Dlaczego aminek egipski nazywamy zębodłubką?

Dlaczego aminek egipski nazywamy zębodłubką?

Zębodłubka była znana i stosowana już w starożytnym Egipcie. Współcześnie wspiera leczenie chorób dróg moczowych.

Spis treści

Aminek egipski – zastosowanie i wskazania

Lecznicze właściwości aminka egipskiego ceniono już w czasach starożytnego Egiptu. Roślina ze względu na działanie rozkurczające była wykorzystywana przy problemach jelitowych, wśród kobiet cierpiących na bóle menstruacyjne, w razie występowania nieżytów górnych dróg oddechowych z dusznościami oraz w chorobach dróg moczowych.

W ziołolecznictwie ceniony jest pozytywny wpływ Ammi visnaga na układ sercowo-naczyniowy. Owoce aminka rozszerzają naczynia wieńcowe i poprawiają ukrwienie mięśnia sercowego. Są tradycyjnie stosowane w stanach przed i po zawale mięśnia sercowego oraz w niewydolności wieńcowej i dusznicy bolesnej.
Ponadto działają spazmolitycznie na mięśnie gładkie naczyń krwionośnych nerek. Zwiększa to wydajność pracy nerek i ułatwia wymywanie piasku nerkowego.

Aminek jest pomocny w łagodnych postaciach przerostu gruczołu krokowego u mężczyzn. W nieżytach dróg oddechowych odwary z owoców rośliny zapobiegają wystąpieniu stanów skurczowych drzewa oskrzelowego. W medycynie ludowej stosowana była nalewka z aminka egipskiego.

Aminek tradycyjnie jest wykorzystywany zewnętrznie przy problemach skórnych. Owoce rośliny po zmieleniu nakłada się jako pastę na miejsca po ukąszeniu owadów, na skórę z egzemami, w przypadku bielactwa i łysienia plackowatego.

Nazwa potoczna aminka egipskiego, tj. aminek zębodłubek, wynika z faktu, iż szypuły kwiatostanowe rośliny są wykorzystywane na terenie Afryki jako wykałaczki. Można je spotkać masowo na targach np. w Maroko. W Polsce zakazana jest sprzedaż wysuszonych owoców aminka egipskiego jako ziół do użytku wewnętrznego. Niegdyś w kraju dostępne były gotowe preparaty z aminkiem (Kelastmin, Kelicardina, Tinctura Ammi visnagae).

Aminek egipski – wygląd, pochodzenie, morfologia

Aminek egipski (Ammi visnaga) to roślina zielna występująca naturalnie w krajach basenu Morza Śródziemnego, Afryce Północnej, na Wyspach Kanaryjskich oraz na terenach Azji Zachodniej. Nazywana jest inaczej kelą egipską bądź aminkiem zębodłubkiem (twarde, aromatyczne szypułki były wykorzystywane jako wykałaczki). Preferuje gleby piaszczyste, stąd też pochodzi jej nazwa gatunkowa (ammos – piasek).

Aminek egipski uprawiany jest w krajach o ciepłym klimacie (Egipt, Maroko, Tunezja, kraje bałkańskie). W Polsce ze względu na często chłodne miesiące wrzesień-październik jego uprawa ma charakter marginalny. Taki klimat nie pozwala na prawidłowy proces dojrzewania owoców.

Z wyglądu aminek egipski przypomina koper włoski. Posiada rozgałęzioną łodygę osiągającą wzrost maksymalnie 50 cm (środowisko naturalne) do 120 cm (uprawa). Łodyga jest pusta w środku, pełna jedynie w węzłach. Korzeń aminka przypomina marchew (palowy kształt o nikłych rozgałęzieniach), jest jednak biały. Liście rośliny są podwójnie lub potrójnie pierzaste, ułożone skrętolegle. Kwiaty Ammi visnaga pojawiają się w czasie wakacji (lipiec, sierpień, wrzesień). Można je określić jako drobne, w kolorze białym, obupłciowe z pięciopłatkową koroną. Każdy kwiat zawiera dwuszyjowy słupek i pręciki w ilości 2-5 sztuk. Kwiaty tworzą baldachy o średnicy do 20 cm. Wydzielają nieprzyjemną woń.

Aminek egipski owocuje w okresie wrzesień-październik. Owocem rośliny jest rozłupnia. Ma ona eliptyczny kształt i rozpada się na dwie części. Smak owoców określany jest jako gorzki i ostrawy.

Aminek egipski – działanie, właściwości, skład

Substancje czynne zawarte w owocach aminka egipskiego (Ammi visnagae fructus) to piranokumaryny (wisnadyna, samidyna i dihydrosamidyna), pochodne furanochromenonu, takie jak kelina (0,3-12,2%) i wisnagina (0,05-0,30%), związki samidynowe, glikozydy (kelinina, kelinol), flawonoidy (akacetyna, kwercetyna, ramnetyna, izoramnetyna i ramnazyna), olejki eteryczne (ok. 0,1-0,2%; 21 składników zidentyfikowanych m.in. kwas 2,2-dimetylobutanowy, izomaślan izobutylu, linalol, octan bornylu, tymol) oraz kwasy fenolowe (np. kwas kawowy).

Surowiec działa spazmolitycznie na mięśnie gładkie naczyń wieńcowych (zwiększenie przepływu wieńcowego), jednocześnie podnosząc objętość wyrzutową mięśnia sercowego i wywołując efekt inotropowy dodatni. Badania na zwierzętach laboratoryjnych z wisnadyną wykazały zdolność substancji do wybiórczego hamowania czynności skurczowej mięśniówki aorty i żyły wrotnej. Podanie wisnadyny drogą dożylną skutkowało obniżeniem ciśnienia tętniczego krwi bez wpływu na częstotliwość pracy serca (puls). Kelina wyizolowana z owoców poprawiała ukrwienie mięśnia sercowego i usprawniała jego metabolizm (badania na zwierzętach). Podawano ją także pacjentom cierpiącym na ataki dusznicy bolesnej oraz osobom ze stwierdzoną miażdżycą naczyń wieńcowych. Badanie kliniczne potwierdziło skuteczność substancji w zapobieganiu atakom dławicy piersiowej, nie wykazano natomiast wpływu keliny na profil lipidowy. Inne badania sugerują wzrost ilości cholesterolu HDL przy braku zmiany stężenia trójglicerydów oraz cholesterolu LDL pod wpływem keliny. Wymaga to dalszych badań.

Pochodne piranokumaryny oraz furanochromenonu działają rozkurczowo w łagodnych stanach spastycznych dróg oddechowych, stąd ich zastosowanie tradycyjne w przypadku astmy i nieżytów oskrzeli. Najprawdopodobniej u podstaw mechanizmu działania tych substancji leży hamowanie enzymu fosfodiesterazy. Ponadto udowodniono działanie rozluźniające wodnych i etanolowych ekstraktów Ammi visnaga na mięśnie gładkie moczowodów. Badania na zwierzętach laboratoryjnych wykazały protekcyjne działanie keliny i wisnaginy przeciwko tworzeniu się kryształów szczawianu wapnia w drogach moczowych szczurów.

Wykazano także skuteczność przeciwbakteryjną i przeciwgrzybiczą alkoholowych oraz wodnych wyciągów z owoców aminka egipskiego (udowodnione działanie in vivo na: Staphylococcus aureus, Leuconostic mesontroide, Enterococcus faecalis, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Klebsiella pneumoniae, Aspergillus flavus i Candida tropicalis albicans). Olejki eteryczne Ammi visnaga hamowały wzrost pałeczek ropy błękitnej Pseudomonas aeruginosa, pałeczek okrężnicy Escherichia coli oraz gronkowca złocistego Staphylococcus aureus. Uzasadnia to tradycyjne zastosowanie zmielonych nasion rośliny w podrażnieniach skórnych i drobnych otarciach naskórka.

Kelina zawarta w owocach aminka egipskiego wpływa na repigmentację skóry osób dotkniętych bielactwem w połączeniu z promieniowaniem UV. Takie działanie udowodniono zarówno dla substancji podanej drogą doustną, jak i nałożonej na skórę w postaci żelu. Owoc aminka egipskiego wykazuje pewną zdolność przeciwutleniającą (badania butanolowego ekstraktu Ammi visnaga).

Aminek egipski – stosowanie i dawkowanie

Owoce aminka egipskiego wchodzą w skład preparatu leczniczego stosowanego tradycyjnie jako środek o działaniu moczopędnym. Płyn doustny jest wskazany w chorobach dróg moczowych, w kamicy nerkowej przy występujących drobnych złogach (tzw. piasku nerkowym). W podanych wskazaniach lek przyjmuje się przez okres od 7 do 14 dni. Po tym czasie konieczna jest konsultacja z lekarzem.

Ze względu na brak badań nie jest wskazany dla kobiet ciężarnych, karmiących piersią oraz osób poniżej 12. roku życia. Zwykle dawkuje się 5 ml płynu rozpuszczonego w niewielkiej ilości wody (50 ml). W czasie kuracji konieczna jest zwiększona podaż płynów.

W Polsce nie ma pozwolenia na doustne stosowanie wysuszonych owoców Ammi visnaga.

Aminek egipski – skutki uboczne, przedawkowanie

Aminek egipski to roślina o udowodnionym działaniu fotouczulającym. W czasie kuracji wskazane jest unikanie ekspozycji na promieniowanie UV (opalanie, solarium).

Dla keliny udowodniono działanie pobudzające mięśniówkę macicy, stąd aminek egipski jest niewskazany dla kobiet ciężarnych.

Wysokie dawki surowca mogą być przyczyną wzrostu stężenia enzymów wątrobowych i uszkodzenia wątroby.

Stosowanie długotrwałe wysokich dawek rośliny skutkuje zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego (nudności, zaparcia, brak łaknienia), zawrotami głowy i problemami ze snem.

Leki zawierające aminek egipski

Działanie

  • hamuje powstawanie kamieni nerkowych (moczanowych)
  • rozszerza oskrzela (rozkurcza mięśnie gładkie oskrzeli)
  • spazmolityczne (rozkurcza i zmniejsza napięcie mięśni gładkich)
  • rozkurczająco na naczynia wieńcowe
  • rozkurczająco na naczynia krwionośne nerek
  • zwiększa ukrwienie mięśnia sercowego

Postacie i formy

  • susz
  • odwar
  • nalewka
  • płyn doustny

Substancje aktywne

  • fitosterole
  • flawonoidy
  • olejki eteryczne
  • fenolokwasy
  • związki mineralne
  • wisnadyna
  • piranokumaryny
  • kelina
  • wisnagina
  • dihydrosamidyna

Surowiec

  • owoc
Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl