Podagrycznik pospolity — na podagrę i drogi moczowe
W medycynie ludowej podagrycznik określany był jako kurza stopka, gier, śnitka czy barszcznica. Nasiona dodawane do herbaty oraz stosowane w okładach miały służyć poprawie urody.
Spis treści
- Podagrycznik pospolity – zastosowanie i wskazania
- Podagrycznik pospolity – wygląd, pochodzenie, morfologia
- Podagrycznik pospolity – działanie, właściwości, skład
- Podagrycznik pospolity – stosowanie i dawkowanie
- Podagrycznik pospolity – interakcje z lekami i ziołami
- Podagrycznik pospolity – skutki uboczne, przedawkowanie
- Suplementy i wyroby medyczne zawierające podagrycznik pospolity
- Działanie
- Postacie i formy
- Substancje aktywne
- Surowiec
Podagrycznik pospolity – zastosowanie i wskazania
Napar z suszonych liści zalecany jest pomocniczo w leczeniu dny moczanowej, hemoroidów, stanów zapalnych pęcherza moczowego i nerek oraz w kamicy nerkowej. Surowiec wskazany jest także w przypadku problemów trawiennych. Świeże liście przyłożone do rany przyspieszają jej gojenie. Z kolei wyciśnięty z nich sok może być stosowany zewnętrznie na bolące stawy, oparzenia oraz jako środek łagodzący zaczerwienione miejsca po ukąszeniach przez owady.
Lecznicze i kulinarne właściwości podagrycznika pospolitego znane były już w średniowieczu, a przypuszcza się, że nawet jeszcze wcześniej. Wierzono, że już samo noszenie ziela podagrycznika przy sobie koi ból oraz chroni przed chorobą reumatyczną i rwą kulszową. Nasiona dodawane do herbaty oraz stosowane w okładach miały służyć poprawie urody. Istnieją również źródła, które podają, że już neandertalczycy mogli używać podagrycznika w terapii bólu. Z kolei jego walory smakowe były doceniane przez starożytnych Greków i Rzymian. W Polsce podagrycznik pospolity sprzedawany był na targach w Krakowie jako warzywo bogate w liczne związki odżywcze. Nadziemne części były wykorzystywane do przygotowywania zup, stąd ludowa nazwa barszcznica. Obecnie młode listki stosuje się do przygotowywania sałatek. W Rosji i Białorusi liście kisi się natomiast jak kapustę. Wysuszone kwiatostany podagrycznika dawniej wykorzystywano także do farbowania tkanin na kolor cytrynowy.
Podagrycznik pospolity – wygląd, pochodzenie, morfologia
Podagrycznik pospolity (łac. Aegopodium podagraria L.) należy do rodziny selerowatych (łac. Apiaceae). Nazwy Aegopodium po raz pierwszy użył Tabernemontanus, który był szesnastowiecznym lekarzem, botanikiem i farmaceutą. Zastosowana przez niego nazwa nawiązywała do kształtu liścia rośliny, który przypominał kozie kopyto. W medycynie ludowej podagrycznik określany był natomiast jako kurza stopka, gier, śnitka czy barszcznica. Podagrycznik pospolity rośnie w całej Europie i Azji. Do Ameryki Północnej gatunek ten został zawleczony. W Polsce można go spotkać powszechnie w zaroślach, na wysypiskach śmieci, w wilgotnych lasach czy też w niższych partiach gór. Podagrycznik preferuje gleby zasobne w azot, wilgotne i gliniaste. W przydomowych ogródkach jest trudnym do wypielenia chwastem, ponieważ potrafi bardzo szybko się rozrastać.
Podagrycznik pospolity jest byliną okrywową. Łodyga rośliny jest bruzdowana, naga i rozgałęzia się w części szczytowej. Liście górne są trójlistkowe, a dolne podwójnie trójlistkowe. U nasady mają kształt jajowaty, jajowato-podłużny lub sercowaty, a na szczycie są nierówno piłkowane, zaostrzone i mają kolor ciemnozielony. Podagrycznik pospolity osiąga wysokość od 60 do 90 centymetrów. Baldachy złożone są z małych, białych kwiatków. Kwiaty złożone są z jednego słupka, pięciu pręcików oraz pięciu płatków korony, które są odwrotnie sercowate. Roślina kwitnie od maja do września w zależności od położenia geograficznego. Owocem jest rozłupnia, która rozpada się na dwie rozłupki. Surowiec stanowią przede wszystkim liście i ziele podagrycznika.
Podagrycznik pospolity – działanie, właściwości, skład
Podagrycznik pospolity jest rośliną, która wciąż podlega licznym badaniom dotyczącym jej składu chemicznego. Wiadomo, że zawiera poliacetyleny, takie jak falkarinol, falkarindiol, falkarinon, falkarinolon. Wykazują one działanie przeciwzapalne i przeciwagregacyjne, a także potencjalne działanie przeciwnowotworowe (najsilniej wobec gruczolakoraka przewodu pokarmowego). Dodatkowo substancje te wykazują właściwości przeciwdrobnoustrojowe. Drugą bardzo ważną frakcją związków jest olejek eteryczny, który zawiera przede wszystkim monoterpeny i seskwiterpeny. W zielu podagrycznika odnajdziemy również związki fenolowe z grupy flawonoidów, kwasów fenolowych oraz kumaryn. Stwierdza się także obecność węglowodanów (glukoza, fruktoza), amin (cholina), białek (lektyna), kwasu palmitynowego, beta-sitosterolu, karotenoidów i chlorofilu. Podagrycznik bogaty jest również w związki mineralne. W zielu występuje: żelazo, miedź, mangan, tytan, bor, potas, magnez, cynk, miedź, chrom. Surowiec zawiera też kwas askorbinowy, czyli witaminę C, i alfa-tokoferol, czyli witaminę E. Napar z ziela wykazuje dodatkowo słabe właściwości moczopędne, uspokajające oraz regulujące przemianę materii. Z kolei świeże liście przyłożone do rany przyspieszają jej gojenie.
Podagrycznik pospolity – stosowanie i dawkowanie
Z liści lub ziela podagrycznika można przygotować napar. Przyrządza się go z około 1 g suszu zalanego filiżanką wrzącej wody. Zaparza się go pod przykryciem od 10 do 15 minut i wypija bezpośrednio po przygotowaniu. Tak przygotowany napar powinien stanowić dzienną porcję do spożycia. Ciepły napar może również posłużyć jako okład na bolące stawy, z kolei wystudzony – do przemywania drobnych ran, cery trądzikowej czy też podrażnionej skóry. Ze świeżego ziela podagrycznika można również przyrządzić sok. Zalecana dawka dzienna wynosi od 15 ml do 30 ml. W preparatach złożonych ilość podagrycznika najczęściej wynosi 0,33-0,39 g.
Podagrycznik pospolity – interakcje z lekami i ziołami
Brak danych klinicznych dotyczących interakcji pomiędzy składnikami podagrycznika a innymi ziołami lub lekami. Zaleca się jednak zachować odstęp czasowy między przyjmowanymi substancjami czynnymi i surowcem.
Podagrycznik pospolity – skutki uboczne, przedawkowanie
Brak danych, pochodzących z badań klinicznych, dotyczących zagrożenia dla zdrowia i życia pacjentów, którzy stosują zwykle zalecane dawki surowca. Niewskazane jest jednak przyjmowanie podagrycznika przez dzieci, kobiety w ciąży oraz karmiące piersią, a także przez osoby, które są uczulone na rośliny z rodziny selerowatych. Przedawkowanie może spowodować zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (biegunka, nudności, wymioty) oraz wysypkę na skórze.
Suplementy i wyroby medyczne zawierające podagrycznik pospolity
Działanie
- hamuje powstawanie kamieni nerkowych (moczanowych)
- łagodzi atak dny moczanowej (podagry, skazy moczanowej, artretyzmu)
- moczopędne (diuretyczne) (zwiększa objętość wydalanego moczu)
- przeciwagregacyjne (przeciwpłytkowe, zmniejsza agregację płytek krwi)
- przeciwutleniające (antyoksydacyjne)
- przeciwzapalne
- uspokajające
- wspomaga trawienie tłuszczów, białek i cukrów
- przeciwnowotworowe
- przeciwdrobnoustrojowe
- przyspiesza gojenie ran
- reguluje przemianę materii
- ułatwia trawienie
Postacie i formy
- susz
- napar
- sok
- kapsułka
Substancje aktywne
- kwas askorbinowy
- tokoferol
- flawonoidy
- olejki eteryczne
- związki mineralne
- karotenoidy
- węglowodany
- kwasy fenolowe
- cholina
- chlorofil
- beta-sitosterol
- kumaryna
- kwas palmitynowy
- związki poliacetylenowe
Surowiec
- liść
- korzeń
- ziele