mykoplazma, kaszel u dziecka, dziecko kaszle
Ewelina Sochacka

Mykoplazma u dzieci i dorosłych – przyczyny, objawy, leczenie

Mykoplazma to popularne określenie zakażenia wywołanego przez bakterię Mycoplasma pneumoniae, które dotyka głównie dzieci i młodzieży. Jego objawy dotyczą najczęściej górnych dróg oddechowych, ale infekcja może też mieć postać zapalenia płuc (mykoplazmatyczne zapalenie płuc).

  1. Mykoplazma dróg oddechowych – co to jest?
  2. Mykoplazma – objawy infekcji
  3. Jak rozpoznać mykoplazmę?
  4. Leczenie mykoplazmy dróg oddechowych
  5. Mykoplazma układu oddechowego – powikłania

Mykoplazma dróg oddechowych – co to jest?

Mykoplazma (łac. Mycoplasma pneumoniae) to bakteria Gram-ujemna wywołująca zakażenia dróg oddechowych. Jest to gatunek bakterii z rodziny Mycoplasmataceae. Należy ona do najmniejszych bakterii nieposiadających ściany komórkowej, a jedynie błonę komórkową – ta cecha sprawia, że jest odporna na wiele antybiotyków, m.in. na penicyliny. Główną drogą transmisji bakterii jest droga kropelkowa (kaszel, kichanie), a czas inkubacji wynosi 2–3 tygodnie.

Mykoplazma występuje na całym świecie. Do zakażeń dochodzi przez cały rok, jednak wyraźne nasilenie infekcji obserwuje się w okresie jesienno-zimowym. Znaczący wzrost zakażeń występuje co 3–5 lat. Pod koniec grudnia 2024 roku w mediach zaczęły pojawiać się liczne doniesienia o epidemii mykoplazmozy przez wzgląd na liczbę pacjentów objętych hospitalizacją z powodu zakażenia, co wiąże się z obniżeniem odporności populacyjnej. Informacje te mogą budzić pewne obawy, jednak wzrost liczby zakażeń tą bakterią nie jest zjawiskiem zaskakującym. W większości przypadków infekcje wywołane przez tę bakterię nie stanowią poważnego zagrożenia dla zdrowia.

Mykoplazma – objawy infekcji

Mycoplasma pneumoniae jest częstą przyczyną infekcji górnych i dolnych dróg oddechowych, szczególnie u dzieci i młodzieży w wieku od 3 do 16 lat. Bakteria może wywoływać zapalenie gardła, krtani, tchawicy, oskrzeli, oskrzelików. Jest ona również jednym z głównych czynników etiologicznych atypowego zapalenia płuc, zwanego także „chodzącym zapaleniem płuc” (ang. walking pneumonia), które zazwyczaj ma łagodniejszy przebieg niż klasyczne bakteryjne zapalenie płuc (choć zdarza się, że choroba ma ciężki przebieg i wymaga hospitalizacji). Statystyki pokazują, że Mycoplasma pneumoniae odpowiada za 40% przypadków pozaszpitalnego zapalenia płuc.

Objawy mykoplazmy są zróżnicowane, u części chorych zakażenie może nawet przebiegać bezobjawowo. Niemniej najczęściej występują symptomy takie jak:

  • uporczywy, suchy kaszel lub kaszel mokry (z odkrztuszaniem wydzieliny), który może utrzymywać się przez kilka tygodni i jest jednym z najbardziej charakterystycznych objawów – jest to tzw. objaw płucny mykoplazmy,
  • chrypka,
  • gorączka lub stan podgorączkowy,
  • dreszcze,
  • ból gardła,
  • bóle głowy,
  • katar,
  • powiększenie szyjnych węzłów chłonnych,
  • ogólne osłabienie.

Objawy kliniczne mykoplazmy są skutkiem uszkodzenia nabłonka oddechowego przez substancje biochemiczne wydzielane przez bakterie, m.in. nadtlenek wodoru czy ADP-rybozylowana toksyna.

Powiązane produkty

Jak rozpoznać mykoplazmę?

Objawy wywołane przez bakterię Mycoplasma pneumoniae są niespecyficzne i mogą przypominać inne choroby, dlatego dla postawienia diagnozy konieczne jest wykonanie badań serologicznych, podczas których oznacza się poziom przeciwciał IgM – świadczą one o obecnie trwającej lub niedawno przebytej infekcji M. pneumoniae. Pojawiają się najczęściej do 3 tygodni od momentu wniknięcia bakterii do organizmu.

Negatywny wynik dla przeciwciał IgM nie musi wykluczać rozwijającej się infekcji, ponieważ badanie mogło być przeprowadzone na tyle wcześnie, że nie są one jeszcze wykrywalne. Najwyższe miano przeciwciał IgM obserwuje się po upływie 7–14 dni przed powstaniem przeciwciał IgG, które pojawiają się około 6–8 tygodni od zakażenia i utrzymują się wiele lat od momentu wystąpienia infekcji.

Często zdarza się, że lekarz prowadzący zaleca powtórzenie badania po około 2–4 tygodniach od momentu pierwszej analizy. Dzięki temu można ocenić zmianę poziomu przeciwciał w uzyskanych wynikach. Diagnostycznie istotny jest przynajmniej dwukrotny wzrost.

Inną metodą, którą można zastosować w diagnostyce mykoplazmy, jest hodowla drobnoustroju z materiału z dróg oddechowych (np. wymaz z gardła, plwociny, popłuczyny z oskrzeli). Czas oczekiwania na wynik posiewu to od kilku dni do nawet kilku tygodni, a skuteczność tej metody nie przekracza 60%, dlatego obecnie jest ona rzadko stosowana.

W badaniu RTG klatki piersiowej osób zakażonych mykoplazmą przeważają zmiany jednostronne, najczęściej w dolnych płatach płuc. Coraz częściej w diagnostyce zapaleń płuc stosuje się też ultrasonografię, zwłaszcza u dzieci. USG umożliwia szybką ocenę stanu płuc bez narażenia pacjenta na promieniowanie. Ponadto pomaga wykryć tzw. zmiany podopłucnowe już na początku choroby.

ROZTWORY DO INHALACJI

LEKI NA KASZEL MOKRY

LEKI NA KASZEL SUCHY

Leczenie mykoplazmy dróg oddechowych

Zakażenia górnych dróg oddechowych o łagodnym i umiarkowanym przebiegu nie wymagają antybiotykoterapii. Leczenie mykoplazmy, w której przebiegu występuje zapalenie płuc, polega natomiast na zastosowaniu odpowiednio dobranych antybiotyków oraz łagodzeniu objawów. Ze względu na brak ściany komórkowej u bakterii z rodzaju Mycoplasma tradycyjne antybiotyki, takie jak penicyliny i cefalosporyny, są nieskuteczne. Stosuje się natomiast:

  • makrolidy (np. azytromycyna, klarytromycyna) – zazwyczaj stosowane jako leki pierwszego wyboru, szczególnie u dzieci i młodzieży,
  • tetracykliny (np. doksycyklina),
  • fluorochinolony (np. lewofloksacyna, moksyfloksacyna) – stosowane w leczeniu zakażeń u dorosłych, zwłaszcza w przypadku ciężkich infekcji lub oporności na makrolidy.

Leczenie objawowe mykoplazmy obejmuje:

  • stosowanie leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych takich jak paracetamol lub ibuprofen,
  • preparaty przeciwkaszlowe w przypadku kaszlu suchego i wykrztuśne, gdy występuje kaszel mokry,
  • inhalacje – w zależności od rodzaju kaszlu i zastosowanego leku do nebulizacji inhalacje mogą złagodzić suchy, uciążliwy kaszel lub ułatwić odkrztuszanie wydzieliny,
  • nawadnianie – odpowiednia podaż płynów pomaga zapobiec odwodnieniu i wspomaga regenerację organizmu,
  • hospitalizację i tlenoterapię – w ciężkich przypadkach.

Mykoplazma układu oddechowego – powikłania

Powikłania w przebiegu infekcji mykoplazmowej występują rzadko. W przypadku dzieci najczęściej jest to zapalenie ucha środkowego, a u dorosłych zapalenie zatok. Inaczej sytuacja wygląda u chorych zmagających się ze schorzeniami przewlekłymi czy z niedoborami odporności. Wówczas powikłania mogą być znacznie poważniejsze, może dojść do rozwinięcia się m.in. sepsy (posocznicy), zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu czy zapalenia mięśnia sercowego.

  1. K. B. Waites, Rola Mycoplasma pneumoniae w zakażeniach górnych dróg oddechowych, „Medycyna po Dyplomie” 2010, t. 19, nr 1.

  1. E. M. Galińska, Zakażenia mykoplazmowe człowieka, „Medycyna Środowiskowa – Environmental Medicine” 2021, t. 24, nr 1–4.

  1. M. Rogalska, Mykoplazma: przyczyny, objawy i leczenie mykoplazmozy, [online] https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-bakteryjne/164500,mykoplazmozy [dostęp:] 26.01.2025.

  1. E. Norberciak i in., Zakażenia przenoszone drogą płciową a płodność w praktyce lekarza rodzinnego, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2017, t. 11, nr 1.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wysoka gorączka u dziecka

    Wysoka gorączka u dziecka zawsze niepokoi jego rodziców. Podwyższona temperatura ciała jest zwiastunem rozwijającej się choroby - najczęściej stanów zapalnych w organizmie, ale nie tylko.

  • Domowe sposoby na kaszel – naturalne metody na kaszel suchy i mokry

    Kaszel jest powszechną dolegliwością, o czym świadczy dość duża ilość konsultacji w gabinetach lekarskich, podczas których zgłaszany jest jako jedna z głównych dolegliwości. Kaszel towarzyszy infekcjom, alergii, jak również może on wystąpić nagle, jako naturalny odruch obronny organizmu przed czynnikami zewnętrznymi. Bez względu na przyczynę jego występowania, stanowi on utrudnienie codziennego funkcjonowania, dlatego warto wiedzieć jak za pomocą domowych sposobów możemy sobie z nim radzić. 

  • Jak wybrać syrop na kaszel?

    Kaszel jest jednym z najczęstszych objawów przeziębienia i grypy. Dobór właściwego syropu na kaszel powinien się zacząć od określenia z jakim rodzajem kaszlu mamy do czynienia - z kaszlem suchym, czy mokrym. Jakie preparaty stosować na kaszel nieproduktywny, a jakie na kaszel produktywny?

  • Gorączka u niemowląt i dzieci – przyczyny. Kiedy i jak ją zbijać? O czym pamiętać, gdy dziecko gorączkuje?

    Gorączka u dziecka zawsze wzbudza niepokój rodziców. Wysoka temperatura pojawia się zwykle przy infekcji wirusowej bądź bakteryjnej. Gorączka u dzieci może pojawić się także przy ząbkowaniu lub jako odczyn poszczepienny. Jakie są najczęstsze przyczyny wysokiej temperatury u niemowląt i dzieci? Jak prawidłowo mierzyć temperaturę ciała u niemowląt i dzieci? Co robić, gdy dziecko gorączkuje? W jaki sposób zbijać temperaturę u dziecka? 

  • Domowe sposoby na kaszel u dziecka

    Domowe sposoby sprawdzą się, gdy przyczyną kaszlu jest drobna infekcja, na przykład, kiedy pojawia się kaszel bez towarzyszącej mu gorączki, najpierw suchy, a po kilku dniach mokry. Wtedy z pomocą przychodzi cały arsenał naturalnych metod łagodzenia kaszlu u dzieci.

  • Przewlekły kaszel – przyczyny i jak sobie radzić?

    Kaszel jest najczęstszym objawem chorób układu oddechowego. Stanowi obronny odruch bezwarunkowy, który ma na celu oczyszczenie dróg oddechowych z nadmiaru wydzieliny i ciał obcych, czynników mechanicznych (pyły, kurz, papierosy) lub zapalnych (infekcje wirusowe, bakteryjne), może też być wywołany świadomie. Krótkotrwały zazwyczaj nie jest powodem do niepokoju, natomiast długotrwały kaszel może być objawem alarmowym, stąd nie powinno się lekceważyć tego objawu i należy zasięgnąć opinii lekarza.

  • Uporaj się z kaszlem. Sprawdzone sposoby

    Kaszel to fizjologiczny odruch na podrażnienie zakończeń nerwowych w błonie śluzowej górnych dróg oddechowych. Mechanizm ten jest bardzo ważny, gdyż chroni on nas przed szkodliwymi zarazkami, zadławieniem czy uduszeniem. Efektem takiego podrażnienia jest nagłe wypchnięcie powietrza, po zaciśnięciu ścian mięśni klatki piersiowej, z nagłym i bardzo energicznym wyrzuceniem powietrza z płuc i dróg oddechowych. Najczęściej kaszel jest spowodowany przerwaniem ciągłości błony śluzowej gardła lub krtani w przebiegu infekcji bakteryjnej lub wirusowej. Co robić kiedy kaszel nie przestaje nas męczyć? Oto kilka sposobów.

  • Krztusiec – przyczyny, objawy, leczenie kokluszu

    Krztusiec (koklusz) jest ostrą chorobą zakaźną dróg oddechowych wywołaną przez pałeczki krztuśca. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową. Na ciężki przebieg krztuśca narażone są zwłaszcza niemowlęta poniżej 6. miesiąca życia. Jak przebiega krztusiec i jak go rozpoznać? Jak wygląda leczenie kokluszu? W jaki sposób można się przed nim uchronić?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

logo Telemedi

Usługę zdalnej konsultacji z lekarzem świadczy Telemedi.
Regulamin świadczenia usługi dostępny jest tutaj.