Chlorella — mikroalga o wielkiej mocy

Obecnie w aptekach możemy znaleźć liczne suplementy diety zawierające w swoim składzie chlorellę. Najczęściej mają one postać wygodnych do połykania kapsułek, tabletek bądź proszku do sporządzania zawiesiny doustnej.

Opisywana mikroalga sprzyja usuwaniu szkodliwych metali ciężkich z organizmu, stąd jest polecana dla osób w trakcie kuracji oczyszczających oraz dla pacjentów odchudzających się. Ściana komórkowa algi może wiązać szkodliwe ksenobiotyki, metale ciężkie itp., ułatwiając ich eliminację z organizmu. Aby zapewnić dobre przyswajanie substancji z chlorelli, jej ściany komórkowe poddaje się rozerwaniu w procesach biotechnologicznych. Chlorella wspiera pracę wątroby poprzez korzystny wpływ na procesy odtruwania przeprowadzane w hepatocytach i poprzez wspomaganie pracy pęcherzyka żółciowego. Zaleca się ją w problemach z jelitami (choroba Leśniowskiego-Crohna, nadmierne gazy jelitowe, zespół nieszczelności jelit) oraz przy wrzodach żołądka. Stanowi remedium na przykry zapach z ust. Jako składnik sprzyjający utrzymaniu sił witalnych sproszkowaną zieloną algę możemy znaleźć w suplementach diety podnoszących odporność. Oprócz wspomagania pracy układu pokarmowego oraz odpornościowego chlorella jest naturalnym antyoksydantem, który pomaga usuwać z organizmu wolne rodniki. Może być suplementowana przed spożyciem alkoholu, co ma ograniczać objawy kaca. Wierzy się, że ma działanie odmładzające, poprawia kondycję fizyczną oraz psychiczną. Chlorella pomaga walczyć ze stanami przewlekłego zmęczenia, zaburzeniami pamięci i koncentracji. Ze względu na zawartość łatwo przyswajalnych białek, węglowodanów, lipidów, substancji mineralnych i witamin przyspiesza rekonwalescencję po chorobach, odżywia organizm i zwiększa poziom sił witalnych. Coraz częściej mikroalga reklamowana jest przez producentów suplementów jako źródło CGF (chlorella growth factor), czyli czynnika wzrostu chlorelli (substancje komórkowe chlorelli, w tym enzymy, pigmenty oraz materiał genetyczny), który przyspiesza tempo regeneracji uszkodzonych tkanek organizmu. Chlorella wpływa korzystnie na układ sercowo-naczyniowy, pomagając w obniżeniu zbyt wysokiego ciśnienia krwi, hamując zmiany miażdżycowe oraz zmniejszając poziom cholesterolu LDL. Istnieją badania, które wykazały zmniejszenie dolegliwości bólowych u osób borykających się z fibromialgią, które codziennie suplementowały chlorellę.

Chlorella vulgaris jest cenionym składnikiem wielu produktów kosmetycznych. Producenci dodają algę do kremów przeciwstarzeniowych oraz preparatów do cery wrażliwej i naczynkowej. Zielona alga działa regenerująco na skórę, ujędrnia ją i pomaga zmniejszyć widoczność rozszerzonych naczynek. Chlorella stymuluje produkcję kolagenu w skórze. Możemy ją znaleźć w liftingujących kremach przeznaczonych do delikatnej skóry wokół oczu. Ekstrakty z chlorelli w szamponach i odżywkach mają działanie antyoksydacyjne oraz odżywcze. Dodatek mikroalgi jest częsty w preparatach myjących, tj. żelach do twarzy i pod prysznic, dla osób borykających się z problemem skóry wrażliwej.

Ze względu na wysoką zawartość białka zawierającego aminokwasy egzogenne chlorella jest polecana dla osób stosujących dietę wegetariańską oraz pacjentów, którzy ze względów zdrowotnych muszą ograniczyć ilość produktów zwierzęcych w diecie.

Chlorella to jednokomórkowa zielenica należąca do rodziny Chlorellaceae. Najbardziej powszechna jest chlorella zwyczajna (Chlorella vulgaris), która określana jest jako gatunek kosmopolityczny. Występuje powszechnie w wodach słodkich i słonych, może bytować w wilgotnym podłożu (gleba, kora). Obecnie produkowana jest głównie w Japonii, Tajwanie oraz Niemczech. Szczególnie popularna jest wśród Japończyków, u których spożycie chlorelli jest powszechne. Wymiary komórkowe tej algi są mikroskopijne i wynoszą średnio 2-10 μm, stąd chlorella nazywana jest mikroalgą. Kształt sferyczny komórki utrzymywany jest dzięki obecności ściany komórkowej, która spełnia również funkcję ochronną. Grubość ściany komórkowej oraz jej skład chemiczny są zmienne i zależą od fazy wzrostu chlorelli i od warunków bytowania glonu. Wnętrze komórki wypełnia cytoplazma stanowiąca mieszaninę wody, rozpuszczalnych substancji białkowych oraz związków mineralnych. W cytoplazmie znajduje się jądro komórkowe, mitochondria, wakuole, chloroplast oraz ciało Golgiego. Mitochondria ograniczone są od cytoplazmy za pomocą podwójnej membrany białkowo-lipidowej. Wewnątrz znajduje się macierz mitochondrialna z materiałem genetycznym oraz aparatem oddechowym. Komórka chlorelli zwyczajnej zawiera pojedynczy chloroplast. Błona chloroplastu jest podwójna. Warstwa zewnętrzna membrany jest łatwo przepuszczalna m.in. dla metabolitów komórkowych oraz jonów, natomiast transport przez warstwę wewnętrzną błony jest bardziej wybiórczy. Wewnątrz chlorelli tworzone są granulki złożone z amylozy i amylopektyny (ich odkładanie zachodzi zwłaszcza w niekorzystnych warunkach środowiskowych). Znajdują się tam również tylakoidy oraz duże ilości białka RuBisCO (enzym karboksylaza/oksygenaza rybulozo-1,5-bisfosforanu), biorącego udział w procesie fotosyntezy. Chlorella rozmnaża się bezpłciowo, tworząc autospory. Posiada szybkie tempo wzrostu, a jej produkcja nie stwarza trudności ze względu na wysoką odporność chlorelli na niekorzystne warunki środowiskowe. Nazwa chlorella pochodzi od greckiego słowa chloros (Χλωρός) – oznaczającego kolor zielony – oraz ella, które odnosi się do mikroskopijnych rozmiarów algi.

Główną składową biomasy tworzonej przez mikroalgi Chlorella vulgaris są białka (około 42–58%) o masie cząsteczkowej ustalonej na poziomie 12-120 kDa i korzystnym dla człowieka profilu aminokwasowym. Ich zawartość jest zależna od warunków hodowli chlorelli. Sucha biomasa chlorelli zawiera średnio 5-40% związków lipidowych, wśród których można wymienić glikolipidy, woski, fosfolipidy oraz wolne kwasy tłuszczowe (np. kwas oleinowy, palmitynowy i linolenowy). Wśród cukrów zawartych w zielenicy główne składowe stanowią skrobia, celuloza oraz β-glukan. Alga zawiera również pigmenty, takie jak chlorofil, karotenoidy (alfa-karoten, beta-karoten, luteina, zeaksantyna, astaksantyna) oraz feofityny. Chlorella jest bogata w mikroelementy – sód, potas, wapń, magnez, fosfor – oraz makroelementy: miedź, cynk, mangan, selen, chrom i żelazo. Spośród witamin zawartych w mikroaldze można wymienić tiaminę, ryboflawinę, niacynę, kwas pantotenowy, kwas foliowy, biotynę, pirydoksynę, kobalaminę, witaminę C, witaminę E oraz retinol.

Chlorella obniża stężenie cholesterolu całkowitego oraz trójglicerydów we krwi, co wykazano zarówno w doświadczeniach na zwierzętach laboratoryjnych, jak i potwierdzono w badaniach klinicznych u osób z hipercholesterolemią. Codzienne podawanie chlorelli (w ilości 5 g/24h) przez okres 4 tygodni skutkowało zmniejszeniem stężenia lipidów we krwi. Najprawdopodobniej główną rolę w tym działaniu odgrywają karotenoidy (w tym luteina), które ograniczają wchłanianie trójglicerydów z pożywienia w obrębie nabłonka jelit. W doświadczeniu z wykorzystaniem samców szczurów Wistar udowodniono, że chlorella pobudza metabolizm wątrobowy cholesterolu poprzez wpływ na aktywność enzymatyczną cytochromu P450 7A1 (CYP7A1). W innym doświadczeniu na szczurach Wistar, karmionych dietą wysokotłuszczową, po suplementacji chlorellą zaobserwowano zmniejszenie wątrobowej syntezy kwasów tłuszczowych i pozytywny wpływ mikroalgi na metabolizm lipidów. Chlorella może być więc z powodzeniem wykorzystywana u osób cierpiących na nadwagę i otyłość oraz w ramach prewencji chorób układu krążenia.

Chlorella posiada potencjał przeciwnowotworowy. W badaniu in vitro na linii komórkowej raka jelita grubego HCT8 potwierdzono efekt cytotoksyczny chlorelli wobec komórek rakowych. Za tę właściwość najprawdopodobniej odpowiadają polisacharydy zawarte w mikroaldze.

Polisacharydy chlorelli działają stymulująco na układ odpornościowy. W doświadczeniu in vitro na jednojądrowych komórkach krwi obwodowej (peripheral blood mononuclear cells, PBMCs) wykazano zwiększoną produkcję cytokin zapalnych TNF-α i IL-6 po stymulacji 1,0% wodnym roztworem chlorelli. W innym badaniu zaobserwowano wzrost stężenia interleukiny IL-10, TNF-α i IFN-γ pod wpływem wodnego ekstraktu Chlorella pyrenoidosa.

W 2010 roku przeprowadzono badanie kliniczne na grupie 32 kobiet ciężarnych. Pacjentki od 12. tygodnia ciąży otrzymywały 6 g chlorelli na dobę. W gronie tych pacjentek zaobserwowano rzadsze incydenty występowania białkomoczu, obrzęków towarzyszących nadciśnieniu ciążowemu oraz niedokrwistości w trakcie trwania III trymestru w porównaniu do grupy kontrolnej. Stwierdzono że suplementacja chlorellą wśród pacjentek stanowiła dobre źródło naturalnych folianów, witaminy B12 oraz żelaza.

W jednym z doświadczeń oceniano skuteczność terapeutyczną chlorelli w łagodzeniu objawów depresji MDD (major depressive disorder, duża depresja). Postawiono tezę, że chlorella jako bogate źródło substancji antyutleniających będzie wspomagać leczenie pacjentów z MDD. Pacjenci oprócz standardowej terapii przeciwdepresyjnej otrzymywali ekstrakt z chlorelli w ilości 1800 mg na dobę przez okres 6 tygodni. Suplementacja mikroalgi przyniosła pozytywne efekty w postaci zmniejszonych objawów lękowych i poprawy samopoczucia, które oceniano, posługując się skalą depresji i lęku (skala HADS). Konieczne są dalsze badania w tym kierunku.

W 2014 roku przeprowadzono obserwację na grupie 10 zdrowych, młodych ochotników, którzy otrzymywali suplementację chlorellą przez okres 4 tygodni. Po tym czasie przeprowadzono testy wysiłkowe. Zaobserwowano wzrost wydolności tlenowej wśród osób otrzymujących suplementację zieloną algą.

W doświadczeniu na zwierzętach wykorzystano myszy z niedoborem aktywności mitochondrialnej dehydrogenazy aldehydowej 2 (ALDH2) jako model demencji starczej. Badano, czy suplementacja chlorellą – źródłem antyoksydantów – będzie miała wpływ na zaburzenia poznawcze zależne od wieku. Przeprowadzone testy labiryntu wodnego Morrisa oraz rozpoznawania obiektów wykazały, że mikroalga miała tendencję do zmniejszania stresu oksydacyjnego i znacząco zmniejszała niekorzystne zmiany neuronalne (m.in. zmniejszenie ilości aktywowanych astrocytów w mózgu).

Najczęściej suplementację chlorellą rozpoczyna się od niższych dawek (ok. 3 gramy na dobę), stopniowo zwiększając ilość mikroalgi w codziennej diecie (zwykle między 5-10 gramów w ciągu dnia). Chlorellę w postaci proszku można dodać do posiłków, wody bądź soków.

Stosowanie chlorelli przez kobiety w ciąży wydaje się być bezpieczne, choć suplementacja wymaga konsultacji z lekarzem prowadzącym.

Nie ustalono profilu bezpieczeństwa chlorelli dla kobiet karmiących.

Poprzez zawartość witaminy K chlorella może osłabiać działanie leków przeciwzakrzepowych – antagonistów witaminy K (acenokumarol, warfaryna).

Chlorella posiada niski potencjał alergizujący, jednak istnieje możliwość wystąpienia reakcji alergicznych (np. zmiany skórne). Ze względu na swoją ścianę komórkową spożyta w nieodpowiedniej formie (bez wcześniejszego rozdrobnienia) może stać się przyczyną wystąpienia dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego: nudności, wymiotów, niestrawności i bóli żołądkowych. Może pojawić się zielone zabarwienie stolca. Istnieją przypadki ostrego cewkowo-śródmiąższowego zapalenia nerek podczas suplementacji mikroalgi oraz reakcje nadwrażliwości na światło.

Chlorella zaliczana jest do żywności GRAS, czyli Generally Recognized As Safe.