Bursztyn — ozdoba, kosmetyk, wsparcie zdrowia

Bursztyn wskazany jest do stosowania u osób z bólami reumatycznymi, z niedoborem jodu, w okresie obniżonej odporności i nadmiernego stresu. Obecne zastosowanie obejmuje także dolegliwości astmatyczne, owrzodzenia, odmrożenia, odparzenia, podrażnienia skóry oraz choroby gardła i krtani. Jest on wykorzystywany w branży kosmetycznej do produkcji środków o działaniu przeciwbakteryjnym, dezynfekującym i łagodzącym. W medycynie ludowej często podawano bursztyn dzieciom do gryzienia, aby łagodzić ból podczas ząbkowania. Specjaliści medycyny naturalnej zalecają noszenie kawałka bursztynu na szyi przy problemach z tarczycą lub w okolicy splotu słonecznego w celu stabilizacji pracy serca, układu krążenia i śledziony.

Bursztyny towarzyszyły ludziom od zawsze. Wykorzystywano je jako ozdoby, amulety, a także w celach leczniczych w chorobach pochodzenia bakteryjnego, w schorzeniach reumatycznych i chorobach układu nerwowego. W starożytności bursztyn był środkiem stosowanym w schorzeniach migdałków, oczu, uszu i gardła oraz w łagodzeniu bólu głowy i gorączki. W medycynie bizantyjskiej i arabskiej był z powodzeniem polecany przy krwotokach i biegunce. W średniowieczu nalewki bursztynowe stosowano w niestrawności i w przypadku zatrucia jadem żmii. W czasach epidemii powszechne było okadzanie domostw dymem ze spalonego bursztynu, aby przeciwdziałać rozprzestrzenianiu się chorób. W kolejnych latach poszerzono zakres wskazań do stosowania bursztynu o schorzenia dróg moczowych, udary, drgawki, śpiączkę i zaburzenia krzepliwości krwi. W XIX wieku wykorzystywano bursztyn w leczeniu histerii, tyfusu, podagry, chorób kobiecych, niewydolności serca, chorób płuc i układu krążenia. Istniało również przekonanie, że bursztyn pozwala zmniejszyć niebezpieczne skutki palenia tytoniu, dlatego rozpoczęto na szeroką skalę produkcję fajek i cygarniczek z bursztynowymi ustnikami.

Bursztyn (łac. sucinum), inaczej amber lub jantar, to skamieniała żywica pochodząca z trzeciorzędowych drzew, zwłaszcza iglastych. Tereny południowych wybrzeży Morza Bałtyckiego i Północnego są uznawane za największe źródła bursztynu na świecie. Żywica przebywająca przez miliony lat w ziemi na skutek utraty wilgoci i sieciowania węglowodorów staje się twarda. Nazwa sukcynit wywodzi się od łac. sucus, czyli sok, ponieważ bursztyn postrzegano jako sok drzewny. Bursztyn to ciało stałe o nieuporządkowanej strukturze wewnętrznej. Struktura wewnętrzna i barwa bursztynu uzależnione są od światła, działania powietrza, zmian temperatur i wilgotności. Bursztyn może przybierać barwę od żółtej przez pomarańczową i czerwoną do brunatnej lub prawie czarnej. Niekiedy bursztyny przybierają barwę mlecznobiałą, niebieską lub zielonkawą. Tworzą nieregularne kształty. Im mniejsza twardość, tym większa podatność na zarysowania. O stopniu przezroczystości bursztynu decyduje głównie liczba i rozmieszczenie pęcherzyków gazów. Im większa liczba pęcherzyków powietrza, tym struktura jest bardziej matowa. Często w bursztynie znajdują się zatopione fragmenty roślin lub owady.

Bursztyn nie jest całkowicie rozpuszczalny w żadnym z poznanych rozpuszczalników, co znacznie utrudnia dokładną analizę jego składu chemicznego. Bursztyn można zdefiniować jako polimer kwasów żywicznych. Żywica zawiera szereg związków aromatycznych (terpeny), które na etapie przeobrażania w bursztyn mogą zostać częściowo utracone. Cechuje go brak rozpuszczalności w wodzie i szeroki zakres temperatur topnienia (250-400°C, przy 150°C staje się plastyczny). Posiada właściwości elektrostatyczne, do czego nawiązuje inna nazwa bursztynu, czyli greckie słowo elektron. W skład bursztynu wchodzi 61-81% węgla, 8,5-11% wodoru, ok. 15% tlenu, ok. 0,5% siarki oraz szereg pierwiastków śladowych: miedź, mangan, nikiel, kobalt, cynk, ołów, żelazo, wapń, srebro, sód, tytan, chrom, cyna, glin i krzem. Wielokrotnie w piśmiennictwie zaznaczane jest, że w bursztynie zawarte jest około 3-8% kwasu bursztynowego. Kwas bursztynowy wzmacnia działanie układu odpornościowego i wspiera regenerację układu nerwowego. Ponadto wzmacnia siły witalne organizmu i opóźnia procesy starzenia. Pomaga również niwelować skutki nadmiernego spożycia alkoholu, ponieważ przyczynia się do rozkładu aldehydu octowego na CO₂ i H₂O. Bursztyn zwiększa wydzielanie żółci, dzięki czemu jest skuteczny w niestrawności. Niektóre źródła donoszą o skuteczności bursztynu w łagodzeniu stresu i poprawie samopoczucia. Surowiec poprawia także krążenie krwi, sprawność umysłową i koncentrację. Ponadto przyspiesza gojenie ran, posiada właściwości antybakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwbólowe i antyoksydacyjne. Jest naturalnym środkiem do zwalczania bólu mięśni i stawów. Kosmetyki na bazie bursztynu wykazują działanie nawilżające, poprawiające jędrność i elastyczność skóry, dzięki czemu skóra staje się mniej szorstka, a zmarszczki są mniej widoczne.

Z bursztynu można sporządzić w warunkach domowych prozdrowotną nalewkę. W tym celu ok. 50 g drobnych, nieoszlifowanych bursztynów należy zalać 0,5 litra 95% spirytusu i odstawić w zaciemnione miejsce na 2 tygodnie. Po upływie wymaganego czasu nalewka jest gotowa do spożycia. W celu wzmocnienia organizmu zaleca się spożywać nalewkę w ilości 30 kropli rozcieńczonych w wodzie 2-3 razy dziennie lub 1 łyżeczkę nalewki na szklankę herbaty dziennie. W okresie przeziębienia warto zastosować ją również zewnętrznie do nacierania klatki piersiowej lub innych bolących miejsc. Wcieranie nalewki w okolicę nozdrzy pomaga w przypadku uporczywego kataru, natomiast wcieranie w okolice czoła i skroni łagodzi bóle głowy. Rozcieńczoną nalewkę można wykorzystać także jako płukankę w stanach zapalnych gardła.

Na rynku dostępne są gotowe maści, które należy nanosić cienką warstwą na wybrany obszar i delikatnie masować 2-3 razy dziennie w celu zapewnienia działania rozgrzewającego i rozluźniającego mięśnie.
Oprócz tego branża kosmetyczna oferuje m.in. wiele balsamów, kremów, szamponów i odżywek, które poprawiają kondycję skóry i włosów. Należy stosować je zgodnie z zaleceniami producenta.