Prawoślaz lekarski — nie tylko na chrypkę i kaszel
Z właściwości leczniczych prawoślazu lekarskiego korzystano już w starożytności. W Grecji wykorzystywano go do łagodzenia objawów nieżytu żołądkowo-jelitowego, schorzeń oddechowych oraz chorób skóry.
Spis treści
- Prawoślaz lekarski – zastosowanie i wskazania
- Prawoślaz lekarski – wygląd, pochodzenie, morfologia
- Prawoślaz lekarski – działanie, właściwości, skład
- Prawoślaz lekarski – stosowanie i dawkowanie
- Prawoślaz lekarski – interakcje z lekami i ziołami
- Prawoślaz lekarski – skutki uboczne, przedawkowanie
- Leki zawierające prawoślaz lekarski
- Suplementy i wyroby medyczne zawierające prawoślaz lekarski
- Kosmetyki zawierające prawoślaz lekarski
- Działanie
- Postacie i formy
- Substancje aktywne
- Surowiec
Prawoślaz lekarski – zastosowanie i wskazania
Wyciągi z prawoślazu lekarskiego są chętnie stosowane w postaci syropów, tabletek lub pastylek do ssania w łagodzeniu stanów zapalnych błony śluzowej gardła. Prawoślaz występuje także w modnych obecnie preparatach skierowanych do najmłodszych pacjentów, takich jak lizaki, syropy oraz gumy na podrażnione gardło.
Obecność różnych postaci prawoślazu na rynku nie zmniejsza popularności nadal stosowanego odwaru z prawoślazu. Odwar stosowany zewnętrznie może łagodzić świąd oraz stany zapalne skóry, a wyciągi z prawoślazu znajdujące się w kosmetykach nawilżają suchy naskórek i przynoszą ulgę poparzonej przez promienie słoneczne skórze.
Wyciągi z prawoślazu znalazły również zastosowanie jako preparaty zwiększające odporność.
Z właściwości leczniczych prawoślazu lekarskiego korzystano już w starożytności. Wyciągi z tej rośliny zalecał grecki lekarz Pedanius Dioskurydes. Innym greckim lekarzem przepisującym swoim pacjentom wyciągi z prawoślazu był sam Hipokrates. Prawoślaz w Grecji wykorzystywano do łagodzenia objawów nieżytu żołądkowo-jelitowego, schorzeń oddechowych oraz chorób skóry. Prawoślaz był również stosowany w praktyce lekarskiej samego Awicenny – perskiego lekarza i filozofa.
Wykorzystanie prawoślazu w lecznictwie ludowym było zbliżone do jego zastosowania w medycynie.
Prawoślaz lekarski – wygląd, pochodzenie, morfologia
Prawoślaz lekarski (łac. Althaea officinalis, ang. Marsh Mallow) jest byliną osiągającą wysokość od 1 do 1,5 metra. Pochodzi z rodziny ślazowatych – Malvaceae. W Polsce prawoślaz występuje głównie na południu kraju, jest również rośliną uprawną. Bylina pochodzi prawdopodobnie z krajów basenu Morza Śródziemnego, a z czasem dostała się na tereny zachodniej i środkowej Europy.
Prawoślaz lekarski ma duże 3- lub 5-klapowane liście. Na powierzchni blaszki liściowej występują liczne włoski okrywające, które nadają liściom srebrzysty kolor. Jasnoróżowe kwiaty wyrastają z kątów liści, a owocem prawoślazu jest rozłupnia. Korzenie prawoślazu są silnie rozgałęzione i wyrastają z krótkiego kłącza.
Surowcem farmaceutycznym jest korzeń – Althaeae radix – oraz liść prawoślazu lekarskiego – Althaeae folium.
Prawoślaz lekarski – działanie, właściwości, skład
Główną frakcją czynną korzenia i liścia prawoślazu lekarskiego są substancje śluzowe. W śluzie zidentyfikowano głównie obojętne arabinogalaktany i glukany, a także kwaśne galakturonoramnany. W liściach występują również pochodne kwercetyny, luteoliny i kemferolu należące do grupy flawonoidów. Korzeń z kolei zawiera niewielkie ilości związków o charakterze aminowym – głównie asparaginę oraz betainę.
Śluzy zawarte w wyciągach z korzenia i liścia prawoślazu działają osłaniająco na błony śluzowe górnych dróg oddechowych oraz przewodu pokarmowego. Polisacharydy po kontakcie z wodą tworzą lepkie kompleksy koloidów, które świetnie powlekają błony śluzowe, chroniąc je tym samym przed czynnikami drażniącymi. Przeciwzapalne i osłaniające właściwości śluzu mają charakter jedynie miejscowy, ponieważ nie ulegają one absorpcji z przewodu pokarmowego lub z powierzchni skóry.
Prawoślaz lekarski – stosowanie i dawkowanie
Korzeń i liść prawoślazu zaleca się stosować w postaci odwaru. W celu przygotowania odwaru około 2 gramy surowca należy zalać chłodną wodą i pozostawić na 60 minut. Powstały płyn należy doprowadzić do wrzenia, a następnie przecedzić. Osoby dorosłe mogą stosować odwar trzy razy dziennie.
Prawoślaz lekarski można przyjmować również w postaci syropu. W zależności od wieku zalecane jest stosowanie od 2,5 ml do 15 ml syropu maksymalnie cztery razy dziennie.
Wyciągi z prawoślazu występują również w składzie kosmetyków. Popularne kremy oraz żele do pielęgnacji skóry twarzy zaleca się stosować zwykle rano i wieczorem.
Prawoślaz lekarski wchodzi w skład wielu suplementów przeznaczonych do nawilżenia błony śluzowej gardła i jamy ustnej. W związku z przeznaczeniem tego rodzaju preparatów należy stosować je dosyć często, co pozwala na utrzymanie odpowiedniego nawilżenia błon śluzowych.
Prawoślaz lekarski – interakcje z lekami i ziołami
Stosowanie wyciągów z prawoślazu w celu łagodzenia dolegliwości gastrycznych może spowodować zmiany we wchłanianiu innych przyjmowanych jednocześnie leków. Śluz obecny w wyciągach może opóźniać wchłanianie substancji czynnych zawartych w przyjmowanych doustnie lekach.
Prawoślaz lekarski – skutki uboczne, przedawkowanie
Zbyt częste stosowanie preparatów zawierających wyciągi z prawoślazu lekarskiego może spowodować wystąpienie działania przeczyszczającego. Ponadto stosowanie prawoślazu może doprowadzić do pojawienia się reakcji nadwrażliwości i alergii.
Leki zawierające prawoślaz lekarski
Suplementy i wyroby medyczne zawierające prawoślaz lekarski
Kosmetyki zawierające prawoślaz lekarski
Działanie
- immunostymulujące (zwiększa odporność)
- łagodzi stany zapalne skóry
- przeciwświądowe
- zmiękczające
- powlekające, osłaniające
Postacie i formy
- susz
- napar
- krople
- syrop
- tabletka
- żel na skórę
- spray
- pastylki do ssania
Substancje aktywne
- betaina
- luteolina
- pektyny
- sacharoza
- skrobia
- substancje śluzowe
- asparagina
Surowiec
- liść
- korzeń