Esomeprazol, Esomeprazolum - Zastosowanie, działanie, opis

Esomeprazol należy do grupy inhibitorów pompy protonowej, które hamują wydzielanie kwasu solnego w komórkach okładzinowych żołądka. Lek stosowany jest w terapii choroby refluksowej przełyku w celu leczenia powstałych nadżerek, zapobiegania nawrotom choroby bądź w leczeniu objawowym. Ponadto esomeprazol znajduje zastosowanie w eradykacji bakterii Helicobacter pylori, którą przeprowadza się zarówno podczas leczenia choroby wrzodowej dwunastnicy lub aby zapobiec nawrotom wystąpienia wrzodu trawiennego. Lek można stosować również u pacjentów, którzy długotrwale muszą przyjmować niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) oraz u osób z zespołem Zollingera-Ellisona. Lek stosowany jest również w leczeniu zapobiegającym ponownemu krwawieniu z wrzodów trawiennych po terapii dożylnej inhibitorami pompy protonowej. 

Esomeprazol stosuje się doustnie, popijając go w całości wodą. Leku nie należy kruszyć ani żuć. W przypadku problemów z połknięciem, tabletkę bądź peletki z kapsułki można rozpuścić w połowie szklanki wody niegazowanej. Nie należy rozpuszczać leku w żadnym innym płynie, gdyż może dojść do uszkodzenia otoczki, która zabezpiecza lek przed działaniem soku żołądkowego. Powstałą mieszaninę z granulkami należy wypić w ciągu 30 minut od przygotowania. Następnie należy ponownie napełnić szklankę do połowy wodą i wypić płyn. Nie należy żuć ani kruszyć nierozpuszczonych granulek czy peletek. Jeżeli pacjent samodzielnie nie połyka, peletki bądź granulki wymieszane z niegazowaną wodą można podać za pomocą odpowiedniej sondy.

Dawkowanie leku jest zależne od jednostki chorobowej, wieku pacjenta, masy ciała i chorób współtowarzyszących. Lek stosuje się w przebiegu refluksowego zapalenia przełyku w dawce dobowej 40 mg. Natomiast w przypadku leczenia podtrzymującego u pacjentów z wyleczonym zapaleniem przełyku, leczenia objawowego choroby refluksowej przełyku, w eradykacji Helicobacter pylori oraz u pacjentów stosujących przewlekle niesteroidowe leki przeciwzapalne dawka dobowa esomeprazolu wynosi 40 mg. U pacjentów z zespołem Zollingera-Ellisona maksymalna dobowa dawka esomeprazolu wynosi 160 mg.

Esomeprazol jest przeciwwskazany u osób z nadwrażliwością na substancję czynną lub pochodne benzoimidazolu.

W przypadku wystąpienia niepokojących objawów takich jak nagły i niezamierzony spadek masy ciała, nawracające lub krwawe wymioty, smoliste stolce, zaburzenia połykania należy skonsultować się z lekarzem, aby wykluczyć nowotworowy charakter choroby. Esomeprazol może łagodzić objawy choroby nowotworowej i opóźniać jej rozpoznanie.

Pacjenci stosujący esomeprazol ponad rok powinni pozostawać pod regularną opieką lekarską. Natomiast osoby, którzy stosują lek doraźnie, powinny skonsultować się z lekarzem, jeżeli charakter dolegliwości ulegnie zmianie. Ponadto u tych pacjentów ze względu na zmienne stężenie esomeprazolu w osoczu pojawia się ryzyko wystąpienia interakcji z innymi lekami.

W przypadku stosowania esomeprazolu w eradykacji bakterii Helicobacter pylori należy uwzględnić możliwość wystąpienia interakcji wszystkich stosowanych leków. Szczególną uwagę należy zwrócić na klarytromycynę, która jest silnym inhibitorem izoenzymu CYP3A4 i może zaburzać metabolizm innych leków, np. cyzaprydu.

Esomeprazol zwiększa ryzyko wystąpienia infekcji pokarmowych bakteriami Salmonella i Campylobacter.

Szczególną ostrożność należy zachować u pacjentów stosujących lek przewlekle, ponieważ może dojść u nich do zmniejszenia wchłaniania witaminy B12 (cyjanokobalaminy) z powodu hipochlorhydrii (zmniejszonej produkcji kwasu solnego) bądź achlorhydrii (braku kwasu solnego w soku żołądkowym). Ponadto u osób, które stosują esomeprazol co najmniej 3 miesiące może dojść do ciężkiej hipomagnezemii w postaci bezobjawowej lub objawiającej się zmęczeniem, tężyczką, majaczeniem, zawrotami głowy oraz arytmią komorową. U pacjentów z dużymi niedoborami magnezu należy je uzupełnić poprzez odpowiednią suplementację, a także odstawić inhibitor pompy protonowej. U osób, które leczone są esomeprazolem długotrwale i jednocześnie stosują digoksynę lub inne leki wywołujące hipomagnezemię, należy rozważyć wykonanie pomiaru stężenia magnezu we krwi przed rozpoczęciem leczenia inhibitorem pompy protonowej oraz okresowe pomiary w trakcie leczenia.

Esomeprazol stosowany przewlekle (ponad rok) i w wysokich dawkach zwiększa nieznacznie ryzyko występowania złamań kości biodrowej, kości nadgarstka i kręgosłupa, szczególnie u osób w podeszłym wieku lub u pacjentów z innymi czynnikami ryzyka. Pacjenci z podwyższonym ryzykiem wystąpienia osteoporozy powinni podczas terapii esomeprazolem stosować odpowiednie dawki witaminy D i wapnia.

Esomeprazol zwiększa ryzyko wystąpienia podostrej postaci skórnej tocznia rumieniowatego. Pacjenci, u których pojawią się zmiany skórne, szczególnie w miejscach narażonych na działanie promieni słonecznych, z jednoczesnym bólem stawów powinni niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Jeżeli podostra postać skórna tocznia rumieniowatego wystąpiła u pacjenta wcześniej przy stosowaniu innego inhibitora pompy protonowej, istnieje zwiększone ryzyko, że schorzenie pojawi się również podczas terapii esomeprazolem.

Esomeprazolu nie należy stosować łącznie z nelfinawirem, gdyż inhibitor pompy protonowej może zmniejszać jego stężenie w osoczu.

Esomeprazol nie wpływa znacząco na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługiwania maszyn. Lek niezbyt często powoduje zawroty głowy oraz zaburzenia widzenia i jedynie w przypadku ich wystąpienia pacjent nie powinien prowadzić pojazdów.

Wpływ na badania diagnostyczne

Esomeprazol może zwiększać stężenie chromograniny CgA i zakłócać wyniki badań w kierunku guzów neuroendokrynnych. W celu wykonania poprawnego oznaczenia chromograniny CgA, lek należy odstawić na minimum 5 dni przez planowanym pomiarem.

Dane kliniczne dotyczące bezpieczeństwa stosowania esomeprazolu w ciąży są ograniczone. Jednakże z obserwacji dotyczących ograniczonej liczby kobiet w ciąży (300-1000 uczestniczek) wynika, że lek prawdopodobnie nie wywołuje wad rozwojowych ani nie działa szkodliwie na płód. Należy jednak zachować ostrożność przy stosowaniu esomeprazolu przez kobiety w ciąży. 

Brak jest danych dotyczących przenikania esomeprazolu do mleka kobiet karmiących piersią. Z tego powodu nie należy stosować leku podczas karmienia piersią.

W badania na zwierzętach, którym podawano doustnie racemiczną mieszaninę omeprazolu, nie stwierdzono wpływu leku na płodność.

Przy podaniu dużych dawek esomeprazolu mogą wystąpić zaburzenia żołądkowo-jelitowe i osłabienie. Natomiast stosowanie leku w pojedynczych dawkach 80 mg nie powodowało żadnych niepokojących dolegliwości.

Esomeprazol należy do inhibitorów pompy protonowej i jest S-izomerem innego przedstawiciela tej grupy - omeprazolu. Mechanizm działania leku polega na zmniejszaniu wydzielania kwasu solnego poprzez hamowanie aktywności enzymu pompy protonowej H+/K+-ATP-azy. Esomeprazol jest prolekiem, tzn. przyjmowany jest w postaci nieaktywnej, a jego aktywacja do czynnej farmakologicznie postaci następuje w środowisku kwaśnym komórek okładzinowych błony śluzowej żołądka. Lek hamuje zarówno podstawowe jak i stymulowane wydzielanie kwasu solnego w żołądku.

Esomeprazol szybko wchłania się z przewodu pokarmowego. Maksymalne stężenie leku w osoczu występuje po około 1 do 2 godzin od jego podania. Podczas podania leku w jednorazowej, wysokiej dawce (40 mg) biodostępność leku wynosi 64% i zwiększa się do 89% przy wielokrotnym podaniu leku raz na dobę. W przypadku podania dawki niższej (20 mg) wartości te wynoszą odpowiednio 50 i 68%.

Pokarm może opóźniać i zmniejszać wchłanianie esomeprazolu, jednak wpływ leku na kwaśność soku żołądkowego nie jest zależny od przyjmowanego pokarmu.

Esomeprazol wiąże się w 97% z białkami osocza.

Esomeprazol jest metabolizowany w wątrobie przez układ cytochromu P-450, głównie CYP2C19 i CYP3A4. Głównym metabolitem leku jest nieaktywna sulfonowa pochodna esomeprazolu.

Esomeprazol jest wydalany głównie z moczem w postaci metabolitów (80% przyjętej dawki), a w mniejszym stopniu także wraz z kałem. Mniej niż 1% przyjętej dawki leku wydalane jest wraz z moczem w postaci niezmienionej. Przy podaniu wielokrotnym raz na dobę okres półtrwania esomeprazolu w osoczu wynosi ok 1.3h.