Winpocetyna, Vinpocetinum - Zastosowanie, działanie, opis

Winpocetyna należy do syntetycznych pochodnych apowinkaminy, alkaloidu roślinnego występującego w liściach barwinka czerwonego (Vinca minor).

Winpocetyna rozszerza naczynia krwionośne w obrębie mózgu i nie wpływa na krążenie obwodowe. 

Stosowana jest w następujących przypadkach:

• leczenie przewlekłej niewydolności krążenia mózgowego, w stanach po udarze niedokrwiennym i w otępieniu naczyniopochodnym;
• leczenia ostrych stanów niedokrwienia mózgu, napadowego, przemijającego niedokrwienia i udaru niedokrwiennego;
• łagodzeniu psychicznych i neurologicznych objawów niewydolności krążenia mózgowego;
• leczeniu przewlekłych zaburzeń krążenia w siatkówce i naczyniówce oka takich jak zakrzepica, niedrożności środkowej tętnicy i żyły siatkówki;
• leczeniu zaburzeń słuchu o podłożu naczyniowym, spowodowanego toksycznym działaniem leków, starczego przytępienia słuchu, zespołu Meniere'a i szumów usznych.

Winpocetyna jest stosowana doustnie lub we wlewie kroplowym. Dawka stosowana w leczeniu jest zależna od jednostki chorobowej, wieku pacjenta, masy ciała i chorób towarzyszących.

Podanie doustne:

Tabletki należy zażywać po posiłku.

Stosuje się od 15 do 30 mg na dobę w dawkach podzielonych.

Podanie dożylne:

W zależności od masy pacjenta oraz tolerancji na lek stosuje się od 20 mg do 50 mg na dobę we wlewie kroplowym.

Leczenie zazwyczaj trwa od 10-14 dni. Po zakończeniu terapii dożylnej zaleca się kontynuowanie leczenia w postaci doustnej.

Przeciwwskazaniem do stosowania jest nadwrażliwość na substancję.

Winpocetyny nie powinno się podawać w przypadku niektórych chorób serca (np. ciężkich zaburzeń rytmu czy ciężkiej choroby niedokrwiennej) oraz w ostrej fazie udaru krwotocznego.

Leku nie stosuje się również u kobiet w ciąży lub karmiących oraz dzieci.

Pacjenci z zespołem wydłużonego odcinka QT oraz osoby przyjmujące leki wydłużające odcinek QT powinni wykonywać kontrolne badania EKG.

U osób z podwyższonym ciśnieniem śródczaszkowym, pacjentów przyjmujących leki przeciwarytmiczne oraz u chorych z niemiarowością i zespołem wydłużonego odcinka QT winpocetynę można stosować tylko wtedy gdy lekarz uzna korzyść terapii względem ryzyka.

Brak badań na temat wpływu winpocetyny na prowadzenie pojazdów i obsługiwanie maszyn.

Stosowanie winpocetyny w ciąży jest przeciwwskazane. Winpocetyna przenika przez barierę łożyska. Jej stężenie w łożysku i w krwi płodu jest mniejsze niż w krwi matki. 

Nie wykazano działania teratogennego lub embriotoksycznego. Może jednak wystąpić krwawienie z łożyska lub poronienie najprawdopodobniej ze względu na zwiększony przepływ krwi przez łożysko.

Stosowanie winpocetyny podczas karmienia piersią jest przeciwwskazane, ponieważ winpocetyna przenika do mleka kobiecego, a brak jest wystarczających danych dotyczących jej wpływu na niemowlę karmione piersią.

Winpocetyna ma złożony mechanizm działania. Korzystnie wpływa na przepływ krwi w mózgu, metabolizm mózgowy i reologiczne właściwości krwi (hematokryt, stężenie fibrynogenu, deformacja i agregacja krwinek czerwonych, temperatura, geometria naczyń krwionośnych).

Działa neuroprotekcyjnie (osłonowo na tkankę nerwową) i przeciwdrgawkowo. Działanie to jest związane z blokowaniem kanałów sodowych (Na⁺) i wapniowych (Ca²⁺) i receptorów NMDA i AMPA.

Winpocetyna zwiększa zużycie glukozy i tlenu przez tkankę mózgową, zwiększa tolerancję komórek mózgowych na niedotlenienie (hipoksję), zwiększa transport glukozy przez barierę krew - mózg. Winpocetyna wybiórczo hamuje działanie izoenzymu fosfodiesterazy cGMP-PDE zależnego od kompleksu Ca²⁺- kalmodulina, w wyniku czego zwiększa się stężenie cAMP i cGMP w mózgu i następuje zwiotczenie mięśni gładkich naczyń krwionośnych. W ten sposób zmieniony szlak metaboliczny jest bardziej korzystny energetycznie.

Winpocetyna inicjuje intensywny metabolizm tlenowy glukozy w mózgu (poprzez zwiększenie stężenia cAMP i stosunek ATP/AMP), zwiększa metabolizm noradrenaliny i serotoniny w mózgu, pobudza układ noradrenergiczny i wywiera działanie przeciw utleniające.

Winpocetyna hamuje agregację płytek krwi, zmniejsza lepkość krwi, zwiększa zdolność erytrocytów do odkształcania i hamuje wychwyt adenozyny przez erytrocyty. Ułatwia transport tlenu to tkanki mózgowej i zmniejsza powinowactwo tlenu do erytrocytów. Zwiększa również frakcję mózgową pojemności minutowej serca, zmniejsza opór naczyń mózgowych nie wpływając na parametry układu krążenia takie jak ciśnienie krwi, tętno, pojemność minutowa czy całkowity opór obwodowy.

Dodatkowo winpocetyna zwiększa perfuzję (przepływ krwi przez tkankę) obszarów o zaburzonym krążeniu.

Winpocetyna po podaniu doustnym wchłania się szybko i stężenie maksymalne osiąga po około 1 godzinie. Miejsce wchłaniania to górny odcinek przewodu pokarmowego.

Całkowita dostępność biologiczna winpocetyny po podaniu doustnym wynosi 7%. Z białkami osocza winpocetyna wiąże się w 66%.

Głównym metabolitem winpocetyny jest kwas apowinkaminowy (AVA). Stanowi on około 30% metabolitów. Pozostałe metabolity to: hydroksywinpocetyna, hydroksy-AVA, dihydroksy-AVA-glicynian i ich połączenia z glukuronianami i siarczanami. Winpocetyna ulega efektowi pierwszego przejścia w wątrobie.

Winpocetyna jest wydalana głównie z moczem (60%) i z kałem (40%). Okres półtrwania winpocetyny wynosi około 5 godzin i zmienia się w zależności od dawki i drogi podania.