Choriogonadotropina alfa, Choriogonadotropinum alfa - Zastosowanie, działanie, opis

Choriogonadotropina alfa to rekombinowana ludzka gonadotropina kosmówkowa, określana skrótem r-hCG. Lek jest wytwarzany metodami rekombinacji genetycznych z wykorzystaniem  komórek jajnika chomika chińskiego.

Wskazaniami to stosowania choriogonadotropiny alfa jest indukcja ostatecznego dojrzewania pęcherzyków i luteinizacji po wcześniejszej stymulacji wzrostu pęcherzyków. Lek wykorzystuje się w leczeniu niepłodności u dorosłych kobiet w technikach wspomaganego rozrodu, takich jak zapłodnienie pozaustrojowe. Choriogonadotropina alfa jest podawana również kobietom u których proces jajeczkowania nie zachodzi samoistnie bądź zachodzi rzadko, dopiero po stymulacji wzrostu pęcherzyków.

Choriogonadotropina alfa podawana jest podskórnie w postaci roztworu do wstrzykiwań. Lek może być wstrzykiwany przez pacjentkę po odpowiednim przeszkoleniu przez personel medyczny. Maksymalna dawka dobowa (podawana jednorazowo) wynosi 250 mikrogramów substancji leczniczej.

U kobiet poddawanych technikom rozrodu wspomaganego choriogonadotropinę alfa wstrzykuje się 24-48 godzin od podania hormonu folikulotropowego lub produktu ludzkiej gonadotropiny menopauzalnej.

W przypadku pacjentek z rzadkim jajeczkowaniem bądź brakiem jajeczkowania lek wstrzykuje się 24-48 godzin po zyskaniu optymalnej stymulacji wzrostu pęcherzyków. W dniu podania choriogonadotropiny alfa i w dniu następnym wskazane jest odbycie stosunku seksualnego.

Brak jest badań dotyczących stosowania substancji leczniczej u pacjentów z zaburzeniami czynności wątroby i nerek.

Choriogonadotropiny alfa nie stosuje się u dzieci i młodzieży.

Choriogonadotropina alfa jest przeciwwskazana u osób nadwrażliwych na tę substancję leczniczą. Leku nie mogą stosować pacjentki z nowotworami podwzgórza i przysadki mózgowej, jajników, sutków i macicy. Choriogonadotropina alfa jest przeciwwskazana w przypadku krwotoków z dróg rodnych o niewyjaśnionej przyczynie, przy występowaniu powiększonych jajników lub torbieli na jajnikach (z wyłączeniem objawów towarzyszących zespołowi policystycznych jajników), w razie obecności czynnych zaburzeń zakrzepowo- zatorowych. 

Lek jest nieskuteczny, a tym samym przeciwwskazana jest terapia choriogonadotropiną alfa u kobiet po menopauzie oraz w przypadku pierwotnej niewydolności jajników. Leku nie stosuje się jeśli u kobiety występują wady rozwojowe narządów płciowych oraz włókniakomięśniaki macicy, które uniemożliwiają rozwój ciąży.

Podanie choriogonadotropiny alfa powoduje fałszywie dodatni wynik testów ciążowych do 10 dni od wstrzyknięcia leku, na skutek wzrostu stężenia we krwi i moczu hormonu gonadotropiny kosmówkowej (HCG).

Terapia lekiem może stać się przyczyną wystąpienia zespołu nadmiernej stymulacji jajników (ovarian hyperstimulation syndrome, OHSS). Szczególną ostrożność należy zachować wśród pacjentek z zespołem policystycznych jajników, epizodami OHSS ujawnionymi w wywiadzie lekarskim, u pacjentek młodych z beztłuszczową budową ciała. Do wystąpienia zespołu nadmiernej stymulacji jajników predysponuje wysoki poziom estradiolu we krwi, szybko zwiększający się poziom estradiolu oraz duża liczba pęcherzyków jajnikowych w fazie dojrzewania. Objawami które powinny zaniepokoić pacjentkę są ból brzucha i jego rozdęcie, zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, duszności. W poważniejszych stanach pojawia się wodobrzusze, skąpomocz i zagrażające życiu  incydenty zakrzepowo-zatorowe. W diagnostyce OHSS podstawową funkcję odgrywa pomiar stężenia estradiolu we krwi oraz USG jamy brzusznej.

Indukowanie dojrzewania pęcherzyków jajnikowych i zastosowanie technik wspomaganego rozrodu wiąże się z większym ryzykiem (w porównaniu do poczęcia naturalnego) m.in. utraty ciąży, wystąpienia ciąży mnogiej (najczęściej bliźniaczej), wystąpienia ciąży pozamacicznej, obecności wad rozwojowych płodu.

Choriogonadotropina alfa nie wywiera wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów mechanicznych, w tym samochodów.

Podanie choriogonadotropiny alfa powoduje fałszywie dodatni wynik testów ciążowych do 10 dni od wstrzyknięcia, na skutek wzrostu stężenia we krwi i moczu hormonu gonadotropiny kosmówkowej (HCG).

Brak jest badań na zwierzętach określających wpływ choriogonadotropiny na płód. Lek nie jest wskazany do stosowania w trakcie ciąży.

Brak jest badań określających bezpieczeństwo stosowania choriogonadotropiny alfa przez kobiety karmiące piersią. Nie wiadomo czy lek przenika do mleka matek karmiących.

Choriogonadotropina jest stosowana w leczeniu niepłodności.

Wstrzyknięcie choriogonadotropiny alfa wiąże się z częstym występowaniem reakcji w miejscu podania (ból, zaczerwienienie, swędzenie) oraz takimi dolegliwościami jak ból głowy, zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty), wzdęcia i ból brzucha. Rzadziej pojawia się biegunka. Do bardzo rzadkich działań niepożądanych choriogonadotropiny alfa zalicza się zaburzenia zakrzepowo- zatorowe które stanowią zagrożenie dla życia pacjentki (zator tętnicy płucnej, udar niedokrwienny mózgu, zawał mięśnia sercowego). Wstrzyknięcie leku może spowodować reakcje nadwrażliwości o charakterze łagodnym (w tym wysypkę) lub ciężkim (wstrząs anafilaktyczny). 

Choriogonadotropina alfa może powodować zespół nadmiernej stymulacji jajników, w skrócie OHSS (ovarian hyperstimulation syndrome). Zespół ten charakteryzuje się różnymi stopniami nasilenia. W łagodnej postaci pacjentka odczuwa bóle brzucha, wzdęcie i dolegliwości jelitowe. W poważniejszych stanach OHSS prowadzi do gromadzenia się płynu w obrębie opłucnej (problemy z oddychaniem), otrzewnej (wodobrzusze) i osierdzia. Mogą pojawić się incydenty zakrzepowo-zatorowe, skąpomocz, skręt jajnika.

Objawy przedawkowania choriogonadotropiny alfa nie są do końca poznane. Przypuszcza się że lek w dużych dawkach może wywoływać OHSS – ovarian hyperstimulation syndrome. OHSS powoduje zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (wzdęcia, rozdęcie brzucha, nudności, wymioty, ból brzucha), a w postaci ciężkiej dochodzą zaburzenia oddychania na skutek zbierania się płynu w opłucnej, wodobrzusze, zaburzenia krzepnięcia i niewydolność krążeniowa. 

Mechanizm działania choriogonadotropiny alfa polega na łączeniu się leku z receptorem dla folitropiny, zwanej również hormonem folikulotropowym (FSH). Przyłączenie do receptora dla FSH powoduje stymulację dojrzewania późnego pęcherzyków Graafa, wznowienie procesów mejozy oocytów i pobudzenie pęknięcia pęcherzyków poprzedzające owulację. Procesy te prowadzą do pojawienia się ciałka żółtego i wzrostu stężenia hormonów we krwi: progesteronu i estradiolu.

Biodostępność bezwzględna choriogonadotropiny alfa po wstrzyknięciu podskórnym wynosi około 40%.

Objętość dystrybucji dla choriogonadotropiny alfa szacowana jest na około 5.9 ± 1.0 litrów. Lek ulega dystrybucji do przestrzeni zewnątrzkomórkowej. 

Choriogonadotropina alfa jest eliminowana z organizmu wraz z moczem (średnio 1/10 dawki znajduje się w moczu).

Okres półtrwania leku w fazie początkowej wynosi 4,5 ± 0,5 godziny, natomiast średni końcowy okres półtrwania szacowany jest na około 29 ± 6 godzin.