Czarny imbir — na potencję, pamięć i kondycję

Kłącze Krachaidum, bo tak również nazywano czasem czarny imbir, dopiero niedawno dotarło do Europy. W sprzedaży dostępne są suplementy lub posiekane kłącze, które jest zalecane jako środek łagodzący drobne infekcje oraz przeziębienia. Kłącze imbiru zdobyło szczególną popularność ze względu na swoje właściwości pobudzające oraz odmładzające.

Wyciągi z kłącza czarnego imbiru były i są nawet obecnie stosowane jako afrodyzjak. Niektóre badania potwierdziły właściwości pobudzające substancji zawartych w kłączu, jednak przed zakupem tego rodzaju preparatów należy wziąć pod uwagę niewielką grupę przebadanych mężczyzn oraz nieznane skutki uboczne i interakcje, w które mogą wchodzić związki wyizolowane z surowca.

Kłącze imbiru czarnego jest od wieków elementem medycyny ludowej krajów azjatyckich. Wyciągi i nalewki z kłącza rośliny były stosowane jako środki łagodzące ból brzucha oraz inne zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego. Samo kłącze, dodawane do napojów, było często zalecane jako środek wspomagający leczenie astmy oraz suchego kaszlu. Już wtedy wielu znachorów polecało je również jako afrodyzjak.

Współcześnie wyciągi z krachai dam są polecane jako adaptogeny – środki zwiększające ogólną wydolność organizmu. Badania przeprowadzone na niewielkiej grupie sportowców wykazały umiarkowane zwiększenie wydolności organizmu poprzez poprawę siły mięśniowej. Suche ekstrakty z czarnego imbiru poprawiają również pamięć i zdolności kognitywne, zostało to jednak udowodnione w badaniach na zwierzętach.

Ekstrakty z kłącza imbiru mogą być również wykorzystywane jako środki regulujące poziom cholesterolu i glukozy w osoczu. Jednak temat ten wymaga większej liczby badań, a w przypadku przyjmowania jakichkolwiek leków warto przed suplementacją skonsultować się z farmaceutą lub lekarzem.

Według legend słynny uwodziciel Giacomo Casanova wykazywał ogromne zainteresowanie imbirem czarnym. Niektórzy badacze wysnuwali nawet przypuszczenia, że Casanova miał wykorzystywać wyciąg z kłącza imbiru i kilku innych roślin o podobnym działaniu do stworzenia mikstury, która zapewniała mu młodość i witalność.

Czarny imbir (łac. Kaempferia parviflora, ang. Krachai dam) jest rośliną zielną pochodzącą z rodziny imbirowatych – Zingiberaceae. Roślina jest również czasem błędnie nazywana czarną kurkumą. Imbir czarny występuje dziko na terenie Tajlandii i osiągnął tam znaczną popularność. W krajach azjatyckich ekstrakty z kłącza imbiru czarnego są nazywane tajskim żeń-szeniem. Czarny imbir można również spotkać na wyspie Borneo oraz na Sumatrze. Fragmenty kłącza czarnego imbiru były przez wieki wykorzystywane w leczeniu schorzeń układu pokarmowego, a mieszkańcy kontynentu azjatyckiego dodawali posiekane kłącze do herbat, nalewek oraz jedzenia.

Krachai dam jest niewielką rośliną, zwykle dorasta do około 60 cm wysokości. Roślina wykształca duże liście, które wyrastają bezpośrednio z kłącza. Liście mają kształt zbliżony do sercowatego, a na ich powierzchni jest widoczne użyłkowanie. Łodyga czasem w ogóle nie występuje lub jest bardzo zredukowana. Kwiaty rośliny są raczej drobne i mają biało-fioletowy kolor, a ze względu na brak łodygi potrafią wyrastać prawie bezpośrednio z kłącza. Owocem imbiru czarnego jest torebka.

Surowcem zielarskim jest kłącze – Kaempferiae rhizoma. Kłącze imbiru czarnego, w przeciwieństwie do znanego każdemu imbiru lekarskiego, ma wewnątrz kolor brunatny lub ciemnoczerwony.

W wyciągach z żeń-szenia tajskiego potwierdzono obecność związków bioflawonoidowych. Są to polimetoksyflawony, do których zaliczamy 5,7-dimetoksyflawon, 5,7,4'-trimetoksyflawon, 5,7,4',3'-tertametoksyflawon oraz 3,3',4',5,7-pentametoksyflawon. Poza nimi w kłączu potwierdzono również obecność kwasu galusowego, apigeniny oraz tangeretyny. W wyciągach występują także pochodne β-sitosterolu.

Polifenole obecne w wyciągach mają właściwości antyoksydacyjne. Ekstrakty z kłącza czarnego imbiru zmniejszają ilość wolnych rodników w organizmie. Aktywność antyoksydacyjna może ograniczać ryzyko występowania i rozwoju niektórych chorób nowotworowych. Ponadto badania wykazały, że polifenole obecne w wyciągach mogą hamować powstawanie prostaglandyn, które charakteryzują się działaniem prozapalnym. Niektórzy badacze zakładają, że dzięki temu ekstrakty mogą zmniejszać powstawanie owrzodzeń układu pokarmowego i ograniczać stany zapalne błony śluzowej żołądka.

Intensywnie badanymi właściwościami metoksyflawonów imbiru czarnego są ich właściwości odmładzające. Według niektórych badań metoksyflawony aktywują gen SIRT-1 uznawany za gen długowieczności. Wpływ substancji czynnych na SIRT-1 może skutkować poprawą metabolizmu glukozy oraz lipidów w organizmie. W związku ze zmniejszeniem stężenia złego cholesterolu wyciągi mogą działać również kardioprotekcyjnie – ograniczają ryzyko zawału mięśnia sercowego. Wpływ na gospodarkę lipidową może również powodować łagodny spadek masy ciała, a dzięki temu zmniejszenie obciążenia układu krążenia i narządu ruchu.

Niektóre badania potwierdzają wpływ wyciągów na sferę seksualną człowieka. Przez wieki ekstrakty z kłącza imbiru czarnego były wykorzystywane jako afrodyzjak. Niestety mechanizm działania przedłużającego erekcję u mężczyzn nie został do końca poznany, a niektóre badania wręcz zaprzeczają, że ma on związek z fosfodiesterazą V, której inhibitory są wykorzystywane w leczeniu erekcji.

Z kłącza imbiru czarnego można przygotować napar. W tym celu 1 łyżeczkę kłącza należy zalać szklanką wrzątku i zaparzać 15 minut pod przykryciem. Przygotowany napar można pić nawet do 3 razy dziennie.

Innym sposobem przygotowania kłącza imbiru do spożycia jest wykonanie odwaru, który powstaje poprzez zagotowanie niewielkiej ilości letniej wody z zanurzonym w niej surowcem. Po 10 minutach gotowania roztwór należy odcedzić i pić do 3 razy dziennie.

W Polsce dostępnych jest kilka suplementów, które zawierają suche wyciągi z kłącza imbiru czarnego. Należy je stosować zgodnie z zaleceniami producenta, a zwykle zalecaną dawką jest 1 kapsułka na dobę.

Należy pamiętać, że Kaempferia parviflora jak każda roślina jest w stanie wywołać alergie. Osoby uczulone na rośliny pochodzące z rodziny imbirowatych nie powinny przyjmować preparatów zawierających imbir czarny ze względu na ryzyko wystąpienia objawów zagrażających zdrowiu lub życiu.