Czym jest mięczak zakaźny?

Czynnikiem etiologicznym wywołującym mięczaka zakaźnego jest DNA - wirus, należący do wirusów z grupy ospy. Jego nazwa to po prostu wirus mięczaka zakaźnego (MCV). Wirus ten namnaża się tylko i wyłącznie w komórkach nabłonka płaskiego skóry i nie penetruje w jej głąb. Wirus ten również nie wywołuje wiremii, czyli nie przedostaje się do krwi chorej osoby. Jednak jego zakaźność jest bardzo duża. 

Rezerwuarem wirusa mięczaka zakaźnego są ludzie. Zakażenie szerzy się po prostu przez bezpośredni kontakt z zakażoną lub skażoną skórą chorego człowieka. Do zakażenia może też jednak dojść poprzez kontakt seksualny, jak również poprzez skażoną odzież, ręczniki czy też inne przedmioty codziennego użytku. Zdarza się też dość często, że zmiany powstałe w jednym miejscu na skórze szerzą sie na jej inne okolice, wtedy też choroba ma bardzo uporczywy przebieg.

Najbardziej podatne na zachorowania są dzieci, zwykle do 5 roku życia, jak również osoby pomiędzy 15 a 29 rokiem życia. Często chorują pacjenci z niedoborami odporności (bardzo często mięczak zakaźny obserwowany jest u pacjentów zarażonych wirusem HIV) i chorujący na atopowe zapalenie skóry. 

Okres wylęgania trwa zazwyczaj od dwóch do dwunastu tygodni, czasem nawet do sześciu miesięcy. Chory natomiast zakaża przez cały okres utrzymywania się zmian na skórze. 

Podstawowym objawem mięczaka zakaźnego jest pierwotny wykwit skórny - jest nim twarda, gładka grudka w kolorze skóry lub jaśniejsza. Jej wymiary to zwykle 1-5 mm, u osób z upośledzoną odpornością może być większa, powyżej 5 mm, mówi się wtedy o tzw. mięczaku olbrzymim. Po naciśnięciu lub nakłuciu guzka wydostaje się z niego kaszowata treść perłowego koloru. Na starszych wykwitach może być widoczne centralnie, szczególnie w silnym świetle padającym z boku, charakterytyczne pępkowate zagłębienie. Niekiedy wykwit otoczony jest odbarwioną lub rumieniową obwódką. Gdzie najczęściej lokalizują się wykwity? U młodzieży i dorosłych zmiany zwykle lokalizują się na wewnętrznej powierzchni ud, na narządach płciowych zewnętrznych, w okolicy łonowej i na podbrzuszu. U młodszych dzieci wykwity zazwyczaj pojawiają się na twarzy, powiekach, tułowiu i kończynach. W przypadku osób z obniżoną odpornością zmiany bardzo często są rozsiane, uogólnione, bardzo liczne - zdarza się nawet kilkaset wykwitów. Zmiany nie dają żadnych dolegliwości, bardzo rzadko pojawia się dyskomfort w czasie ich ustępowania (w sytuacji, kiedy towarzyszy im nasilony stan zapalny lub wyprysk).

U pacjentów z prawidłową odpornością mięczak zakaźny zazwyczaj ustępuje samoistnie w okresie od 6 do 18 miesięcy, wyjątkowo trwa do 4 lat. W fazie ustępowania zmian możliwa jest reakcja zapalna w okolicy wykwitu w postaci łagodnego rumienia czy podrażnienia. Po zagojeniu mogą pozostać zagłębienia, które z czasem ustępują lub pozostawiają punktowe blizny.

Ropoznanie jest zazwyczaj stawiane na podstawie obrazu klinicznego. W przypadku wątpliwych sytuacji należy oddać do badania mikroskopowego wyciśniętą  z guzka treść lub też wycinek skóry.

W przypadku osób z prawidłowo funkcjonującym układem odpornościowym leczenie nie jest konieczne, bowiem zmiany zwykle ustępują same. Pacjenci często jednak decydują się na leczenie ze względów estetycznych lub w sytuacji, kiedy zmiany są naprawdę liczne. Leczeniu należy się poddać również wówczas, kiedy zmiany nie ustępują w określonym czasie lub też cały czas pojawiają się nowe wykwity. W przypadku pacjentów z obniżoną odpornością leczenie jest zalecane zawsze.

Jakie zatem metody wykorzystuje się do leczenia mięczaka zakaźnego? W pierwszej kolejności zawsze stosuje się leczenie farmakologiczne w postaci miejscowych kremów i roztworów, zaś u pacjentów zarażonych wirusem HIV dodatkowo należy włączyć intensywne leczenie przeciwrertowirusowe. Jeśli nie pomaga leczenie farmakologiczne, wtedy zachodzi konieczność zastosowania leczenia inwazyjnego. Wykorzystuje się zatem laseroterpię, która zazwyczaj jest bardzo skuteczna, ryzyko powstania blizn i przebarwień jest niewielkie. Ponadto, stosuje się także krioterapię ciekłym azotem - jej powikłaniem mogą być pęcherze i blizny, zdarza się, że trzeba powtarzać zabieg co 2-4 tygodnie. Dodatkowo do leczenia można też zastosować łyżeczkowanie lub ekstrakcję igłą w znieczuleniu miejscowym, wtedy, kiedy wykwity nie są liczne.  

Przede wszystkim nie powinno się pożyczać odzieży ani ręczników osób zakażonych. Ponadto, należy unikać kontaktów seksualnych z zakażonymi. Zawsze powinno się też zbadać rodzeństwo i inne osoby mieszkające razem, bowiem często zdarza się, że od jednej chorej osoby zarażają się pozostali domownicy. Nie powinno się też drapać ani trzeć wykwitów, bowiem w ten sposób może dojść do ich rozprzestrzeniania się w inne miejsca na skórze.