Afatynib, Afatinibum - Zastosowanie, działanie, opis
Podstawowe informacje o afatynibie
- Rok wprowadzenia na rynek
-
2013
- Substancje aktywne
-
afatynib
- Działanie afatynibu
-
przeciwnowotworowe (cytostatyczne, cytotoksyczne)
- Postacie afatynibu
-
tabletki powlekane
- Układy narządowe
-
układ oddechowy
- Specjalności medyczne
-
Onkologia kliniczna
- Rys historyczny afatynibu
-
Afatynib to pierwszy onkologiczny lek opracowany przez firmę Boehringer Ingelheim Pharmaceuticals i zatwierdzony przez Food and Drug Administration (FDA) w 2013 roku pod nazwą handlową Gilotrif.
- Wzór sumaryczny afatynibu
-
C24H25ClFN5O3
Spis treści
- Wskazania do stosowania afatynibu
- Dawkowanie afatynibu
- Przeciwskazania do stosowania afatynibu
- Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania afatynibu
- Interakcje afatynibu z innymi substancjami czynnymi
- Interakcje afatynibu z pożywieniem
- Wpływ afatynibu na prowadzenie pojazdów
- Inne rodzaje interakcji
- Wpływ afatynibu na ciążę
- Wpływ afatynibu na laktację
- Wpływ afatynibu na płodność
- Skutki uboczne
- Objawy przedawkowania afatynibu
- Mechanizm działania afatynibu
- Wchłanianie afatynibu
- Dystrybucja afatynibu
- Metabolizm afatynibu
- Wydalanie afatynibu
Wskazania do stosowania afatynibu
Afatynib jest stosowany w leczeniu pacjentów z miejscowo zaawansowanym lub z przerzutami niedrobnokomórkowym rakiem płuc z mutacjami EGFR (jeżeli wcześniej pacjent nie był poddany leczeniu inhbitorami kinazy tyrozynowej receptora naskórkowego czynnika wzrostu) oraz w niedrobnokomórkowym raku płuc o histologii płaskonabłonkowej (jeżeli doszło do pogorszenia stanu pacjenta w trakcie lub po zakończeniu stosowania związków platyny).
Dawkowanie afatynibu
Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od stopnia nasilenia choroby, tolerancji terapii przez pacjenta, chorób towarzyszących (zaburzona praca nerek, niewydolność wątroby) itp.
Afatynib przyjmuje się doustnie, na czczo. Należy zachować odstęp 3 h przed i 1 h po spożyciu posiłku zanim przyjmie się lek.
Maksymalna dawka dobowa stosowana u dorosłych to 50 mg.
Lek nie jest wskazany do stosowania u dzieci i młodzieży.
Wystąpienie ciężkich działań niepożądanych wymaga przerwy w leczeniu do czasu zmniejszenia nasilenia działań niepożądanych. Wznowienie terapii należy rozpocząć od dawki mniejszej niż stosowana dotychczas.
Pomiętą dawkę należy przyjąć jak najszybciej, pod warunkiem, że do przyjęcia kolejnej dawki pozostało więcej niż 8 h. W przeciwnym razie nie należy przyjmować zapomnianej dawki.
Jeżeli połknięcie całej tabletki sprawie pacjentowi trudności, dopuszcza się sporządzenie zawiesiny przez rozpuszczenie tabletki w 100 ml wody niegazowanej (nie należy rozkruszać tabletki). Zawiesinę można podać także przez zgłębnik żołądkowy.
Przeciwskazania do stosowania afatynibu
Przeciwwskazaniem jest nadwrażliwość na afatynib.
Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania afatynibu
Przed rozpoczęciem terapii afatynibem należy potwierdzić status mutacji receptora naskórkowego czynnika wzrostu (EGFR).
Należy poinformować pacjenta o możliwości wystąpienia ciężkich biegunek, które wymagają zastosowania leków przeciwbiegunkowych i odpowiedniego nawodnienia organizmu. Odwodnienie pacjenta może powodować zaburzenie czynności nerek, a w skrajnych przypadkach śmierć.
Stosowanie afatynibu wiąże się z ryzykiem wystąpienia reakcji skórnych. Najczęściej są to łagodne/umiarkowane postacie wysypki trądzikopodobnej lub rumieniowatej, które nie wymagają przerwania leczenia, ani zmiany dawkowania, jeśli zostanie wprowadzone leczenie objawów na odpowiednio wczesnym etapie. W cięższych przypadkach mogą pojawić się pęcherzowe lub złuszczające zmiany skórne wskazujące na konieczność przerwania terapii. Pacjenci powinni unikać ekspozycji zmian skórnych na działanie słońca i stosować preparaty z filtrem przeciwsłonecznym.
Grupą szczególnie narażaną na działania niepożądane afatynibu są kobiety, osoby z zaburzeniami czynności nerek i zmniejszoną masą ciała.
Odnotowano przypadki objawów płucnych po stosowaniu afatynibu (kaszel, duszności, gorączka). Należy przeprowadzić odpowiednie badania w celu wykluczenia śródmiąższowej choroby płuc. W przypadku potwierdzenia choroby konieczne jest zaprzestanie stosowania leku. Wskazaniem do przerwania terapii są również ciężkie zaburzenia czynności wątroby. U pacjentów z uprzednio zdiagnozowanymi chorobami wątroby należy regularnie wykonywać badania wątroby.
Szczególnej uwagi wymagają pacjenci z zapaleniem rogówki, wrzodziejącym zapaleniem rogówki, z zespołem suchego oka i osoby noszące soczewki kontaktowe ze względu na ryzyko nasilenia niepożądanych objawów ocznych (zaczerwienie, łzawienie, nadwrażliwość na światło, nieostre widzenia itd.).
Należy obserwować pacjentów ze zdiagnozowanymi chorobami serca, ponieważ afatynib może powadzić do zaburzenia czynności lewej komory serca. Ważnym parametrem, który należy monitorować jest frakcja wyrzutowa lewej komory (LVEF). Znaczny spadek jego wartości wskazuje na konieczność konsultacji z kardiologiem i rozważenia przerwania leczenia.
Interakcje afatynibu z innymi substancjami czynnymi
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Amiodaron (Amiodarone) | leki przeciwarytmiczne - klasa III |
Cyklosporyna (Cyclosporine) | inhibitory kalcyneuryny |
Darunawir (Darunavir) | inhibitory proteazy HIV |
Diltiazem (Diltiazem) | leki blokujące kanały wapniowe - działające na mięsień sercowy |
Erytromycyna (Erythromycin) | antybiotyki makrolidowe - makrolidy |
Etrawiryna (Etravirine) | nienukleozydowe inhibitory odwrotnej transkryptazy |
Indynawir (Indinavir) | inhibitory proteazy HIV |
Itrakonazol (Itraconazole) | przeciwgrzybicze pochodne triazolu |
Ketokonazol (Ketoconazole) | przeciwgrzybicze pochodne imidazolu |
Klarytromycyna (Clarithromycin) | antybiotyki makrolidowe - makrolidy |
Lopinawir (Lopinavir) | inhibitory proteazy HIV |
Lowastatyna (Lovastatin (monacolin k, mevinolin)) | statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA |
Paliperydon (Paliperidone) | neuroleptyki atypowe |
Pantoprazol (Pantoprazole) | IPP - inhibitory pompy protonowej |
Pozakonazol (Posaconazole) | przeciwgrzybicze pochodne triazolu |
Progesteron (Progesterone) | progesteron i gestageny |
Propafenon (Propafenone) | leki przeciwarytmiczne - klasa I |
Propranolol (Propranolol) | antagoniści receptorów beta-1 i beta-2 adrenergicznych |
Rytonawir (Ritonavir) | inhibitory proteazy HIV |
Sakwinawir (Saquinavir) | przeciwwirusowe nukleozydy i nukleotydy |
Simwastatyna (Simvastatin) | statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA |
Takrolimus (Tacrolimus) | inhibitory kalcyneuryny |
Tamoksyfen (Tamoxifen) | SERM - selektywne modulatory receptora estrogenowego |
Werapamil (Verapamil) | leki blokujące kanały wapniowe - działające na mięsień sercowy |
Rezerpina (Reserpine) | antagoniści receptorów alfa-1 adrenergicznych |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Fenobarbital (Luminal) (Phenobarbital) | inne leki przeciwpadaczkowe |
Fenytoina (Phenytoin) | leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe i stabilizujące błony neuronów |
Karbamazepina (Carbamazepine) | leki przeciwpadaczkowe - blokujące kanały sodowe |
Ryfampicyna (Rifampicin (rifampin)) | antybiotyki - INNE |
Substancja czynna: | Grupa farmakoterapeutyczna: |
---|---|
Doksorubicyna (Doxorubicin) | antybiotyki cytostatyczne |
Epirubicyna (Epirubicin) | antybiotyki cytostatyczne |
Etopozyd (Etoposide) | inne cytostatyki pochodzenia naturalnego |
Imatynib (Imatinib) | inhibitory kinazy białkowej |
Lapatynib (Lapatinib) | inne leki przeciwnowotworowe |
Metotreksat (Methotrexate) | antymetaboilty kwasu foliowego (inhibitory reduktazy kwasu dihydrofoliowego) |
Mitoksantron (Mitoxantrone) | antybiotyki cytostatyczne |
Pitawastatyna (Pitavastatin) | statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA |
Prawastatyna (Pravastatin) | statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA |
Rosuwastatyna (Rosuvastatin) | statyny - inhibitory reduktazy HMG-CoA |
Sulfasalazyna (Sulfasalazine) | pochodne kwasu aminosalicylowego |
Topotekan (Topotecan) | inne leki przeciwnowotworowe |
Interakcje afatynibu z pożywieniem
Przyjęcie leku z posiłkiem (zwłaszcza bogatotłuszczowym) wiąże się ze zmniejszeniem ekspozycji na afatynib, co wpływa na obniżenie skuteczności leczenia.
Wpływ afatynibu na prowadzenie pojazdów
Afatynib może w niewielkim stopniu oddziaływać na zdolność prowadzenia pojazdów. Głównie działania niepożądane ze strony oczu mogą zaburzać zdolność prowadzenia pojazdów tj. zapalenie spojówki/rogówki, suchość oczu.
Inne rodzaje interakcji
Ziele dziurawca (Hypericum perforatum) może zmniejszyć ekspozycję na afatynib, a tym samym skuteczność działania przeciwnowotworowego.
Wpływ afatynibu na ciążę
Brak dostępnych danych na temat wpływu afatynibu na przebieg ciąży u kobiet i potencjalnych zagrożeń dla płodu. Nie można wykluczyć szkodliwego działania na płód. Kobiety w wieku rozrodczym leczone afatynibem powinny stosować skuteczną metodę antykoncepcji w trakcie terapii i przez miesiąc od zaprzestania stosowania leku.
Wpływ afatynibu na laktację
U zwierząt potwierdzono przenikanie afatynibu do mleka. Brak danych na temat przenikania afatynibu do mleka kobiecego. Stosowanie leku w okresie laktacji nie jest zalecane, ponieważ nie można wykluczyć szkodliwego wpływu leku na karmione dziecko.
Wpływ afatynibu na płodność
Z danych toksykologicznych (nieklinicznych) wynika, że afatynib w dużych dawkach wpływa na układ rozrodczy. Nie można wykluczyć jego negatywnego wpływu na płodność.
Skutki uboczne
- nudności
- zmniejszenie apetytu
- sucha skóra
- świąd
- wymioty
- wysypka
- biegunka
- zapalenie jamy ustnej
- zanokcica
- krwawienia z nosa
- suchość oka
- gorączka
- hipokaliemia
- zaburzenia paznokci
- Zwiększenie aktywności aminotransferazy alaninowej
- Zwiększenie aktywności aminotransferazy asparaginianowej
- zapalenie warg
- erytrodyzestezja dłoniowo-podeszwowa
- zapalenie pęcherza moczowego
- katar
- zaburzenia czynności nerek
- zmniejszenie masy ciała
- zapalenie spojówek
- zaburzenia smaku
- skurcze mięśni
- odwodnienie
- niestrawność
- perforacja przewodu pokarmowego
- postępujące włóknienie tkanki płucnej (choroba śródmiąższowa płuc)
- zapalenie rogówki
- zapalenie trzustki
- zespół Stevensa-Johnsona
- toksyczna nekroliza naskórka
Działania niepożądane zostały podzielone ze względu na częstotliwość występowania u pacjentów. (Klasyfikacja MdDRA)
- Bardzo często
- (≥1/10)
- Często
- (≥1/100 do <1/10)
- Niezbyt często
- (≥1/1000 do <1/100)
- Rzadko
- (≥1/10 000 do < 1/1000)
- Bardzo rzadko
- (<1/10 000)
- Częstość nieznana
- Nie można ocenić na podstawie dostępnych danych
Objawy przedawkowania afatynibu
Przedawkowanie afatynibu objawia się głównie reakcjami skórnymi, nudnościami, wymiotami, biegunką, zawrotami głowy, bólami głowy i brzucha, osłabieniem, a także wzrostem aktywności amylazy.
Mechanizm działania afatynibu
Afatynib łączy się z resztami cysteiny w centrum katalitycznym EGFR, HER2 i ErbB4 tworząc addukty, które blokują w sposób nieodwracalny aktywność kinazy tyrozynowej, czyli enzymu biorącego udział w reakcji fosforylacji białka. W efekcie dochodzi do zahamowania przekazywania sygnałów z receptora EGFR, HER2 i HER4, co prowadzi do zatrzymania wzrostu, migracji, namnażania komórek i kieruje komórkę na szlak apoptozy.
Wchłanianie afatynibu
Afatynib osiąga stężenie maksymalne w ciągu 2-5 h od podania doustnego. Wartość stężenia maksymalnego ulega zmniejszeniu o około 50%, gdy lek jest przyjmowany razem z posiłkiem wysokotłuszczowym.
Dystrybucja afatynibu
Afatynib ulega szerokiej dystrybucji tkankowej. Lek wiąże się w 95% z białkami osocza.
Metabolizm afatynibu
Metabolizm afatynibu przy udziale białek enzymatycznych ma niewielkie znaczenie. Główne metabolity to kowalencyjne połączenia afatynibu z białkami.
Wydalanie afatynibu
Okres półtrwania afatynibu wynosi 37 h i może ulegać wydłużeniu do 344 h u pacjentów leczonych dłużej niż 6 miesięcy. Wydalanie leku odbywa się głównie z kałem (85,4% dawki), w drugiej kolejności z moczem (4,3% dawki). Postać niezmieniona leku stanowi około 88% dawki wykrytej łącznie w kale i w moczu.