Kariprazyna, Cariprazinum - Zastosowanie, działanie, opis

Kariprazyna znalazła zastosowanie w leczeniu schizofrenii u dorosłych pacjentów. Na świecie substancja czynna jest również wykorzystywana w terapii epizodów maniakalnych, mieszanych i depresyjnych związanych z zaburzeniem afektywnym dwubiegunowym typu I.

Dawka dobowa kariprazyny jest zależna od reakcji pacjenta na leczenie, stopienia nasilenia działań niepożądanych oraz schorzeń współistniejących. 

Dawka kariprazyny powinna być stopniowo zwiększana. Zalecane jest rozpoczęcie terapii od 1.5 mg substancji czynnej na dobę. Dawkę leku można zwiększać do maksymalnej dawki wynoszącej 6 mg kariprazyny na dobę. Związek wykazuje długi okres półtrwania w związku z czym początkowe wzrosty dawki nie będą wyraźnie widoczne u pacjenta. 

W przypadku zmiany leku przeciwpsychotycznego na kariprazynę zalecane jest stopniowe zmniejszanie jego dawki przy jednoczesnym zwiększaniu dawki kariprazyny. 

Stosowanie kariprazyny u pacjentów, którzy cierpią na zaawansowaną niewydolność nerek lub wątroby nie jest zalecane. Pacjenci nie powinni rozpoczynać terapii wykorzystującej tę substancję czynną. 

Lek należy przyjmować o stałej porze dnia w towarzystwie pokarmu lub niezależnie od niego. Kariprazyny nie należy łączyć z alkoholem. 

Kariprazyna jest przeciwwskazana w przypadku wystąpienia nadwrażliwości na tę substancję czynną.

Środki przeciwpsychotyczne podawane pacjentom z chorobą Parkinsona mogą nasilać przebieg choroby podstawowej oraz prowadzić do pogorszenia symptomów tego schorzenia. W związku z tym lekarz prowadzący, przepisując kariprazynę osobom z chorobą Parkinsona, powinien dokładnie ocenić stosunek korzyści do ryzyka.

Podczas stosowania kariprazyny istnieje ryzyko wystąpienia napadów drgawkowych. U pacjentów z obniżonym progiem drgawkowym zalecane jest zachowanie szczególnej ostrożności podczas terapii. 

U osób przyjmujących leki przeciwpsychotyczne może dojść do wydłużenia odstępu QT. W przypadku kariprazyny, w porównaniu z placebo, nie zaobserwowano wydłużenia odstępu QT w badaniu klinicznym zaprojektowanym specjalnie do oceny tego ryzyka jednak odnotowano pojedyncze przypadki wydłużenia odstępu QT po zastosowaniu kariprazyny, które nie miały ciężkiego przebiegu. U pacjentów, którzy w wywiadzie rodzinnym mają potwierdzone występowanie wydłużenia odstępu QT należy zachować ostrożność podczas terapii. 

Niektóre leki przeciwpsychotyczne mogą spowodować wystąpienie objawów żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. W leczonej grupie pacjentów często występowały czynniki sprzyjające pojawianiu się zakrzepów, dlatego przed rozpoczęciem terapii kariprazyną zalecane jest rozpoznanie ryzyka zakrzepowo-zatorowego i zastosowanie odpowiednich procedur. 

W trakcie stosowania kariprazyny istnieje ryzyko wzrostu stężenia glukozy w osoczu. Pacjenci obciążeni cukrzycą w wywiadzie rodzinnym powinni być starannie monitorowani podczas terapii wykorzystującej tę substancję czynną. 

U niektórych pacjentów przyjmujących atypowe leki przeciwpsychotyczne istnieje ryzyko pojawienia się dyskinez późnych, które są określane jako mimowolne, często nieodwracalne ruchy języka i głowy. W przypadku pojawienia się podczas terapii tego typu objawów należy natychmiast przerwać stosowanie kariprazyny. 

Kariprazyna może wywoływać akatyzję i niepokój, należy zachować ostrożność przy jej stosowaniu u pacjentów, u których występuje to zaburzenie lub którzy wykazują predyspozycje do jego rozwoju. Akatyzja najczęściej pojawia się na wczesnym etapie terapii, dlatego szczególnie istotne jest uważne monitorowanie pacjentów w początkowej fazie leczenia. W celu zmniejszenia ryzyka wystąpienia akatyzji podczas terapii zalecane jest stopniowe zwiększanie dawki substancji czynnej. 

Stosowanie kariprazyny u pacjentów w podeszłym wieku z towarzyszącym otępieniem nie jest zalecane. Badania kliniczne wykazały zwiększenie ryzyka zgonu w tej grupie pacjentów podczas terapii. 

Podczas terapii pacjentów cierpiących na zaburzenia psychiczne istnieje ryzyko wystąpienia zachowań samobójczych. Zdarza się to zwykle podczas próby zmiany leku lub dostosowania jego dawki. Pacjentów leczonych kariprazyną należy ściśle monitorować. 

W trakcie leczenia istnieje ryzyko wystąpienia zarówno niedociśnienia jak i nadciśnienia tętniczego. Podczas przyjmowania leku zalecane jest regularne monitorowanie wartości ciśnienia tętniczego.

Podczas badań klinicznych dotyczących wykorzystania leków przeciwpsychotycznych w terapii pacjentów z otępieniem zgłaszano trzykrotnie wyższe ryzyko wystąpienia udaru naczyniowego mózgu. Brak informacji dotyczących dokładnego mechanizmu tego zjawiska ale nie można wykluczyć ryzyka pojawienia się udaru podczas stosowania kariprazyny u pacjentów znajdujących się w grupie ryzyka. 

W trakcie terapii kariprazyną istnieje ryzyko wystąpienia zauważalnego wzrostu masy ciała. Podczas terapii zalecane jest monitorowanie masy ciała pacjenta.

Podczas terapii karpirazyną istnieje ryzyko wystąpienia złośliwego zespołu neuroleptycznego. Jeśli u pacjenta przyjmującego lek wystąpi wysoka gorączka, zaburzenia świadomości. sztywność mięśni, zaburzenia rytmu serca, wahania ciśnienia tętniczego oraz obfite pocenie należy natychmiast odstawić lek i skontaktować się z lekarzem. 

Badania na zwierzętach wykazały pewne prawdopodobieństwo pojawienia się zaćmy podczas podawania kariprazyny. W trakcie prób klinicznych u ludzi nie wykazano związku przyczynowo-skutkowego pomiędzy zmętnieniem soczewki oka a przyjmowaniem leku. W przypadku, gdy w trakcie przyjmowania kariprazyny wystąpią zaburzenia widzenia zalecane jest przeprowadzenie badania okulistycznego. 

Kariprazyny nie należy stosować podczas jednoczesnego przyjmowania silnych lub umiarkowanych induktorów lub inhibitorów podjednostki CYP3A4 cytochromu p450. 

Nie należy przyjmować soku i przetworów z grejpfruta jednocześnie z kariprazyną. Substancje zawarte w wyciągach mogą zahamować metabolizm leku i nasilić działanie kariprazyny zwiększając ryzyko wystąpienia działań niepożądanych podczas terapii. 

Stosowanie kariprazyny i jednoczesne spożywanie alkoholu nie jest zalecane ze względu na ryzyko zaburzeń ze strony ośrodkowego układu nerwowego. 

Substancja czynna może wywierać negatywny wpływ na umiejętność prowadzenia pojazdów oraz obsługę maszyn. W przypadku rozpoczęcia leczenia należy poinformować pacjentów o ryzyku związanym z podjęciem tego rodzaju czynności w trakcie terapii. 

Stosowanie kariprazyny w połączeniu z wyciągami z dziurawca jest niezalecane. Wyciągi mogą spowodować przyspieszenie metabolizmu substancji czynnej i zmniejszenie skuteczności terapeutycznej leku. 

Badania na zwierzętach wykazały toksyczny wpływ na rozwój płodu, w tym powstawanie wad rozwojowych. Kobiety w wieku rozrodczym powinny stosować skuteczne metody antykoncepcyjne podczas terapii oraz siedemdziesiąt dni po jej zakończeniu. 
Nieliczne badania wykazały, że dzieci narażone na działanie leków przeciwpsychotycznych podczas trzeciego trymestru mogą doświadczać niektórych działań niepożądanych charakterystycznych dla tego rodzaju substancji, w tym objawów pozapiramidowych, takich jak: wzmożone lub osłabione napięcie mięśniowe, pobudzenie, senność, drżenia mięśni lub zaburzenia oddechowe. 

W trakcie leczenia kariprazyną zalecane jest przerwanie karmienia piersią. Lek może przenikać do pokarmu kobiety karmiącej, co wykazały badania na zwierzętach. Z tego powodu nie można wykluczyć ryzyka oddziaływania substancji czynnej na karmione dziecko i wystąpienia u niego działań niepożądanych charakterystycznych dla kariprazyny. 

Badania na zwierzętach wykazały spadek płodności u samców szczurów oraz zmniejszenie stopnia zapłodnienia u samic. 

W przypadku przyjęcia zbyt dużej dawki substancji czynnej może wystąpić znaczna sedacja oraz niedociśnienie ortostatyczne. 

Dokładny mechanizm działania kariprazyny nie został jeszcze w pełni poznany. 
Hipoteza dopaminowa zakłada, że w przebiegu schizofrenii i zaburzeń dwubiegunowych występują nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu dopaminergicznego. Dopamina to neuroprzekaźnik, który odgrywa kilka istotnych ról w komórkach, a przede wszystkim bierze udział w przetwarzaniu nagrody i motywacji. Na przykład, nadmierna aktywność receptorów dopaminowych D₂ wiąże się z pozytywnymi objawami schizofrenii, takimi jak halucynacje i urojenia. Z kolei zmiany w receptorach dopaminowych D₃ mogą mieć związek z występowaniem objawów negatywnych schizofrenii, do których zaliczamy zaburzenia mowy, spadek aktywności, zmniejszenie motywacji.
Lek ten silnie wiąże się z receptorami D₂ i D₃, wykazując większe powinowactwo do receptorów D₃. Badania przedkliniczne sugerują, że blokowanie receptorów D₃ wiąże się z działaniem prokognitywnym i przeciwdepresyjnym oraz łagodzeniem objawów negatywnych schizofrenii. Kariprazyna działa również jako częściowy agonista receptorów serotoninowych 5-HT₁A, antagonista receptorów 5-HT₂B i 5-HT₂A oraz antagonista receptorów histaminowych H₁. Wiąże się także z receptorami serotoninowymi 5-HT₂C, adrenergicznymi α₁A i α₁B.

Po podaniu pojedynczej dawki kariprazyny, maksymalne stężenie w osoczu osiągane było po około trzech do sześciu godzin. Pokarm o wysokiej zawartości tłuszczu nie miał wpływu na stopień wchłaniania substancji czynnej. 

Substancja czynna oraz jej metabolity występują w osoczu w postaci połączonej z białkami na poziomie od 92 do 97%.

Kariprazyna jest metabolizowana przez enzym CYP3A4, a w mniejszym stopniu przez CYP2D6, do dwóch głównych metabolitów: desmetylokariprazyny i didesmetylokariprazyny, któe są farmakologicznie czynnymi metabolitami, wykazującymi podobny profil wiązania z receptorami in vitro jak substancja macierzysta. Didesmetylokariprazyna ulega następnie reakcji hydroksylacji. 

Po podaniu kariprazyny około 21% dawki dobowej zostało wydalone z moczem, z czego około 1,2% stanowiła niezmieniona substancja czynna.