Bobrek trójlistkowy — bogate źródło minerałów

Bobrek trójlistkowy (Menyanthes trifoliata) należy do rodziny bobrkowatych. Jest to roślina wieloletnia, charakteryzująca się grubymi, ciemnozielonymi płożącymi się kłączami. Z uwagi na to, że bobrek trójlistkowy jest byliną bagienną (wodną), możemy go spotkać na terenach podmokłych, bagnach, moczarach, torfowiskach, nad brzegiem wody lub przy lesie. Występuje powszechnie na północ od równika, w krajach Azji, Europy i Ameryki Północnej. Roślina ta może osiągnąć od 15 cm do 35 cm wysokości.

Łodyga bobrka jest wzniesiona, sztywna, naga i bezlistna. Pięciokrotne, kosmate kwiaty, o barwie białej lub różowawej, tworzą zwężające się ku szczytowi grona. Pąki są koloru czerwonego. Owoce mają jajowaty kształt torebki o długości do 13 mm. Zawierają drobne, spłaszczone nasiona o brunatnym kolorze.

Surowcem zielarskim bobrka są potrójne liście wyrastające pod wodą na długich ogonkach (20 cm) z łodygi. Blaszka liściowa jest koloru zielonego i ma skórzastą fakturę, a jej brzegi zakończone są gładko. Młode, zdrowe listki zbiera się bez ogonków na początku kwitnienia w maju i czerwcu. Kolejny raz w drugiej połowie lata, kiedy liście odpowiednio odrosną. Suszy się je w miejscach przewiewnych i zacienionych.

Charakterystyczną cechą surowca jest jego gorzki smak.

Gatunek ten objęty jest częściową ochroną.

Bobrek trójlistkowy stosowany jest przede wszystkim w preparatach ziołowych pobudzających apetyt lub łagodzących zaburzenia trawienne, takie jak wzdęcia i gazy (bębnica). Ekstrakt z liści bobrka zawiera substancje ułatwiające przyswajanie składników pokarmowych oraz stymulujące działanie gruczołów wydzielania wewnętrznego, dlatego znalazł zastosowanie w leczeniu niedokwaśności żołądka, stanów zapalnych dróg żółciowych, kamicy żółciowej oraz w przypadku braku apetytu i niedomogi trzustki.

Menyanthes trifoliata znany jest również ze swoich właściwości przeciwbólowych. Wykorzystywany jest w celu łagodzenia bólów mięśni, stawów oraz bólów migrenowych. Wykazuje działanie uspokajające i wzmacniające organizm, przez co polecany jest zarówno osobom w podeszłym wieku, jak i rekonwalescentom oraz w przypadku anemii.

Efekty terapeutyczne stają się widoczne w określonych wskazaniach wyłącznie w oparciu o długotrwałe stosowanie ziołowego produktu leczniczego.

Ekstrakt z liści bobrka stanowi niekiedy składnik kosmetyków o działaniu przeciwstarzeniowym, przeciwzmarszczkowym, liftingującym, ujędrniającym, nawilżającym, regenerującym lub rozjaśniającym. W homeopatii znalazł zastosowanie w łagodzeniu bólu głowy i dolegliwości reumatycznych.

Właściwości bobrka wykorzystywane są również w przemyśle alkoholowym z uwagi na zdolność rośliny do podkreślania gorzkiego smaku piwa i nalewek alkoholowych.

Co ciekawe, w medycynie francuskiej używany jest jako tytoń papierosowy o działaniu przeciwastmatycznym.

Według ludowych wierzeń połączenie bobrka z piołunem działa przeciwmalarycznie. Dawniej stosowano go w celu łagodzenia objawów choroby lokomocyjnej.

Liście bobrka trójlistkowego w swoim składzie zawierają ponad 1% glikozydów (meliatynę, meniantynę, loganinę), około 3-4% garbników, związki flawonoidowe (rutynę, hiperozyd, trifoliozyd, kamferol), związki alkaloidowe (gencjaninę), kwasy fenolowe, kumaryny, saponiny, triterpeny, znaczące ilości soli mineralnych (przede wszystkim miedzi, kobaltu, fosforu, potasu, siarki, manganu, żelaza i jodu), cholinę oraz olejki eteryczne. Ze względu na zawartość irydoidów (oganiny, swerozydu, mentafoliny, sekologaniny, foliamentyny) liście mają gorzkawy smak, który stymuluje wydzielanie śliny i soków trawiennych, w tym trzustkowego i jelitowego. Pobudzenie czynności wydzielniczych przewodu pokarmowego powoduje wzrost tempa przemiany materii i przeciwdziała cholestazie (zastojowi żółci). Bobrek trójlistkowy sprzyja zmniejszeniu napięcia narządów wewnętrznych, dzięki czemu wykazuje działanie przeciwwymiotne i łagodzące bóle głowy, mięśni i stawów.

Bobrek trójlistkowy występuje najczęściej w mieszankach ziołowych. Rzadko kiedy można go znaleźć per se (bezpośrednio) w preparatach z jednej rośliny. Tradycyjnie stosowany jest w postaci naparów, wywarów, proszków, ekstraktów płynnych i nalewek, które znajdują zastosowanie jako element postępowania wspomagającego w wielu jednostkach chorobowych.

Dawkowanie zależne jest od wskazania do stosowania i postaci preparatu ziołowego zawierającego bobrek trójlistkowy.

W przypadku zaburzenia łaknienia napar z herbaty ziołowej stosuje się 30 minut przed posiłkiem. Natomiast w celu złagodzenia objawów wzdęć brzucha i nadmiernych gazów napar przyjmuje się między posiłkami.

Brak danych dotyczących dawkowania u dzieci i młodzieży w wieku poniżej 18 roku życia.

Bezpieczeństwo stosowania preparatów z liści bobrka podczas ciąży i laktacji nie zostało wystarczająco przebadane.

U osób uczulonych na bobrek trójlistkowy istnieje ryzyko pojawienia się reakcji alergicznej.

Przyjęcie zbyt dużej dawki surowca może wywołać dolegliwości ze strony układu pokarmowego, takie jak biegunka, wymioty i mdłości.

Przeciwwskazaniem do stosowania preparatów ziołowych zawierających bobrek trójlistkowy jest czynny wrzód żołądka lub dwunastnicy.