Salmeterol, Salmeterolum - Zastosowanie, działanie, opis

Salmeterol jest lekiem rozszerzającym oskrzela, który jest stosowany w terapii chorób przebiegających z obturacją dróg oddechowych. Związek wykorzystuje się do leczenia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc, astmy oskrzelowej zwłaszcza z pojawiającymi się dusznościami nocnymi, gdy leczenie kortykosteroidami nie pozwala na pełną kontrolę choroby. Salmeterol służy także do zapobiegania napadom astmy podczas wysiłku fizycznego.

Salmeterol przeznaczony jest do leczenia długotrwałego, aby efekty terapii były zauważalne lek należy stosować regularnie. O wszelkich modyfikacjach leczenia decyduje lekarz.

Dawkowanie związku zależne jest od stanu klinicznego jak również wieku pacjentów.

Zwykle stosowane dawki dobowe u osób dorosłych i dzieci od 4 roku życia: od 50 μg do 200 μg.

Przeciwwskazaniem do stosowania salmeterolu jest występowanie reakcji nadwrażliwości na związek.

Leczenie objawów astmy nie powinno być rozpoczynane od podawania salmeterolu. Lek nie służy również to przerywania ostrych napadów astmy, w tym celu stosuje się leki rozszerzające oskrzela, których działanie rozpoczyna się szybko od podania i utrzymuje się przez krótki czas. Jeśli ostre objawy choroby pojawiają się częściej niż zazwyczaj pacjenci powinni skonsultować się z lekarzem w celu modyfikacji leczenia (zwiększenie dawki sterydowych leków przeciwzapalnych).

Terapia związkiem powinna odbywać się przy stopniowym zwiększaniu dawki. Substancję należy stosować łącznie ze wziewnymi kortykosteroidami. Salmeterol jako lek rozszerzający oskrzela poprawia kontrolę chorób obturacyjnych i pacjenci mogą odczuwać poprawę po włączeniu związku do terapii, jednakże nie wolno odstawiać leków kortykosteroidowych bez konsultacji lekarskiej. Substancja nie zastępuje leczenia kortykosteroidami. Salmeterol nie może być stosowany w monoterapii chorób układu oddechowego.

Salmeterol jest często włączany jako element dodatkowy terapii, kiedy leki kortykosteroidowe nie zapewniają odpowiedniej kontroli chorób obturacyjnych, jednakże związku, nie należy wprowadzać jako nowego składnia terapii w momencie dekompensacji choroby, przejawiającej się ciężkim zaostrzeniem astmy lub jej ogólnym gwałtownym pogorszeniem.

W trakcie leczenia związkiem mogą pojawić się działania niepożądane, które mają negatywny wpływ na przebieg chorób obturacyjnych układu oddechowego. W razie nasilenia się objawów chorobowych zaleca się konsultację oraz kontrolę lekarską pacjenta.

Jeśli podczas podawania salmeterolu (w skojarzeniu z innymi lekami), osiągnięto docelową kontrolę choroby, dawka związku może być stopniowo zmniejszania, do wartości zapewniającej optymalne efekty terapeutyczne. Wszelkie modyfikacje dawki leku powinny odbywać się pod kontrolą lekarską.

W populacji afrykoamerykańskiej chorującej na astmę po zastosowaniu związku, obserwowano zwiększoną częstotliwość pojawiania się poważnych skutków ubocznych ze strony dróg oddechowych, prowadzących nawet do zgonu. Osoby o pochodzeniu afrykańskim lub afrykoarabskim powinny zostać poinformowane o powyższym możliwym działaniu leku. W razie wystąpienia zaostrzeń astmy pacjentom tym zaleca się jak najszybszą konsultację z lekarzem.

Wchłanianie salmeterolu do krwi odbywa się głównie przez płuca, stosowanie związku wraz z komorą inhalacyjną zwiększa ogólnoustrojową biodostępność leku, co może prowadzić do nasilenia działań niepożądanych.

Pacjentom należy przeprowadzić odpowiedni instruktaż obsługi inhalatorów, którymi podawany jest salmeterol, aby inhalacja związkiem była jak najbardziej wydajna oraz bezpieczna.

U osób z nadczynnością tarczycy zaleca się zachowanie ostrożności podczas terapii związkiem.

Salmeterol może powodować hiperglikemię, pacjenci z cukrzycą powinni zostać poinformowani o możliwości wystąpienia tego objawu niepożądanego.

Stosowanie leku wiąże się z możliwością pojawienia się ciężkiej hipokaliemii, ryzyko to wzrasta podczas jednoczesnego zażywania ksantyn, diuretyków czy steroidów, a także jeśli występuje ciężka postać astmy. W tej grupie osób zaleca się kontrolę stężenia potasu w osoczu krwi.

Salmeterol może zwiększać wartości ciśnienia tętniczego krwi oraz powodować zaburzenia rytmu serca, zwłaszcza gdy zażywany jest w dawkach większych niż terapeutyczne. Pacjenci z chorobami kardiologicznymi powinni zachować ostrożność w trakcie leczenia związkiem.

Podawanie leku wraz z silnymi inhibitorami CYP3A4 (np. ketokonazol), zwiększa ogólnoustrojowe narażenie na lek, co może prowadzić do nasilenia się skutków ubocznych towarzyszących terapii salmeterolem.

Istnieje niskie prawdopodobieństwo, aby terapia związkiem wpływała negatywnie na zdolność prowadzenia pojazdów oraz obslugiwania maszyn mechanicznych.

Dane z badań na zwierzętach nie wskazują na embriotoksyczność/teratogenność salmeterolu, za wyjątkiem wysokich dawek leku, które nie są stosowane w terapii u ludzi. Obserwacje kobiet ciężarnych pokazały, że podawanie agonistów receptorów β₂-adrenergicznych w postaci wziewnej nie wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia wad wrodzonych ani z innym szkodliwym wpływem na przebieg ciąży. Dodatkowo, jednym z najbardziej preferowanych sposobów terapii chorób układu oddechowego przebiegających z obturacją jest podawanie wziewnych agonistów receptorów beta-2 w połączenie z kortykosteroidami, gdyż w tej formie podania, leki te mają niski stopień dostępności ogólnoustrojowej.

Decyzję o stosowaniu salmeterolu podczas ciąży podejmuje lekarz.

Salmeterol oznaczono w mleku zwierząt, natomiast jest mało prawdopodobne, aby związek stosowany w postaci wziewnej przenikał w istotnych klinicznie ilościach do pokarmu kobiecego, gdyż jego ogólna biodostępność jest bardzo niska. Aktualne wytyczne, wskazują wziewną terapię agonistami receptorów beta-2 oraz kortykosteroidami jako preferowaną w leczeniu oddechowych chorób obturacyjnych u kobiet karmiących piersią.

Leczenie salmeterolem w trakcie karmienia piersią powinno być rozpoczęte po szacowaniu korzyści z terapii dla marki do ryzyka zdrowotnego dla oseska, jednakże dotychczasowe dane nie donoszą o szkodliwym wpływie związku na dziecko karmione mlekiem kobiet stosujących salmeterol.

Decyzję o stosowaniu salmeterolu podczas laktacji podejmuje lekarz.

W badaniach na zwierzętach nie stwierdzono negatywnego wpływu na płodność.

Podczas stosowania salmeterolu w postaci wziewnej mogą pojawić się następujące działania niepożądane:

• często: drżenia, kurcze mięśniowe, ból głowy, kołatanie serca;
• niezbyt często: tachykardia, nerwowość oraz wysypka objawiająca się zaczerwienieniem oraz świądem;
• rzadko: zawroty głowy, trudności w zasypianiu bądź bezsenność, hipokaliemia;
• bardzo rzadko: ból stawów oraz ich obrzęk, ból w klatce piersiowej, ból jamy ustnej oraz gardła, trudności w oddychaniu lub świsty oddechowe, nudności, hiperglikemia, a także arytmie.

Stosowanie nadmiernych ilości salmeterolu objawia się bólem i zawrotami głowy, wzrostem ciśnienia tętniczego, drgawkami, kurczami mięśniowymi czy tachykardią jak również bólem w klatce piersiowej. Przedawkowaniu mogą towarzyszyć także zaburzenia elektrolitowe takie jak hipokaliemia oraz hipofosfatemia

Salmeterol jest przedstawicielem wybiorczych, długodziałających agonistów (aktywatorów) receptora beta-2-adrenergicznych.

Mechanizm działania leku polega na przyłączeniu się do receptorów β₂-adrenergicznych w układzie oddechowym oraz ich aktywacji. Działanie wywołuje rozkurcz mięśniówki dróg oddechowych, a w następstwie rozszerzenie oskrzeli i poprawę przepływu powietrza przez układ oddechowy. Salmeterol zapobiega pojawieniu się obturacji towarzyszącej wczesnej i późnej reakcji alergicznej, a także hamuje nadreaktywność oskrzeli.

Działanie lecznicze związku jest inne niż kortykosteroidów, dlatego w chorobach przebiegających ze skurczem dróg oddechowych salmeterol stosuje się  łącznie z kortykosteroidami. Nie można traktować tych grup lekowych jako tożsamych.

Salmeterol stosowany jest w  postaciach wziewnych, lek działa miejscowo w układzie oddechowym i jego stężenia w osoczu krwi są bardzo niskie. Maksymalne stężenia substancji w organizmie obserwuje się po 24 minutach od podania.

Salmeterol wiąże się z białkami osoczowymi w 96%.

W procesach metabolicznych związku uczestniczy izoforma CYP3A4 cytochromu p-450. Podawanie silnych inhibitorów powyższej izoformy zwiększa stężenie salmeterolu w osoczu, co może skutkować nasileniem działań niepożądanych leku.

Salmeterol w ponad 50% jest usuwany z organizmu wraz z kałem. W mniejszym stopniu związek wydalany jest na drodze nerkowej. Okres półtrwania wynosi 5,5 godziny.