Babka zwyczajna — na gardło, kaszel i kolkę

Babka zwyczajna (Plantago major) zwana jest również babką lekarską, szerokolistną oraz „matką wszystkich ziół”. Ta roślina wieloletnia należąca do rodziny babkowatych występuje w strefie klimatu umiarkowanego. W Polsce babka zwyczajna występuje pospolicie na terenie całego kraju. Porasta trawniki, polne drogi, przydroża, łąki. Babka zwyczajna wdzierająca się na tereny upraw rolnych uznawana jest za chwast. Występuje na różnych glebach, jednak preferuje te o większej wilgotności.

Babka zwyczajna jest niewielką przyziemną rośliną, która osiąga od 5 cm do 30 cm wysokości, w zależności od składników odżywczych gleby. Charakteryzuje się bardzo krótką łodygą, na której osadzone są liście o szerokojajowatej blaszce. Liście tępo zakończone o sercowatej podstawie osiągają do 26 cm długości i 16 cm szerokości. Kwiaty babki zebrane są w wzniesione, wyższe od liści kłosy. Okres kwitnienia rośliny trwa od czerwca do października. Owoce przybierają formę torebki z otwieranym wieczkiem.

Surowiec stosowany w przemyśle farmaceutycznym oraz zielarstwie stanowią liście babki. Zbiór liści odbywa się od maja do października. Następnie poddawane są suszeniu naturalnemu lub w suszarni w temperaturze 40°C.

Preparaty zawierające babkę zwyczajną zalecane są w schorzeniach układu oddechowego, takich jak zapalenie oskrzeli, stany zapalne gardła, kaszel, infekcje. Ponadto wyciąg z babki zwyczajnej wspomaga leczenie dolegliwości przewodu pokarmowego – choroby wrzodowej żołądka, przewlekłego nieżytu oraz zaburzeń składu soku żołądkowego. Łagodzi również objawy przeziębienia oraz zatrucia toksynami. Babka stosowana zewnętrznie wspomaga gojenie ran i regenerację naskórka w przypadku oparzeń, ukąszeń oraz owrzodzeń.

Babka zwyczajna jako „matka ziół” królowała w medycynie ludowej od wielu lat. Okład z liści leczył owrzodzenia, ukąszenia, ropiejące rany, zwichnięcia oraz zranienia. Napar zwalczał choroby jelit oraz płuc, zatrucia toksynami, a także przeziębienia. Liście babki noszono w butach w celu ochrony przed zmęczeniem, a wtykane w szpary w ścianach odpędzały złe duchy. Kobiety rodzące okadzały przed porodem izbę na szczęście. Świeże liście babki zwyczajnej mogą być również wykorzystywane w kuchni jako dodatek do sałatek.

Babka zwyczajna często bywa zalecana w homeopatii.

Babka zwyczajna znana jest ze swoich niezwykłych leczniczych właściwości. W składzie rośliny zawarte są składniki aktywne, takie jak: garbniki, flawonoidy, glikozydy irydoidowe (katalpol, aukubina), śluz, witamina K, prowitamina A, witamina C, związki mineralne (cynk, potas, krzemionka, magnez), pektyny, kwasy organiczne, saponiny trójterpenowe.

Bogactwo składników aktywnych odpowiada za prozdrowotną aktywność babki zwyczajnej. Roślina charakteryzuje się działaniem przeciwzapalnym oraz wykrztuśnym – hamuje sekrecję oraz ułatwia usuwanie śluzu. Wspomaga w ten sposób walkę z przeziębieniem, katarem, zapaleniem zatok, a także oskrzeli. Ponadto babka działa przeciwwirusowo, przeciwbakteryjnie, moczopędnie oraz rozkurczowo. Ułatwia usuwanie toksyn z organizmu, działa hepatoprotekcyjnie, stymuluje układ odpornościowy, obniża temperaturę, działa powlekająco.

W obrębie układu krwionośnego babka uszczelnia ściany naczyń, zmniejszając ich przepuszczalność. W zastosowaniu zewnętrznym przyspiesza procesy regeneracyjne naskórka, zmiękcza tkankę bliznowatą, chroni przed mikrourazami oraz podrażnieniami.

Babka zwyczajna najczęściej przyjmowana jest w postaci naparu. W tej formie zalecana jest w przypadku infekcji układu oddechowego, kataru oraz schorzeń przewodu pokarmowego. Łyżkę suszonych liści babki należy zalać szklanką (250 ml) wrzącej wody i pozostawić pod przykryciem na 3-5 minut. Następnie napar należy przecedzić i spożywać raz dziennie. Napar może być również stosowany zewnętrznie, po wystudzeniu, do przemywania ran.

Liście babki zwyczajnej mogą być także spożywane w postaci odżywczego koktajlu w połączeniu z płatkami owsianymi, szklanką wody, sokiem z cytryny oraz szczyptą soli. Całość należy zmiksować i od razu wypić. Przygotowana mikstura może być również stosowana jako odżywcza maska do włosów.

W zastosowaniu zewnętrznym rozgniecione liście babki umieszczone na gazie można stosować w formie okładu na trudno gojące się rany. Okład należy zmieniać co 5 godzin.

Ze względu na zawartość garbników preparaty z babką należy przyjmować w odstępie około 2 godzin od innych leków.

Babka zwyczajna jest znana jako jedna z najbezpieczniejszych substancji roślinnych stosowanych w lecznictwie – skutki uboczne są niemal nieobecne. Zgłoszono pojedyncze sytuacje wystąpienia biegunki oraz obniżonego ciśnienia tętniczego po jej stosowaniu.