Gorczyca biała — przyprawa, lek, kosmetyk

Gorczyca biała (Sinapis alba) jest jednoroczną rośliną zielną pospolicie występującą na terenie Europy Południowej, Afryki Północnej, Azji Zachodniej oraz Pakistanu. W Polsce została rozprzestrzeniona w postaci antropofitu – rośliny pochodzenia obcego na danym obszarze. Gorczyca charakteryzuje się umiarkowanymi wymaganiami uprawy, jednak nie należy wysiewać jej na glebach piaszczystych, gdyż niezbyt dobrze toleruje warunki suszy. Najlepszym okresem na wysiew rośliny jest początek wiosny.

Gorczyca ma rozgałęzioną łodygę pokrytą szorstkimi włoskami, która osiąga wysokość do 150 cm. Roślina wykształca liście, które również są pokryte szorstkimi włoskami. Liście charakteryzują się ogonkami, naprzemianległym ułożeniem na łodydze oraz pierzastym kształtem. Kwiaty gorczycy o jasnożółtym kolorze oraz przyjemnym zapachu zebrane są w groniaste kwiatostany liczące od 20 do 50 kwiatów. Owocem gorczycy jest łuszczyna, która zawiera 4-6 kulistych nasion. Surowcem wykorzystywanym w farmacji są nasiona gorczycy białej.

Produkty zawierające gorczycę białą wskazane są przy dolegliwościach ze strony układu pokarmowego. Znajdują zastosowanie w leczeniu niestrawności, wzdęć, nieżytu żołądka oraz jelit, a także przynoszą ulgę w zaparciach. Zalecane są również w stanach zapalnych gardła oraz migdałków. Zewnętrznie nasiona gorczycy stosuje się przy bólach reumatycznych i stawowych.

W starożytnej Grecji i Rzymie gorczyca traktowana była jako afrodyzjak. Wykorzystywano ją również do uśmierzania bólu zębów, zatruć pokarmowych oraz niestrawności. Plastry z wyciągiem z nasion gorczycy służyły do leczenia ukąszeń przez jadowite węże oraz skorpiony. W Chinach stosowano ją do usuwania zmian skórnych, piegów i przebarwień. Gorczyca znalazła również szerokie zastosowanie w gastronomii – służy do marynowania oraz konserwacji potraw. Ponadto wykorzystywana jest do produkcji musztardy i pieprzu ziołowego.

Nasiona gorczycy białej bogate są w substancje odżywcze, które odpowiadają za jej lecznicze właściwości. Należą do nich: synalbina (glikozyd), kwasy tłuszczowe (głównie oleinowy i linolenowy), białka, sole mineralne, olejki eteryczne, substancje śluzowe.

Gorczyca biała charakteryzuje się szeregiem działań wykorzystywanych w leczeniu dolegliwości układu pokarmowego: zwiększa perystaltykę, pobudza trawienie oraz łagodzi zaparcia. Preparaty z gorczycą mają również właściwości powlekające – działają ochronnie na błonę śluzową przewodu pokarmowego. Ponadto nasiona gorczycy działają przeciwzapalnie i moczopędnie. Wyciąg z gorczycy stosowany zewnętrznie przy bólach stawowych oraz reumatycznych działa rozgrzewająco i rozszerza naczynia krwionośne. Dzięki temu poprawie ulega ukrwienie okolicy, a dolegliwości bólowe maleją.

Gorczyca biała przyjmowana przy dolegliwościach ze strony układu pokarmowego powinna być stosowana w postaci odwaru. 1 łyżkę nasion gorczycy należy zalać szklanką wody i gotować na małym ogniu przez 5 minut. Przygotowany odwar należy pić razem z nasionami po posiłku w ilości 1/3 szklanki. W celu łagodzenia bólów stawowych oraz reumatycznych gorczyca powinna być stosowana w formie woreczków wypełnionych nasionami (pas gorczycowy, poduszka, rękawice), które należy przykładać w miejsce dolegliwości. Należy je stosować przez 3-4 godziny. Ponadto działanie przeciwbólowe i rozgrzewające gorczycy może być wykorzystywane w formie maści i plastrów. Stosowanie gorczycy białej przez kobiety ciężarne może prowadzić do nadmiernego przekrwienia macicy oraz poronienia – przed stosowaniem preparatów należy skonsultować się z lekarzem. Przyjmowanie produktów zawierających gorczycę białą powinno przebiegać w sposób zgodny z zaleceniami zawartymi w ulotce. Należy je również przechowywać w szczelnie zamkniętym opakowaniu w odpowiedniej temperaturze.

Podczas dłuższego stosowania gorczycy białej w podaniu zewnętrznym na skórę może dojść do jej zapalenia, uszkodzenia, a nawet martwicy. Duże dawki gorczycy mogą również uszkodzić drogi moczowe oraz nerki. Brak informacji dotyczących przedawkowania substancji.