedzić. Gotowy odwar może być stosowany również zewnętrznie w postaci płukanek u osób z problemem wypadających włosów.
• W razie choroby wrzodowej zaleca się od 4 g do 7 g korzenia lukrecji na dobę, w 2-4 dawkach podzielonych. Zalecane ilości ekstraktu wodnego (DER 1:0,4-0,5) wspomagającego funkcje żołądka to 32 mg 2-3 razy dziennie. Nie należy przekraczać 160 mg na dobę.
• Dobowa dawka dla wyciągów z korzenia lukrecji podana przez EMA to 0,6-2 g.
• Stosowanie produktu leczniczego zarejestrowanego w Polsce KORZEŃ LUKRECJI, 1 g/g, zioła do zaparzania: w przypadku dolegliwości trawiennych zalać 1 łyżeczkę surowca 150 ml zimnej wody, doprowadzić do wrzenia i gotować przez 5-7 minut. Po tym czasie odstawić na kwadrans i przecedzić. Dawkowanie: 2-4 razy w ciągu dnia, po posiłkach. Do łagodzenia kaszlu towarzyszącego przeziębieniom analogicznie przygotowany odwar wypijać 2 razy w ciągu dnia.

Przykładowe przepisy medycyny ludowej z wykorzystaniem lukrecji gładkiej:

• Nalewka lukrecjowa: 5 łyżek rozdrobnionego korzenia umieścić w słoju, zalać 1,5 szklanki spirytusu i pozostawić w celu maceracji na 7 dni. 1,5 szklanki wody zagotować i po ostudzeniu wymieszać z 1/3 szklanki miodu. Wodę z miodem dodać do słoja i odstawić całość na okres tygodnia. Gotową nalewkę przecedzić i rozlać do butelek z ciemnego szkła. Stosować w razie infekcji dróg oddechowych.
• Syrop lukrecjowy: wymieszać łyżkę rozdrobnionego korzenia lukrecji oraz ziół – dziewanny, babki lancetowatej, biedrzeńca anyżu i kory kaliny koralowej. Dodać posiekany korzeń imbiru, mieszankę roślinną zalać wodą i gotować na wolnym ogniu do odparowania połowy ilości wody. Przecedzić i dodać 100 ml gliceryny oraz 150 ml miodu. Gotowy syrop przelać do buteleczek z ciemnego szkła.
• Korzeń lukrecji można żuć w celu łagodzenia zgagi oraz problemów żołądkowo-jelitowych. Roślina przeciwdziała przykremu zapachowi z ust, łagodzi objawy kaca alkoholowego oraz zmniejsza głód nikotynowy.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) korzeń lukrecji gładkiej nie powinien być stosowany dłużej niż 4-6 tygodni bez konsultacji z lekarzem.

Lukrecja gładka nie może być stosowana przez osoby cierpiące na nadciśnienie tętnicze i zaburzenia układu krążenia, przez pacjentów z chorobami nerek i wątroby, a także w razie stwierdzonej hipokaliemii. Ze względu na brak danych dotyczących bezpieczeństwa Glycyrrhiza glabra nie powinna być podawana dzieciom i młodzieży do 18 roku życia, a także kobietom w ciąży i matkom karmiącym.

Do tej pory nie ustalono oficjalnej dobowej dawki kwasu glicyryzynowego. Komitet Ekspertów FAO/WHO ds. Dodatków do Żywności (JECFA) ustalił, że dobowa dawka 100 mg substancji nie powinna spowodować działań niepożądanych u większości osób dorosłych.

Glicyryzyna zawarta w lukrecji gładkiej wpływa na farmakokinetykę wielu substancji leczniczych (zmniejszanie klirensu osoczowego oraz zwiększanie pola pod krzywą osoczowo-czasową AUC).

Glicyryzyna podnosi stężenie prednizolonu w osoczu.

Metabolit glicyryzyny, tj. kwas 18β-glicyretynowy, zwiększa odpowiedź skórnych naczyń krwionośnych na hydrokortyzon, nasilając ich zwężanie. Jest on także silnym inhibitorem enzymów 5α- i 5β-reduktazy oraz 11β-dehydrogenazy. Wspomniana dehydrogenaza katalizuje przekształcanie endogennego kortyzolu w kortyzon.

Glabradyna zawarta w roślinie zmniejsza aktywność mikrosomalną CYP 3A4, 2B6 oraz 2C9. W badaniach na zwierzętach laboratoryjnych wykazano z kolei, że wysokie dawki glicyryzyny indukują enzymy CYP3A, CYP1A2 oraz monooksygenazy połączone z CYP2B1.

Długotrwałe przyjmowanie lukrecji gładkiej może zaburzać działanie substancji leczniczych metabolizowanych przy udziale cytochromu P450.

Aldosteronowe właściwości korzenia lukrecji gładkiej mogą zmniejszać skuteczność leków obniżających ciśnienie i powodować interakcje np. z glikozydami nasercowymi.

Wykazano interakcję sennozydów i kwasu 18β-glicyretynowego na etapie wchłaniania z przewodu pokarmowego u ludzi. Antrachinony zmniejszały poziom substancji czynnej lukrecji gładkiej w surowicy krwi. Jednocześnie Glycyrrhiza glabra nasila działanie kruszyny i senesu.

Sugeruje się, że przyjmowanie środków antykoncepcyjnych może zwiększyć ryzyko pojawienia się działań niepożądanych spowodowanych suplementacją lukrecji gładkiej.

Nie zaleca się równoczesnej terapii lukrecją gładką i lekami moczopędnymi, glikozydami nasercowymi, kortykosteroidami, lekami przeczyszczającymi lub innymi lekami, które mogą nasilać zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej.

Lukrecja gładka i substancje pochodzące z rośliny (np. glicyryzyna amonowa) zostały uznane przez Agencję Żywności i Leków (FDA, Food and Drug Administration) za dodatek bezpieczny do stosowania w żywności, o ile nie są spożywane w nadmiarze. Roślina posiada status GRAS (Generally Recognised As Safe).

Przeprowadzone badania ostrej toksyczności lukrecji gładkiej na zwierzętach pozwoliły ustalić wysokość dawek letalnych LD50 dla ekstraktu z korzenia rośliny:

• dla myszy LD50 >7,5 g/kg mc (podanie doustne);
• dla szczurów LD50 w granicach 14,2-18,0 g/kg mc (podanie doustne).

Wartość LD50 przy dootrzewnowej aplikacji kwasu 18α-glicyretynowego wśród szczurów Sprague-Dawley wyniosła 2 g/kg mc. Pośmiertne badanie zwierząt wykazało upośledzenie pracy mięśnia sercowego, obrzęk mózgu, móżdżku i płuc, zastój krwi w nerkach, zmiany ogniskowe mięśni brodawkowatych oraz obrzęk kardiomiocytów.

Krótkoterminowe (90 dni) podawanie ekstraktu z Glycyrrhiza glabra szczurom rasy Wistar w ilości 0,31 g, 0,63 g, 1,25 g lub 2,5 g w przeliczeniu na kg mc na dobę skutkowało pojawieniem się zmian ( głównie w przypadku najwyższych stężeń ekstraktu):

• zahamowanie przyrostu masy ciała;
• spadek ilości erytrocytów wśród samców szczurów;
• obniżenie ilości limfocytów;
• podwyższenie wartości białka całkowitego, albuminy i wskaźników wątrobowych: AST i ALT u samców szczurów oraz obniżenie tych parametrów u samic.

Brakuje danych na temat genotoksyczności i rakotwórczości opisywanego surowca roślinnego. Przeprowadzone badanie toksyczności przewlekłej na myszach nie wykazało istotnych zmian patologicznych. Większość badań na ciężarnych zwierzętach nie uwidoczniło embriotoksyczności lukrecji, a wpływ na płód określono jako niewielki. Eksperymenty na ciężarnych samicach szczurów uwidoczniły przenikanie kwasu 18β-glicyretynowego przez barierę łożyskową.

Objawy przedawkowania lukrecji gładkiej obserwowane u ludzi to zatrzymanie wody w organizmie, zaburzenia elektrolitowe (hipokaliemia, czyli spadek stężenia potasu we krwi), nadciśnienie tętnicze (spowodowane wpływem lukrecji na układ renina-angiotensyna-aldosteron), zaburzenia rytmu serca oraz encefalopatia nadciśnieniowa.