Oktenidyna, Octenidinum - Zastosowanie, działanie, opis

Oktenidyna jako substancja antyseptyczna jest stosowana:

• do leczenia zapalenia śluzówki gardła, a także do dezynfekcji jamy ustnej po zabiegach dentystycznych, czy przy podrażnieniach wynikających z noszenia aparatu ortodontycznego lub protez oraz drobnych urazów w obrębie jamy ustnej;
• w krótkotrwałym leczeniu antyseptycznym oraz przed jak i po zabiegach diagnostycznych prącia, pochwy, sromu i okolic odbytu;
• przed zabiegiem cewnikowania;
• do pielęgnacji kikuta pępowinowego u noworodków;
• do odkażania oraz leczenia małych ran powierzchniowych, a także do pielęgnacji po zabiegach chirurgicznych np. szwów pooperacyjnych (zamkniętych powłok skórnych);
• do odkażania powierzchni skóry przed zabiegami niechirurgicznymi;
• w terapii wspomagającej leczenie grzybicy międzypalcowej.

Substancja podawana zewnętrznie na skórę i błony śluzowe nie podlega ograniczeniom wiekowym, częstość dawkowania oktenidyny jest natomiast zależna od stanu chorobowego pacjenta. W celu uzyskania efektu antyseptycznego, oktenidynę należy stosować przynajmniej raz na dobę, zapewniając przynajmniej jednominutowy kontakt z odkażaną powierzchnią ciała. Nie należy stosować dłużej niż 2 tygodnie bez nadzoru lekarza.

Zwykle stosowane dawki dobowe oktenidyny w postaci pastylek do ssania: u dorosłych i dzieci powyżej 12 roku życia nie należy przekraczać 6 pastylek na dobę.

Substancji nie należy stosować w przypadku występowania nadwrażliwości na oktenidynę.

Oktenidyny nie należy stosować w celu płukania śródoperacyjnego jamy brzusznej, pęcherza moczowego oraz błony bębenkowej.

Substancja nie powinna być wykorzystywana do antyseptyki ran głębokich, a także nie wolno jej stosować dożylnie.

Jednorazowa terapia oktenidyną w przypadku pastylek do ssania nie powinna przekraczać 4 dni natomiast płyn nie powinien być stosowany dłużej niż 14 dni.

Oktenidyny nie należy stosować do oka, a także nie należy jej połykać.

Substancja nie może być stosowana do odkażania ran głęboko położonych w tkankach. Po takim sposobie podania oktenidyny odnotowano obrzęk, zaczerwienienie, a nawet martwicę komórek. Nie należy także aplikować substancji pod ciśnieniem (zawsze powinien być zapewniony odpływ oktenidyny z miejsca dezynfekowanego).

Pacjenci nie powinni być narażeni na nadmierną ekspozycję związku. Zaleca się unikanie opatrunków okluzyjnych, niepozostawianie nadmiaru substancji w fałdach skóry. Należy również usuwać materiały nasączone oktenidyną będące w kontakcie ze skórą pacjentów.

Po stosowaniu oktenidyny przed zabiegami inwazyjnymi u wcześniaków oraz dzieci z niską masą urodzeniową, obserwowano występowanie ciężkich reakcji skórnych.

Preparatów zawierających oktenidynę nie należy stosować także do wnętrza ucha.

Oktenidyna nie wywiera wpływu na zdolność prowadzenia pojazdów czy obsługiwania maszyn.

Oktenidyny nie powinno się łączyć z anionowymi związkami powierzchniowo czynnymi np. mydło, gdyż może dojść do wytrącenia się trudno rozpuszczalnego osadu. Jeśli wykorzystuje się substancję rozcieńczoną, ze względu na powyższe zjawisko, należy zawsze używać wody destylowanej lub do wstrzykiwań.

Badania na zwierzętach nie wykazały negatywnego wpływu na przebieg ciąży, nie zaobserwowano też wzrostu wad rozwojowych płodu czy genotoksyczności. Brak wystarczających danych o bezpieczeństwie stosowania oktenidyny podczas ciąży u ludzi. Należy pamiętać jednak, że substancja wchłania się w minimalnym stopniu przez błony śluzowe, a przez skórę nie wchłania się wcale.

Decyzję o stosowaniu oktenidyny podczas ciąży decyduje lekarz.

Brak danych o przenikaniu oktenidyny do kobiecego mleka. Substancja praktycznie nie podlega wchłanianiu do krwiobiegu z błon śluzowych oraz przez skórę, jest też szeroko stosowana w pediatrii.

Badania na zwierzętach nie wykazały negatywnego wpływu oktenidyny na płodność.

Po podaniu do ran głębokich płynu zawierającego oktenidynę zgłaszano przypadki wystąpienia zaczerwienienia, obrzęku, a nawet martwicy tkanek.

Po stosowaniu substancji na śluzówkę pochwy, może wystąpić uczucie pieczenia i rozgrzania tkanki.

Przy nadmiernym stosowaniu oktenidyny na śluzówkę gardła i jamy ustnej, istnieje prawdopodobieństwo zaostrzenia działań niepożądanych takich jak:

• nudności, wymioty;
• ból brzucha, niestrawność;
• zaburzenia smaku, suchość jamy ustnej.

Dotąd nie zgłoszono efektów przedawkowania oktenidyny.

Oktenidyna jest antyseptykiem o działaniu przeciwbakteryjnym, przeciwwirusowym oraz przeciwgrzybiczym. Substancja należy do kationowych związków powierzchniowo czynnych. Posiada dwa miejsca aktywne dzięki którym zmienia strukturę błony lipidowej mikroorganizmów oraz wirusów prowadząc do zniszczenia ich komórek. 

Efekt działania oktenidyny występuje najwcześniej po jednominutowym kontakcie z drobnoustrojami i utrzymuje się około godziny.

Oktenidyna jest skuteczna przeciwko bakteriom, w tym chlamydiom, mykobacteriom oraz gronkowcom MRSA, pierwotniakom (również przeciwko Trichomonas) i grzybom. Inaktywuje także wirusy np.: Herpes simplex, HBV czy HIV.

Oktenidyna wchłania się w minimalnym stopniu przez błony śluzowe, natomiast nie jest absorbowana przez skórę (w tym także uszkodzoną) oraz przez śluzówkę pochwy.

W związku z tym, że oktenidyna w minimalnym stopniu wchłania się przez błony śluzowe, a jej stężenie nie jest wykrywane w surowicy krwi, wszelkie jej ilości po podaniu doustnym są wydalane wraz z kałem.