Witamina K1 (Fitomenadion), Phytomenadionum - Zastosowanie, działanie, opis

Witamina K jest odpowiedzialna m.in. z proces krzepnięcia.

Podstawowym wskazaniem są stany krwotoczne, zaburzenia krzepnięcia związane z nieprawidłowym tworzeniem czynników krzepnięcia zespołu protrombiny: II (protrombiny), VII, IX, X w przypadku gdy są one związane z niedoborem tej witaminy lub zaburzonym cyklem przemian tej witaminy.

Jednostką chorobową w której stosuje się witaminę K1 jest hipoprotrombinemia, której towarzyszą odpowednio stany:

• hipoprotrominemia wywołana przez leki p/zakrzepowe, pochodne kumaryny, pochodne indandionu,
• hipoprotrombinemia wywołana przez leki p/bakteryjne niszczące fizjologiczną florę bakteryjną jelit,
• hipoprotrombinemia związane z hamowaniem działania witaminy K1 (wywołana np. przez antybiotyki o szerokim spektrum działania, salicylany, sulfanoamiy),
• hipoprotrimbinemia towarzysząca żółtaczce mechanicznej lub w przebiegu przetoki żółciowej w momencie jednoczesnego stoswoania soli kwasów żółciowych (w przypadku ich nieobecnosci witamina K1 nie będzie wchłonięta).

Witaminę K1 stosuje się doustnie (dla krwawień mniej nasilonych) oraz dożylnie (jako odtrutkę po przedawkowaniu leków p/zakrzepowych, antykoagulantów).

Dawka stosowana w leczeniu zależna od jednostki chorobowej (m.in. od typu hipoprotrombinemii i jej nasilenia, wieku).

Witamina K1 może działać silniej u osób w podeszłym wieku, zwykle zaleca się stosowanie dolnych dawek witaminy K w tej grupie pacjentów.

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u osób dorosłych: od 10 mg do 40 mg (w przypadku ciężkich krwawień).

Dawki zwykle stosowane (dobowe) u dzieci w wieku powyżej 2. lat: od 1 mg do 5 mg. Jest to zakres jedynie orientacyjny i zależny od stanu pacjenta. W przypadku dzieci stosuje się zwykle dawkę dożylną.

Witamina K jest niekiedy stosowana razem z przetoczeniem krwi lub podawaniem koncentratu czynników krzepnięcia.

Witaminy K1 nie stosuje się u pacjentów u których występuje reakcja nadwrażliwości na tę witaminę.

Witamina K wpływa na procesy krzepnięcia, na syntezę większości czynników krzepnięcia należy poczekać odpowiedni czas. Działanie witaminy K nie jest natychmiastowe. Zwykle można spodziewać się go po 6-10 godzinach. Pełny efekt po 1-2 dobach.

Fitomenadion nie hamuje działania p/zakrzepowe wszystkich antykoagulantów- np heparyny.

DAwki witaminy K powinny być odpowiednio dobrane i możliwe małe w przypadku stosowania u pacjentów z polekowymi zaburzeniami krzepniecia u ktorych konieczne jest stosowanie antykoagulantow - wzrasta ryzyko zmian zakrzepowych.

Stosoanie witaminy K wiąże się z odpowiednio częstym wykonywaniem badan kontrolnych jak oznaczanie czasu protrombinowego.

W niektórych chorobach wątroby moga wystepowac zaburzenia krzepniecia. Niekiedy bywa tak, ze stosowanie witaminy K w takich przypadkach jest nieskuteczne, nie uzasadnia to jednak stosowania dawek wyzszych niz zalecane. Wyzsze dawki moga okazac sie nieskuteczne tak jak dawki zwykle stosowane. Witamina K jest nieskuteczne w przypadki hipoprotrombinemii wywołanej przez ciezkie choroby watroby oraz w dziedzicznej hipoprotrombininemii.

Witamina K działa antagonistycznie (przeciwwstawnie) do leków p/zakrzepowych pochodnych kumaryny.

Witamina K jest związkiem rozpuszczalnym w tłuszczach. Jej wchłanianie zwiększa się przez tłuste pokarmy.

Witamina K przenika do mleka matki - należy zachować ostrożność stosując fitomenadion u kobiet w okresie karmienia piersią.

Dane literaturowe nie wskazują objawów zatrucia fitomenadionem - nie są znane.

Fitomenadion (witamina K1, filochinon) jest rozpuszczalny w tłuszczach, stabilny w powietrzu i wilgoci. Jednak rozkłada się w świetle słonecznym. Występuje naturalnie w szerokiej gamie zielonych roślin.
Filochinon jest również antidotum na kumatetralyl - środek gryzoniobójczy.
Witamina K jest potrzebna do produkcji czynników krzepnięcia zespołu protrombiny w wątrobie. Jest to koenzym enzymu mikrosomalnego, który katalizuje posttranslacyjną karboksylację reszt kwasu glutaminowego w cząsteczce prekursorów wymienionych wyżej czynników krzepnięcia.

Filochinon - witamina K1 bierze udział w tworzeniu reszt kwasu gamma-karboksyglutaminowego w tkance kostnej i nerkach.

Witamina K1 wchłania się po podaniu doustnym, jednak proces ten przebiega lepiej gdy istnieje wystarczająca ilość soli kwasów żółciowych.

Witamina K1 gromadzi się w wątrobie, jednak jej poziom szybko obniża się. W innych narządach / tkankach stężenie tej witaminy jest niewielkie.

Metabolizm witaminy K nie został do końca poznany, podstawową reakcją jest zwiększenie polarności związku witaminy K, dzięki czemu są wydalane w środowisku wodnym.

metabolity witaminy K wydalane sa z moczem, pod wzgledem chemicznym to pochodne kwasow karboksylowych. Wydalane sa jako sprzezone z kwasem glukuronowym.