Doksycyklina, Doxycyclinum - Zastosowanie, działanie, opis

Doksycyklinę stosuję się w leczeniu infekcji spowodowanych przez bakteria wrażliwe na działanie tej substancji.

Doksycyklina jest stosowana w leczeniu następujących infekcji:

• układ oddechowy - zapalenie zatok, zapalenie oskrzeli, płuc spowodowane bakteriami z rodzaju Mycoplasma pneumoniae, Rikettsia spp. i Chlamydia spp.;
• układ moczowy - zapalenie prostaty, rzeżączka, kiła, chlamydioza;
• układ pokarmowy - biegunka podróżnych, cholera, choroba Whipple'a (bakteryjna infekcja wieloukładowa);
• narząd wzroku - jaglica - zapalenie spojówek spowodowane przez Chlamydia spp.
• infekcje skóry - trądzik różowaty, trądzik pospolity;
• inne infekcje - dżuma, papuzica, tularemia, borelioza, listerioza;
• doksycyklinę można również stosować aby zapobiec zakażeniem zarodźcem malarii.

W zależności od rozpoznania klinicznego i gatunku bakterii powodującej infekcję doksycyklinę stosuje się w dawce 50-200mg na dobę przez okres od siedmiu do dwudziestu ośmiu dni. W leczeniu kiły stosuje się dawkę 300mg na dobę.

Lek należy popić dużą ilością wody (jedna szklanka wody) najlepiej w pozycji stojącej w celu uniknięcia ewentualnych podrażnień przełyku.

Przeciwskazaniem do stosowania doksycykliny jest nadwrażliwość na antybiotyki tetracyklinowe, ciężka niewydolność wątroby, ciąża (szczególnie po czwartym miesiącu). Leku nie należy też stosować u dzieci poniżej 12 roku życia

Podczas stosowania doksycykliny należy unikać bezpośredniego wystawiania ciała na światło słoneczne (opalanie, solarium) ponieważ ma ona działanie fotouczulające. Podobnie jak w przypadku innych antybiotyków o szerokim spektrum działania może dojść do niekontrolowanego rozwoju innych drobnoustrojów np. infekcje grzybicze. Lek nie należy przyjmować w pozycji leżącej popijając dużą ilością wody gdyż może dojąć do podrażnienia przełyku. Pojawienie się biegunki może być objawem rzekomobłoniastego zapalenia jelit, dlatego ten objaw należy skonsultować z lekarzem. w przypadku stosowania u małych dzieci a także w trzecim trymestrze ciąży może dojść do uszkodzenia lub przebarwienia zębów. Doksycyklina może powodować wystąpienie porfirii (zaburzenie metabolizmu hemoglobiny) a także nasilać objawy takich chorób jak: miastenia (szybkie męczenie i osłabienie mięśni szkieletowych, toczeń (choroba autoimmunologiczna).

Doksycyklina może osłabiać działanie tabletek antykoncepcyjnych, podczas jej stosowania należy stosować inne metody zapobiegania ciąży.

Leki suplementy diety oraz pokarmy zawierające magnez, glin, wapń, żelazo, bizmut należy stosować trzy godziny przed lub po podaniu doksycykliny.

Produkty nabiałowe takie jak mleko, sery, jogurty, kefir zmniejszają wchłanianie doksycykliny z przewodu pokarmowego, dlatego należy zachować co najmniej dwu godzinny odstęp pomiędzy przyjęciem laku a spożywaniem produktów nabiałowych

Alkohol osłabia efekt terapeutyczny doksycykliny, należy unikać jednoczesnego stosowania.

Doksycyklina może powodować zaburzenia widzenia co z kolei może wpływać na zdolność do prowadzenia pojazdów.

Stosowanie doksycykliny może zaburzać wyniki testów wykrywających stężeniae glukozy, białka urobilinogenu oraz katecholamin w moczu, 

Doksycyklina przenika barierę łożyskową, jest odkładana w tkankach płodu. Może powodować przebarwienia zębów jako że odkłada się w zawiązkach zębowych. Doksycyklina stosowana w czasie ciąży zwiększa ryzyko uszkodzenia wątroby.

Doksycyklina przenika do mleka matki. Ze względu na wpływ na rozwój zębów i kości należy unikać jej stosowania w czasie karmienia piersią.

Objawy przedawkowania doksycykliny to: wymioty, gorączka, żółtaczka, smoliste stolce, zawroty głowy, zapaść.

Doksycyklina wiąże się z podjednostką 30S rybosomu bakteryjnego powodując zahamowanie syntezy białka co skutkuje zahamowaniem rozwoju bakterii. Doksycyklina wykazuje szerokie spektrum terapeutyczne zarówno przeciw bakteriom gram-ujemnym (Neisseria gonorrhoeae, Haemophillus influenzae, Brucella spp., Escherichia coli ,Enterobacter spp., Klebsiella spp., Salmonella spp., Shigella spp., Bacteroides spp., Pseudomonas spp., Proteus spp., Serratia spp., Providencia spp), gram-dodatnim (Streptococcus haemolyticus (α, β), Streptococcus pneumoniae, Staphylococcus aureus, Bacillus anthracis, Listeria monocytogenes, Enterococcus spp, Staphylococcus epidermidis, Propionibacterium acnes) oraz Rickettsia spp., Chlamydia spp., Mycoplasma spp., Ureaplasma spp.

Po podaniu doustnym doksycyklina dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego. Jony metali (magnez, glin, wapń, żelazo, bizmut) oraz produkty mleczne mogą hamować ten proces. Doksycyklina ulega efektowi pierwszego przejścia - metabolizm leku w ścianie jelit i w wątrobie. Po podaniu dawki 200mg stężenie w surowicy krwi osiąga poziom 2,6 mcg/ml po ok. dwóch godzinach.

W organizmie doksycyklina odwracalnie łączy się w 80-90% z białkami krwi, łatwo przenika do płynów ustrojowych i tkanek. Wysokie stężenia osiąga w jajnikach, gruczole krokowym, mięśniach, wątrobie, pęcherzu moczowym, kościach, migdałkach, zatokach, oskrzelach i płucach. Słabo przenika do płynu mózgowo-rdzeniowego.

Doksycyklina jest metabolizowana w niewielkim stopniu.

Około 40% doksycykliny jest wydalana z moczem w postaci niezmienionej, 20-40% jest wydalana z kałem jako nieaktywny chelat.