
Stulisz lekarski – właściwości i wygląd Sisymbrium officinale
Mechanizm działania surowca opiera się przede wszystkim na obecności śluzów, które wywierają działanie powlekające oraz osłaniające na błony śluzowe podrażnionego gardła oraz jamy ustnej.
Spis treści
- Stulisz lekarski – zastosowanie i wskazania. Czy pomaga na gardło?
- Stulisz lekarski – wygląd, pochodzenie, morfologia
- Dlaczego stulisz to roślina śpiewaków? Skład surowca
- Stulisz lekarski – herbatka czy tabletki? Jak dawkować ziele stulisza?
- Stulisz lekarski – skutki uboczne. Czy stulisz stanowi zagrożenie dla zdrowia?
- Leki zawierające stulisz lekarski
- Suplementy i wyroby medyczne zawierające stulisz lekarski
- Działanie
- Postacie i formy
- Substancje aktywne
- Surowiec
Stulisz lekarski – zastosowanie i wskazania. Czy pomaga na gardło?
Wyciągi ze stulisza lekarskiego nie są w Polsce zbyt popularne, roślina jest za to bardzo ceniona i szeroko znana we Francji, gdzie jest polecana na równi z wyciągami z porostu islandzkiego oraz ekstraktami z tymianku i podbiału na suchość i podrażnienie gardła. Na rynku francuskim występuje kilka postaci leku zawierających wyciągi z ziela lub kwiatów stulisza lekarskiego, często w połączeniu z kodeiną lub chlorowodorkiem lidokainy.
W Polsce, medycyna ludowa, przez długi czas zalecała wykorzystanie wyciągów, intraktów, nalewek oraz spirytusów leczniczych z ziela stulisza lekarskiego w leczeniu infekcji górnych dróg oddechowych. Nalewki były polecane najczęściej w zaburzeniach pracy mięśnia sercowego oraz szeroko rozumianych zaburzeń krążenia. Z kolei spirytusy powstające poprzez ekstrahowanie suchego ziela stulisza służyć miały do nacierań w chorobach reumatycznych.
Należy zaznaczyć, że współcześnie wykorzystanie wyciągów z ziela stulisza w leczeniu zaburzeń układu sercowo-naczyniowego jest niebezpieczne. Medycyna XXI wieku zapewnia bezpieczniejsze i skuteczniejsze formy terapii tego rodzaju schorzeń. Europejska Agencja Leków dopuściła wyciągi z kwiatów lub kwitnącego ziela stulisza w leczeniu podrażnień gardła.
NAWILŻANIE GARDŁA |
Ciekawostką dotyczącą ziela stulisza lekarskiego jest występowanie w jego składzie substancji należących do grupy glikozydów kardenolidowych. Ich zawartość niegdyś stanowiła zaletę, ponieważ w rękach wprawnego zielarza mogą przynieść ulgę w niektórych zaburzeniach układu sercowo-naczyniowego. Jednak współcześnie nie ma potrzeby wykorzystania wyciągów z tej rośliny w kardiologii, a Europejska Agencja Leków dopuszcza zawartość glikozydów kardenolidowych nie większą niż 1 ppm w produktach leczniczych pochodzących z tej rośliny.
Stulisz lekarski – wygląd, pochodzenie, morfologia
Stulisz lekarski (łac. Sisymbrium officinale, ang, Hedge mustard) jest niewielką rośliną jednoroczną lub ozimą, pochodzącą z rodziny kapustowatych – Brassicaceae. Stulisz występuje w Polsce dość powszechnie, roślina nie ma wysokich wymagań uprawnych i upodobała sobie stanowiska bogate w azot i dobrze nasłonecznione, do których zaliczamy nieużytki rolne, nasypy kolejowe lub pozostałości ruderalne. Stulisz lekarski łatwo spotkać w niemal całej centralnej Europie, a wyciągi z tej rośliny są szczególnie cenione we Francji i Niemczech.
Stulisz osiąga zwykle około 50 cm wysokości, jego łodyga jest przeważnie lekko owłosiona i stosunkowo prosta. Liście wyrastające od dołu są zwykle pierzastodzielne, by ku górze ulec przemianie w liście o niepodzielnej blaszce liściowej. Kwiaty rośliny są zebrane w bladożółte, groniaste kwiatostany, które wydłużają się stopniowo ku szczytowi rośliny. Owocem stulisza lekarskiego jest czworokątna łuszczyna o długości około 20 mm.
Surowcem zielarskim jest ziele stulisza lekarskiego – Herba Sisymbrii, zbierane w czasie kwitnienia lub owocowania.
Dlaczego stulisz to roślina śpiewaków? Skład surowca
Główną frakcją czynną, która stanowi o współcześnie wykorzystywanym działaniu farmakologicznym stulisza są śluzy, których zawartość może wynosić nawet od 10,9% do 13,5%. W wyciągach zidentyfikowano również obecność związków siarki należących do glukozynolatów. Ponadto, w ekstraktach z rośliny występują również glikozydy kardenolidowe. Nie bez znaczenia dla działania surowca są również oleje.
Mechanizm działania surowca opiera się przede wszystkim na obecności śluzów, które wywierają działanie powlekające oraz osłaniające na błony śluzowe podrażnionego gardła oraz jamy ustnej. Dzięki tym właściwościom stulisz zyskał miano "rośliny śpiewaków". Napary spożywane przed występami chronią gardło i struny głosowe. Glikozydy kardenolidowe występujące w kwiatach i zielu stulisza zwiększają siłę i szybkość skurczu mięśnia sercowego. Glukozynolaty z kolei mogą charakteryzować się działaniem przeciwbakteryjnym oraz przeciwzapalnym, które występuje jednak po podaniu dużych dawek surowca. Obecność związków siarki oraz glikozydów nasercowych ma współcześnie znaczenie historyczne, choć nie można lekceważyć znaczenia tego surowca w historii medycyny naturalnej.
Stulisz lekarski – herbatka czy tabletki? Jak dawkować ziele stulisza?
Wyciągi z ziela stulisza lekarskiego występują w składzie syropów zarejestrowanych jako suplement diety oraz wyrób medyczny. Podczas kuracji tymi preparatami zawsze należy kierować się zaleceniami producenta i nie przekraczać maksymalnej ilości przeznaczonego do dziennego stosowania.
Poza zarejestrowanymi preparatami leczniczymi nadal istnieje możliwość samodzielnego przyrządzenia intraktu o działaniu nawilżającym i wykrztuśnym z ziela stulisza lekarskiego. W tym celu świeżo zmielony macerat należy zalać wystudzoną wodą i pozostawić pod przykryciem na kilka godzin. Tak przygotowany preparat można stosować kila razy dziennie w celach wykrztuśnych lub nawilżających.
Stulisz lekarski – skutki uboczne. Czy stulisz stanowi zagrożenie dla zdrowia?
Wyciągi ze kwitnącego ziela stulisza lekarskiego, jak w przypadku niemalże każdego preparatu roślinnego, spowodować wystąpienie alergii oraz uczuleń. W przypadku przyjęcia zbyt dużej ilości preparatu może dość do wystąpienia biegunki i bólu brzucha.
Z kolei brak istotnych doniesień dotyczących kardiotoksycznego działania preparatów zarejestrowanych na rynku polskim oraz francuskim. Ze względu na rygorystyczne podejście Europejskiej Agencji Leków do zawartości glikozydów nasercowych na bardzo niskim poziomie w tego rodzaju preparatach ryzyko wpływu na mięsień sercowy praktycznie nie występuje. Ziele stulisza w postaci preparatów na gardło - naparów i pastylek do ssania uznaje się za bezpieczne.
Suplementy i wyroby medyczne zawierające stulisz lekarski
Działanie
- antyseptyczne
- chronotropowe dodatnie (+) (zwiększenie częstości pracy serca)
- inotropowe dodatnie (+) (zwiększa siłę skurczu)
- przeciwbakteryjne
- powlekające, osłaniające
Postacie i formy
- syrop
- tabletka
Substancje aktywne
- substancje śluzowe
- glukozynolany
- glukozynolaty
- glikozydy kardenolidowe
Surowiec
- kwiat
- ziele
- kwiatostan