Kwas ibandronowy, Acidum ibandronicum - Zastosowanie, działanie, opis

Kwas ibandronowy jest stosowany w leczeniu osteoporozy u kobiet w okresie pomenopauzalnym i w leczeniu przerzutów raka piersi do kości.

Dawka stosowana w leczeniu zależna jest od wskazania, chorób towarzyszących (zaburzona praca nerek) itp.

Kwas ibandronowy stosuje się doustnie i dożylnie.

Podanie doustne
Dawka zwykle stosowana to 150 mg raz w miesiącu.
Kwas ibandronowy należy przyjmować rano, na czczo (po upływie co najmniej 6 h od ostatniego posiłku). Lek należy popijać wyłącznie wodą o niskiej zawartości jonów wapnia. Konieczne jest przyjęcie kwasu ibandronowego w pozycji stojącej lub siedzącej. Pozycję pionową należy zachować przez 1 h po przyjęciu leku (nie należy przyjmować pozycji leżącej). Przeciwwskazane jest rozgryzanie i żucie tabletek, ze względu na ryzyko owrzodzeń błony śluzowej jamy ustnej i gardła.
Pominiętą dawkę leku należy przyjąć następnego dnia na czczo, pod warunkiem, że do kolejnej dawki pozostało co najmniej 7 dni. Następne podania leku kontynuować według schematu.
Jeżeli do kolejnej dawki pozostało mniej niż 7 dni, należy poczekać do najbliższego podania i nie uzupełniać zapomnianej dawki.

Podanie dożylne
Dawka zwykle stosowana to 3 mg w odstępach 3-miesięcznych. Kwas ibandronowy podaje się we wstrzyknięciu trwającym 15-30 sekund.
Zapomnianą dawkę leku należy przyjąć najszybciej jak to możliwe, a kolejne podanie zaplanować z odpowiednią przerwą (najczęściej 3-miesięczną).

Brak danych na temat bezpieczeństwa i skuteczności stosowania kwasu ibandronowego u dzieci i młodzieży poniżej 18 roku życia.

Konieczność stosowania kwasu ibandronowego należy weryfikować okresowo, zwłaszcza jeśli od rozpoczęcia leczenia minęło 5 lat lub więcej.

Przeciwwskazaniem są nadwrażliwość na kwas ibandronowy, hipokalcemia, trudności w utrzymaniu pozycji siedzącej lub stojącej w ciągu 60 minut, a także opóźnione opróżnianie żołądka na skutek nieprawidłowości w obrębie przełyku.

Przed rozpoczęciem leczenia kwasem ibandronowym konieczne jest wyrównanie poziomu wapnia. Terapię kwasem ibandronowym należy uzupełnić suplementacją wapnia i witaminy D₃.
Należy uczulić pacjenta, aby zgłosił się do lekarza w przypadku wystąpienia niepożądanych reakcji ze strony przełyku. Szczególną ostrożność należy zachować wśród pacjentów z czynną chorobą górnego odcinka przewodu pokarmowego. Może dojść do wystąpienia zapalenia błony śluzowej żołądka, nadżerek, włącznie z ciężkimi przypadkami, z krwawieniem, z perforacją itp. Odpowiednie przyjmowanie leku minimalizuje ryzyko podrażnienia przewodu pokarmowego.
Stosowanie kwasu ibandronowego wiąże się z ryzykiem martwicy kości szczęki. Ryzyko to jest większe np. u osób niedbających o higienę jamy ustnej, poddanych jednocześnie chemioterapii lub radioterapii i u osób stosujących równolegle kortykosteroidy. Przed rozpoczęciem leczenia zalecana jest konsultacja stomatologiczna w celu oceny stosunku korzyści do ryzyka. Odnotowano również przypadki martwicy kości przewodu słuchowego zewnętrznego. Czynnikami ryzyka są przewlekłe zakażenia ucha, stosowanie steroidów, chemioterapia, drobne urazy itp.
Pacjentów zgłaszających ból w obrębie uda, biodra lub pachwin należy zbadać pod kątem nietypowych złamań kości udowej (poprzeczne/krótkie skośne). Złamania mogą być wynikiem m.in. niewielkiego urazu. Często są to złamania obustronne, dlatego w przypadku potwierdzenia złamania w jednej z kończyn należy poddać ocenie drugą kończynę.
Nie zaleca się stosowania kwasu ibandronowego u osób z klirensem kreatyniny poniżej 30 ml/min.
Podawanie kwasu ibandronowego dożylnie wiąże się z ryzykiem reakcji anafilaktycznej/wstrząsu. Odnotowano przypadki śmiertelne.

Biodostępność kwasu ibandronowego zmniejsza się na skutek przyjęcia leku z posiłkiem. Należy zwrócić uwagę na jednoczesne spożywanie produktów zawierających wapń i inne wielowartościowe kationy (glin, żelazo, magnez). Lek należy popijać wyłącznie wodą o niskiej zawartości jonów wapnia.

Badania prowadzone wśród zwierząt potwierdziły szkodliwy wpływ kwasu ibandronowego na przebieg ciąży i płód (zmniejszenia liczby miejsc zagnieżdżenia, komplikacje porodu naturalnego, wzrost liczby odmienności trzewnych). Ryzyko stosowania leku u kobiet ciężarnych nie jest znane. Kwas ibandronowy nie powinien być stosowany w okresie ciąży.

Brak danych na temat przenikania kwasu ibandronowego do mleka kobiecego. U szczurów wykryto niewielkie ilości leku w mleku. Nie zaleca się jego stosowania w okresie laktacji.

Brak danych klinicznych dotyczących płodności podczas stosowania kwasu ibandronowego u ludzi. Dane związane z badaniami na zwierzętach wykazały zmniejszenie płodności.

Podanie dożylne: działania niepożądane pokrywają się z działania niepożądanymi po podaniu doustnym. Dodatkowo może wystąpić zaostrzenie astmy, zapalenie żył/zakrzepowe zapalenie żył, reakcja w miejscu wstrzyknięcia, astenia.

Wśród objawów przedawkowania można wyróżnić hipokalcemię, hipofosfatemię, hipomagnezemię, zaburzenia żołądkowe, zapalenie lub owrzodzenia błony śluzowej żołądka, zapalenie przełyku, dyspepsję.

Przyczyną złamań kości jest zaburzona równowaga pomiędzy osteoklastami, które uczestniczą w usuwaniu i niszczeniu tkanki kostnej, a osteoblastami, które uczestniczą w tworzeniu tkanki kostnej. Kwas ibandronowy łączy się z hydroksyapatytem (minerał wchodzący w skład kości) i hamuje aktywność osteoklastów, dzięki czemu zapobiega resorpcji kostnej i zwiększa gęstość mineralną kości. Kwas ibandronowy nie oddziałuje na proces syntezy kostnej. Lek wywołuje apoptozę hematopoetycznych komórek nowotworowych na skutek hamowania enzymu szlaku kwasu mewalonowego (syntazy pirofosforanu farnezylu).

Kwas ibandronowy jest szybko wchłaniany z przewodu pokarmowego. Biodostępność leku wynosi 0,6%. Stężenie leku wzrasta proporcjonalnie do dawki w przypadku dawek do 50 mg. Przy podaniu wyższych dawek przyrost ten jest większy niż wynikałoby to z proporcjonalności w stosunku do dawki. Wyższe stężenie osiąga we krwi na czczo niż po posiłku. Stężenie maksymalne osiągane jest po 0,5-2 h po podaniu. Przyjęcie leku z posiłkiem zmniejsza biodostępność o około 90%.

Kwas ibandronowy wiąże się w 85-87 % z białkami osocza. Do tkanki kostnej dociera około 40-50% dawki leku.

Część kwasu ibandronowego, która nie dotarła do tkanki kostnej jest wydalana przez nerki w postaci niezmienionej. Wydalanie niewchłoniętej dawki leku odbywa się z kałem (w żółci). Okres półtrwania kwasu ibandronowego najczęściej mieści się w zakresie 10-72 h.