Flukonazol, Fluconazolum - Zastosowanie, działanie, opis

Podstawowe informacje o flukonazolu

Rok wprowadzenia na rynek
1990
Substancje aktywne
flukonazol
Działanie flukonazolu
przeciwgrzybicze
Postacie flukonazolu
kapsułki, kapsułki twarde, roztwór do infuzji, syrop, tabletki
Układy narządowe
powłoka wspólna (skóra i błony śluzowe), układ moczowy, układ nerwowy i narządy zmysłów, układ oddechowy, układ płciowy męski, układ płciowy żeński, układ pokarmowy (trawienny)
Specjalności medyczne
Choroby wewnętrzne, Choroby zakaźne i pasożytnicze, Dermatologia i wenerologia, Gastroenterologia, Ginekologia i położnictwo, Mikrobiologia lekarska, Neurologia, Neurologia dziecięca, Transplantologia kliniczna, Urologia
Rys historyczny flukonazolu

Flukonazol został wprowadzony do lecznictwa i zatwierdzony przez Food and Drug Administration (FDA) w 1990 roku pod nazwą handlową Diflucan. Pierwszym zastosowaniem leku przeciwgrzybiczego była profilaktyka zakażeń grzybiczych po przeszczepieniu szpiku kostnego.

Wzór sumaryczny flukonazolu

C13H12F2N6O

Spis treści

Wybrane produkty lecznicze dopuszczone do obrotu w RP zawierające flukonazol

Wskazania do stosowania flukonazolu

Flukonazol przeznaczony jest do stosowania w inwazyjnych kandydozach, w grzybicy skóry, paznokci, w kokcydioidomikozie i drożdżakowym zapaleniu żołędzi. Lek wskazany jest w leczeniu i profilaktyce zakażeń grzybiczych jamy ustnej, gardła, przełyku, układu moczowego, pochwy, w kryptokokowym zapaleniu opon mózgowych, a także u osób z neutropenią, u których występuje zwiększone ryzyko zakażeń np. po przeszczepieniu szpiku, po chemioterapii, ze współistniejącym nowotworem i chorobą AIDS.

Dawkowanie flukonazolu

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od jednostki chorobowej, wieku, masy ciała, chorób towarzyszących (zaburzona praca nerek, niewydolność wątroby) itp.

W zależności od wskazania stosowana dawka u dorosłych mieści w zakresie 50–400 mg. W ciężkich zakażeniach można rozważyć zastosowanie maksymalnej dawki dobowej flukonazolu 800 mg. 

U dzieci dawka zwykle stosowana to 3–12 mg/kg masy ciała na dobę. Nie należy przekraczać dawki dobowej wynoszącej 400 mg. Szczególną grupą pacjentów są noworodki, u których w pierwszych 14 dniach życia można zastosować maksymalną dawkę 12 mg/kg masy ciała co 72 godziny, a w kolejnych 14 dniach życia maksymalnie 12 mg/kg masy ciała co 48 godzin.

Flukonazol można przyjmować doustnie niezależnie od posiłków. Szybkość infuzji dożylnej nie może przekraczać 10 ml/minutę. Leczenie musi trwać odpowiednio długo, do czasu zaniku objawów klinicznych lub mikrobiologicznych, aby zminimalizować ryzyko nawrotu choroby.

Przeciwskazania do stosowania flukonazolu

Przeciwwskazaniem są nadwrażliwość na flukonazol, a także nadwrażliwość na inne leki będące pochodnymi azolu (np. mikonazol, ketokonazol, izokonazol, itrakonazol, worykonazol).

Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania flukonazolu

Flukonazol nie jest przeznaczony do leczenia grzybicy skóry owłosionej głowy.
Szczególną ostrożność należy zachować u pacjentów z zaburzeniami czynności nerek i wątroby (flukonazol wykazuje działanie hepatotoksyczne). Wystąpienie objawów uszkodzenia wątroby, takich jak utrata apetytu, nudności, wymioty, żółtaczka wskazuje na konieczność przerwania leczenia.
U osób ze zdiagnozowaną chorobą serca lub predyspozycją do wystąpienia zaburzeń rytmu serca należy rozważyć korzyści i ryzyko wynikające ze stosowania flukonazolu. Odnotowano przypadki zmian w zapisie EKG (wydłużenie odstępu QT).
Podczas terapii flukonazolem może dojść do rozwoju ciężkich postaci reakcji skórnych. Pojawienie się wysypki, zmian pęcherzowych i rumienia wielopostaciowego sugeruje konieczność przerwania stosowania leku.
W przypadku flukonazolu istnieje możliwość wystąpienia nadwrażliwości w postaci reakcji anafilaktycznej.
Łączenie flukonazolu z lekami metabolizowany przez enzym CYP2C9, CYP2C19 i CYP3A4 wymaga obserwacji pacjentów ze względu na możliwość interakcji wynikającej z hamowania aktywności enzymów.

Przeciwwskazania flukonazolu do łączenia z innymi substancjami czynnymi

Flukonazolu nie należy łączyć z terfenadyną, pimozydem, cyzaprydem, astemizolem, erytromycyną oraz chinidyną, ze względu na ryzyko wydłużenia odstępu QT.

Interakcje flukonazolu z innymi substancjami czynnymi

Ryzyko wystąpienia zaburzeń rytmu serca.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Cyzapryd (Cisapride) substancje hamujące perystaltykę jelit o zróżnicowanym mechanizmie działania
Erytromycyna (Erythromycin) antybiotyki makrolidowe - makrolidy
Zmniejszenie skuteczności działania flukonazolu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Ryfampicyna (Rifampicin (rifampin)) antybiotyki - INNE
Nasilenie działania amitryptyliny.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Amitryptylina (Amitriptyline) TLPD - trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
Nasilenie działania przeciwgrzybiczego w zakażeniu C.albicans. Przeciwstawne działanie leków w zakażeniu A. funigatus.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Amfoterycyna B (Amphotericin b) antybiotyki przeciwgrzybicze
Zwiększone ryzyko krwawień.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Acenokumarol (Acenocoumarol) leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K
Warfaryna (Warfarin) leki przeciwzakrzepowe - antagoniści witaminy K
Zwiększenie stężenia benzodiazepin krótko działających i przedłużenie ich działania.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Midazolam (Midazolam) BZD - benzodiazepiny
Oksazepam (Oxazepam) BZD - benzodiazepiny
Zwiększone ryzyko rozwoju toksyczności karbamazepiny.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Karbamazepina (Carbamazepine) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe
Zwiększenie stężeń wymienionych leków.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Amlodypina (Amlodipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Celekoksyb (Celecoxibum) NLPZ hamujące wybiórczo COX-2 - koksyby
Cyklosporyna (Cyclosporine) inhibitory kalcyneuryny
Ewerolimus (Everolimus) inhibitory kinazy białkowej
Felodypina (Felodipine) leki blokujące kanały wapniowe - działające na naczynia krwionośne
Fentanyl (Fentanyl) agoniści receptora opioidowego
Fenytoina (Phenytoin) leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów
Flurbiprofen (Flurbiprofen) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Ibuprofen (Ibuprofen) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Lornoksykam (Lornoxicam) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Metadon (Methadone) agoniści receptora opioidowego
Naproksen (Naproxen) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Sakwinawir (Saquinavir) przeciwwirusowe nukleozydy i nukleotydy
Syrolimus (Sirolimus) selektywne leki immunosupresyjne
Takrolimus (Tacrolimus) inhibitory kalcyneuryny
Werapamil (Verapamil) leki blokujące kanały wapniowe - działające na mięsień sercowy
Winblastyna (Vinblastine) alkaloidy barwinka (Vinca) i analogi
Winkrystyna (Vincristine) alkaloidy barwinka (Vinca) i analogi
Worykonazol (Voriconazole) przeciwgrzybicze pochodne triazolu
Zydowudyna (Azydotymidyna, AZT) (Zidovudine) nukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy
Diklofenak (Diclofenac) NLPZ hamujące nieswoiście COX-1 i COX-2 oraz paracetamol
Zwiększenie stężenia bilirubiny i kreatyniny w surowicy.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Cyklofosfamid (Cyclophosphamide) cytostatyki alkilujące
Zwiększone ryzyko miopatii i rabdomiolizy.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Atorwastatyna (Atorvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Fluwastatyna (Fluvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Simwastatyna (Simvastatin) statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA
Zmniejszenie działania przeciwnadciśnieniowego losartanu.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Losartan (Losartan) ARB, sartany - blokery receptora angiotensyny II
Odstawienie flukonazolu po długotrwałym stosowaniu może powodować nasilony metabolizm prednizonu i wystąpienie objawów niewydolności kory nadnerczy.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Prednizon (Prednisone) glikokortykosteroidy
Przedłużenie działania obniżającego stężenie glukozy we krwi.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Glibenklamid (Glibenclamide) doustne leki przeciwcukrzycowe - pochodne sulfonylomocznika
Zmniejszenie średniego klirensu osoczowego teofiliny i zwiększenie ryzyka toksyczności.
Substancja czynna: Grupa farmakoterapeutyczna:
Teofilina (Theophylline) metyloksantyny - blokery adenozyny i fosfodiesterazy

Interakcje flukonazolu z alkoholem

Alkohol, podobnie jak flukonazol, jest metabolizowany w wątrobie, dlatego spożywanie alkoholu podczas leczenia flukonazolem dodatkowo obciążą ten organ. Ponadto, w składzie napojów alkoholowych zawarty jest cukier, który osłabia skuteczność terapii przeciwgrzybiczej.

Wpływ flukonazolu na prowadzenie pojazdów

Nie stwierdzono znacznego wpływu flukonazolu na zdolność prowadzenia pojazdów. Należy poinformować pacjenta, że w przypadku wystąpienia nasilonych zawrotów głowy i drgawek, prowadzenie pojazdów jest przeciwwskazane.

Wpływ flukonazolu na ciążę

Należy unikać stosowania flukonazolu w okresie ciąży. Wyjątkiem są ciężkie zakażenia zagrażające życiu. Odnotowano przypadki wystąpienia wad wrodzonych u dzieci, gdy matka poddana była długotrwałemu leczeniu wysokimi dawkami flukonazolu (400–800 mg/dobę przez okres 3 miesięcy lub dłuższy). 

Wpływ flukonazolu na laktację

Nie jest zalecane stosowanie flukonazolu w okresie karmienia piersią ze względu na przenikanie leku do mleka matki. W wyjątkowych sytuacjach dopuszcza się przyjmowanie leku przez kobiety karmiące w dawce nie przekraczającej 200 mg na dobę.

Wpływ flukonazolu na płodność

Na podstawie badań prowadzony wśród zwierząt nie stwierdzono ujemnego wpływu flukonazolu na płodność.

Skutki uboczne

Zwiększenie aktywności aminotransferazy asparaginianowej
nudności
wymioty
biegunka
ból głowy
wysypka
ból brzucha
wzrost poziomu fosfatazy alkalicznej
Zwiększenie aktywności aminotransferazy alaninowej
świąd
żółtaczka
zaburzenia smaku
zaparcia
niestrawność
wzdęcia
pokrzywka
wzmożona potliwość
parestezje
suchość w ustach
zawroty głowy
złe samopoczucie
zmęczenie
zmniejszenie łaknienia
astenia
gorączka
cholestaza
ból mięśni
anemia
wysypka polekowa
Zwiększenie stężenia bilirubiny
bezsenność
Zawroty głowy pochodzenia obwodowego
drgawki
senność
łysienie
wydłużenie odstępu QT
neutropenia
zaburzenia rytmu serca
obrzęk naczynioruchowy
hipercholesterolemia
obrzęk twarzy
reakcje anafilaktyczne
trombocytopenia
ostra uogólniona osutka krostkowa
zapalenie wątroby
martwica toksyczno-rozpływna naskórka
agranulocytoza
drżenie
niewydolność wątroby
hipokaliemia
zespół Stevensa-Johnsona
hipertriglicerydemia
złuszczające zapalenie skóry
leukopenia
uszkodzenie komórek wątroby
martwica komórek wątrobowych

Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)

Bardzo często
(≥1/10)
Często
(≥1/100 do <1/10)
Niezbyt często
(≥1/1000 do <1/100)
Rzadko
(≥1/10 000 do < 1/1000)
Bardzo rzadko
(<1/10 000)
Częstość nieznana
Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych

Inne możliwe skutki uboczne

Skutki uboczne podania dożylnego flukonazolu odpowiadają skutkom ubocznym występującym po podaniu doustnym leku.

Objawy przedawkowania flukonazolu

Przedawkowanie flukonazolu objawia się w postaci omamów i paranoicznych zaburzeń osobowości.

Mechanizm działania flukonazolu

Flukonazol hamuje aktywność enzymu przekształcającego 14 alfa-lanosterol do ergosterolu, który stanowi podstawowy składnik budulcowy błony komórkowej grzyba. Reakcja przemiany 14 alfa-lanosterol do ergosterolu jest zależna od cytochromu P450. Brak ergosterolu zaburza proces prawidłowego powstawania błony komórkowej grzyba i zwiększa jej przepuszczalność, co w efekcie prowadzi do obumarcia grzyba. Flukonazol wykazuje skuteczne działanie przeciwgrzybicze w stosunku do wybranych szczepów Candida (m.in. C. albicans, C. tropicalis, C. glabrata, C. parapsilosis,), a także wobec Cryptococcus neoformans, Cryptococcus gattii i pleśni Blastomyces dermatiditis, Coccidioides immitis, Histoplasma capsulatum i Paracoccidioides brasiliensis.

Wchłanianie flukonazolu

Flukonazol dobrze wchłania się po podaniu doustnym, bez względu na to czy jest przyjmowany na czczo, czy z posiłkiem. Biodostępność leku wynosi 90%. Stężenie maksymalne zostaje osiągnięte po upływie 0,5-1,5 h od przyjęcia leku.

Dystrybucja flukonazolu

Flukonazol w niewielkim stopniu wiąże się z białkami osocza (około 11-12%). Lek ulega szerokiej dystrybucji w organizmie. W ślinie i w plwocinie osiąga stężenia zbliżone do stężenia w osoczu, natomiast w płynie mózgowo-rdzeniowym osiąga 80% stężenia w osoczu. Wyższe stężenia uzyskiwane są w warstwie rogowej, skórze właściwej, naskórku i gruczołach potowych.

Metabolizm flukonazolu

Głównym miejscem metabolizmu flukonazolu jest wątroba. Flukonazol hamuje aktywność enzymu CYP3A4, CYP2C9 i 2C19, z czym wiąże się ryzyko interakcji. Hamowanie czynności enzymów utrzymuje się przez 4-5 dni po odstawieniu leku ze względu na długi okres półtrwania. Metabolity stanowią zaledwie 11% wydalanego leku.

Wydalanie flukonazolu

Główną drogą wydalania flukonazolu są nerki. W moczu większość leku znajduje się w postaci niezmienionej, a zaledwie 11% w postaci metabolitów. Okres półtrwania flukonazolu w osoczu wynosi około 30 h. U pacjentów z ciężkimi zaburzeniami czynności nerek okres półtrwania może ulec wydłużeniu do 98 h.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij