Chaber bławatek — błękitna piękność z pól

Chaber bławatek (łac. Centaurea cyanus ang. Bluebonnet), pochodzący z rodziny Asteraceae – astrowatych jest niewielką ozimą rośliną jednoroczną. Chaber przeniósł się do Europy z ziem Bliskiego Wschodu oraz z krajów basenu morza śródziemnego. Początkowo występował na ziemiach rolnych jako chwast, jednak duże wykorzystanie herbicydów w XXI znacznie ograniczyło jego występowanie.  Posiada wiele nazw ludowych w zależności od regionu np. samosiejka, głowacz, kardy, kwiatek wołoszek czy macoszka. Chaber bławatek jest rośliną miododajną – przyciąga pszczoły i inne owady zapylające.

Owocem chabra jest niewielka, eliptyczna niełupka często otoczona puchem kielichowym. Najbardziej charakterystycznym elementem rośliny są intensywnie błękitne koszyczki kwiatowe składające się z wewnętrznych kwiatów rurkowatych oraz występujących zewnętrznie kwiatów języczkowatych. Pojedyncze koszyki kwiatowe znajdują się na szczycie rozgałęzień prostych łodyg. Lancetowate liście mają niewielkie rozmiary. 

Surowcem jest kwiat chabra – Flos cyani zebrany na początku procesu kwitnienia. Zbiera się ułożone cylindrycznie kwiaty języczkowate. Temperatura podczas suszenia powinna wynosić około 35 stopni celsjusza a podczas samego procesu kwiaty należy chronić przed światłem. 

Ze względu na przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i moczopędne właściwości wyciągów z chabra bławatka mogą być one wykorzystywane pomocniczo podczas zaburzenia pracy nerek oraz w leczeniu infekcji i stanów zapalnych dróg moczowych. 

Napar z chabra można stosować wspomagająco w celu wyregulowania pracy układu pokarmowego i przywrócenia prawidłowego cyklu miesiączkowego. 

Właściwości przeciwzapalne chabra bławatka są szczególnie cenione w kosmetyce. Wyciągi z rośliny znajdziemy w składzie kremów pod oczy i do powiek .
Ekstrakty z chabra bławatka są również stosowane w postaci płukanek i masek do włosów. Niektóre substancje obecne w wyciągach poprawiają barwę siwiejących włosów i mogą działać przeciwłupieżowo.  Napar z bławatka może być również stosowany zewnętrznie w terapii stanu zapalnego spojówek. 

Kwiaty bławatka wykorzystuje się również w kuchni. Dodaje się je m.in. do sałatek.

W średniowieczu kwiaty chabra były wykorzystywane jako źródło niebieskiego barwnika. Rosyjskie wierzenia i legendy mówią o pochodzeniu chabra. Opowieść wspomina o młodym mężczyźnie, w którym zakochała się mitologiczna syrena. Para nie mogła zdecydować się czy powinni żyć razem w morzu czy na lądzie więc syrena zmieniła mężczyznę w kwiat, który swoją barwą przypomina tafle oceanu. 

W składzie surowca występują głownie barwne związki należące do grupy antocyjanów i flawonoidów: centauryna, cichoryna, cyjanina, pelargina. Ponadto, w kwiatach chabra stwierdzono również obecność garbników, substancji goryczowych (knicyna) oraz soli mineralnych (głównie sole manganu oraz potasu). 

Antocyjany występujące w kwiatach są wrażliwe na światło, dlatego te powinny być suszone i przechowywane w odpowiednich warunkach. 

Preparaty i wyciągi z chabra działają przeciwzapalnie, moczopędnie oraz żółciopędnie. Ponadto, substancje występujące w kwiatach chabra bławatka mogą również wykazywać niewielkie właściwości przeciwbakteryjne oraz napotne.  Napary z chabra mogą również regulować krwawienia miesiączkowe oraz przemianę materii. 

W celu przygotowania naparu z chabra bławatka zaleca się zalanie niewielkiej ilości suszonych kwiatów (około 2 łyżki) wrzącą wodą. Po dwudziestu minutach napar należy przecedzić i pić trzy lub cztery razy dziennie. 

Napar można również stosować w postaci okładów na zmęczone lub spuchnięte oczy. W tym przypadku zaleca się przykładanie lekko ostudzonego naparu trzy razy dziennie na zmienione chorobowo miejsca. 

Niektóre, starsze źródła wskazują na możliwość sporządzenia nalewki z kwiatów chabra, która miała wykazywać działanie żółciopędne i uspokajające. 

Żele zawierające ekstrakty z chabra bławatka należy stosować pod oczy od jednego do dwóch razy dziennie. Ogromną zaletą dla Pań jest możliwość stosowania większości tego rodzaju preparatów pod warstwę makijażu. 

Nadmierne stosowania wyciągów z chabra może spowodować wystąpienie zaburzeń ze strony układu pokarmowego. Ponadto, w niektórych przypadkach napar może wywoływać uczulenia i reakcje alergiczne. 

Nie zaleca się stosowania naparu z chabra podczas ciąży, karmienia piersią oraz w przypadku współistnienia potwierdzonych alergii na rośliny z rodziny astrowatych.