Enalapril, Enalaprilum - Zastosowanie, działanie, opis

Wskazania enalaprylu obejmują leczenie nadciśnienia tętniczego, leczenie objawowej niewydolności serca oraz jej zapobieganie u pacjentów z bezobjawową dysfunkcją lewej komory (gdy frakcja wyrzutowa nie przekracza 35%).

Dawkowanie enalaprylu ustala się indywidualnie w zależności od potrzeb pacjenta oraz uzyskiwanych wartości ciśnienia krwi. W leczeniu nadciśnienia tętniczego podaje się enalapryl w dawce początkowej 5–20 mg na dobę, a maksymalna dawka podtrzymująca to 40 mg na dobę. W niewydolności serca oraz jej zapobieganiu zaleca się początkowo 2,5 mg enalaprylu na dobę (maksymalna dzienna dawka podtrzymująca wynosi 40 mg). U pacjentów z niewydolnością nerek dawki należy zmniejszyć lub rozdzielać w czasie.

Enalapryl jest przeciwwskazany u osób z nadwrażliwością na tą substancję czynną oraz inne substancje z tej grupy (inhibitory konwertazy angiotensyny), z obrzękiem naczynioruchowym wywołanym inhibitorami konwertazy angiotensyny w wywiadzie, z dziedzicznym lub idiopatycznym obrzękiem naczynioruchowym, u kobiet w drugim i trzecim trymestrze ciąży. Nie należy podawać substancji pacjentom ze wstrzącem kardiogennym i zwężeniem naczyń krwionośnych, które rzutuje na hemodynamikę. Enalaprylu nie należy stosować u pacjentów po niedawnym przeszczepie nerki - brak danych na temat bezpieczeństwa stosowania.

Podczas stosowania enalaprylu może dojść do wystąpienia objawów niedociśnienia tętniczego, zwłaszcza u pacjentów zbyt słabo nawodnionych, z biegunką lub wymiotami, z niewydolnością serca, przyjmujących leki moczopędne, stosujących dietę niskosodową. U osób tych należy szczególną uwagę zwrócić na wartości ciśnienia tętniczego oraz kontrolować dawki enalaprylu oraz przyjmowanych leków moczopędnych. Pojawiające się niedociśnienie zazwyczaj przemija lub wymaga skorygowania dawki leku, jednak nie jest bezpośrednim przeciwwskazaniem do odstawienia preparatu.

Ze względu na działanie rozszerzające w obrębie naczyń krwionośnych, należy zachować szczególną ostrożność u osób ze zwężeniem zastawki aortalnej, mitralnej, kardiomiopatią przerostową oraz innymi schorzeniami, które przebiegają ze zwężeniem naczyń odprowadzajacych krew z lewej komory serca. 

U pacjentów, u których podczas przyjmowania enalaprylu doszło do zwiększenia aktywności enzymów wątrobowych bądź pojawiła się żółtaczka, należy natychmiast odstawić lek, ze względu na możliwe ciężkie uszkodzenie wątroby, które może zakończyć się zgonem.

Należy zmodyfikować dawkę początkową enalaprylu u osób z zaburzoną czynnością nerek, a następnie dobrać ją według odpowiedzi na leczenie. Podobnie postępowanie należy wdrożyć u pacjentów z nadciśnieniem naczyniowo-nerkowym i stale kontrolować parametry nerkowe.

Ponieważ enalapryl może wpływać niekorzystnie na parametry krwi (możliwa agranulocytoza, neutropenia, trombocytopenia, niedokrwistość), należy zachować szczególną ostrożność u pacjentów z kolegenozą naczyń, leczonych preparatami immunosupresyjnymi, allopurynolem, prokainamidem - zaleca się okresową kontrolę ilości białych krwinek i konieczność zgłaszania objawów zakażeń.

Istnieją nieliczne przypadki o pojawieniu się obrzęku naczynioruchowego podczas leczenia tą substancją (niezależnie od czasu trwania leczenia). W razie zaobserwowania objawów obrzęku należy zaprzestać przyjmowania enalaprylu i udać się na konsultację medyczną (czasami obrzęk ustępuje samoistnie, ale może również wymagać hospitalizacji).

Substancja może dawać reakcje rzekomoanafilaktyczne, zwłaszcza u osób poddawanych dializom z błonami wysokoprzepływowymi, aferezie LDL z siarczanem dekstranu, odczulaniu na jad owadów błonkoskrzydłych. Należy rozważyć ostawienie enalaprylu przed ww. procedurami lub zmenić rodzaj błony do dializ.

U pacjentów z cukrzycą, którzy przyjmują insulinę lub doustne leki hipoglikemizujące, należy przez pierwszy miesiąc kontrolować stężenie glukozy we krwi.

U niektórych osób leczonych enalaprylem lub innymi lekami z tej grupy, pojawia się suchy, uporczywy kaszel. Należy skonsultować się z lekarzem, który zdiagnozuje przyczynę kaszlu i ewentualnie dokona modyfikacji farmakoterapii.

U niektórych osób podawanie enalaprylu wiąże się ze zwiększeniem stężenia potasu we krwi (hiperkaliemia). Szczególną ostrożność należy zachować u pacjentów z cukrzycą, niewydolnością nerek, bądź przyjmujących leki zwiększające poziom potasu we krwi. Należy wówczas częściej kotrolować osoczowe stężenie potasu.

Nie zaleca się stosowana enalaprylu u noworodków oraz dzieci i młodzieży ze wskaźnikiem przesączania kłebuszkowego mniejszym niż 30ml/min/1,73 m².

Przeciwwskazane jest jednoczesne stosowanie enalaprylu z aliskirenem u pacjentów cierpiących na cukrzycę lub niewydolność nerek.

Pożywienie nie wpływa na wchłanianie enalaprylu.

Spożywanie alkoholu podczas terapii enalaprylem może nasilać jego działanie hipotensyjne.

Podczas stosowania enalaprylu sporadycznie mogą pojawiać się zawroty głowy lub znużenie, co w pewnym stopniu może wpływać na prowadzenie pojazdów i obsługiwanie maszyn.

Przyjmowanie enalaprylu w pierwszym trymestrze ciąży nie jest zalecane, ponieważ może nieść ryzyko teratogennego wpływu na płód. Lek jest przeciwwskazany w drugim i trzecim trymestrze ciąży, gdyż wiąże się z ryzykiem występienia u płodu między innymi: pogorszenia pracy nerek, małowodzia i opóźnienia procesu kostnienia czaszki, a u noworodków - niewydolności nerek, niedociśnienia czy hiperkaliemii. U pacjentek planujących ciążę oraz pacjentek, u których potwierdzono ciążę podczas leczenia enalaprylem należy rozważyć alternatywne leki hipotensyjne.

Według dostępnych badań przenikanie enalaprylu do mleka jest znikome, a w samym mleku oznacza się bardzo małe jego stężenia, które nie wydają się być klinicznie istotne. Niemniej jednak, ze względu na potencjalny wpływ leku na układ sercowo-naczyniowy oraz nerki dziecka, nie zaleca się jednoczesnego przyjmowania enalaprylu i karmienia piersią wcześniaków oraz dzieci w pierwszych tygodniach życia. Jeśli to konieczne, można rozważyć karmienie piersią starszych niemowląt z zachowaniem odpowiednich środków ostrożności oraz obserwowaniem ewentualnych działań niepożądanych u dziecka.

Prawdopodobnie enalapryl nie wpływa na płodność.

Objawy przedawkowania różnią się w zależności od dawki i mogą obejmować: ciężkie niedociśnienie po około sześciu godzinach od przyjęcia leku, wstrząs krążeniowy, zaburzenia elektrolitowe, niewydolność nerek, hiperwentylację, kaszel, zwolnienie rytmu i kołatanie serca, zawroty głowy, niepokój, osłupienie.

Enalapryl podawany jest w formie nieaktywnej (tzw. prolek), a dopiero w organizmie ulega przekształcaniu do enalaprylatu (formy aktywnej). Lek hamuje enzym - konwertazę angiotensyny (Angiotensin-Converting Enzyme, w skrócie ACE), który odpowiedzialny jest za przekształcanie angiotensyny I w angiotensyjnę II. Jej działanie polega między innymi na zwężaniu naczyń krwionośnych i zwiększeniu wchłaniania zwrotnego sodu w nerkach, co prowadzi do zwiększania ciśnienia tętniczego krwi. Enalapryl blokuje powstawanie angiotensyny II, hamuje więc efekt hipertensyjny i prowadzi do obniżenia wartości ciśnienia krwi (działa hipotensyjnie). Angiotensyna II należy od układu Renina-Angiotensyna-Aldosteron i obniżenie jej stężenia we krwi pociąga za sobą zwiększenie aktywności osoczowej reniny i obniżenie stężenia aldosteronu.

Enalapryl w postaci maleinianu wchłania się z przewodu pokarmowego w około 60% i osiąga maksymalne stężenie w osoczu po około godzinie.

Nie oznaczono objętości dystrybucji dla enalaprylu, ale wiadomo, że przenika do większości tkanek, szczególnie w do tkanek nerek oraz naczyń krwionośnych. Wiązaniu z białkami osocza ulega 60% przyjętej dawki.

Enalapryl jest prolekiem i jest przekształcany w wątrobie do swojej aktywnej formy - enalaprylatu. Jego maksymalne stężenie osoczowe pojawia się po około 4 godzinach. Średni okres półtrwania leku w osoczu wynosi 11 godzin. U osób z prawidłową funkcją nerek stężenie osoczowe enalaprylu ustala się na stałym poziomie po 4 dniach podawania i nie zachodzi kumulacja leku.

Około 60% dawki podanej doustnie jest wydalane z moczem - 40% stanowi enalaprylat a 20% niezmetabolizowany enalapryl. Pewna część leku jest wydalana również z kałem.