Paracetamol czy ibuprofen — który lek na gorączkę wybrać dla dziecka i jak go prawidłowo dawkować?

Gorączka u dzieci bardzo często przysparza ogromnego problemu rodzicom. Część z nich boi się dawać dzieciom leki przeciwgorączkowe, ponieważ nie wiedzą dokładnie, w jaki sposób należy je dawkować i jakie odstępy czasu należy zachować pomiędzy poszczególnymi dawkami leków. Który lek w walce z infekcją podawać dzieciom? Jaka jest bezpieczna dawka ibuprofenu lub paracetamolu, którą można podać maluchowi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule.

1. Gorączka u dzieci – skąd się bierze?
2. Kiedy obniżać gorączkę u dzieci?
3. Działania niepożądane leków przeciwgorączkowych dla dzieci
4. Co najlepiej stosować na gorączkę u dzieci?
5. Paracetamol na gorączkę u dziecka
6. Ibuprofen na gorączkę u dziecka
7. Paracetamol czy ibuprofen na gorączkę u dziecka?
8. Jak dawkować dziecku środki przeciwgorączkowe?
9. Jak często można podawać dziecku leki przeciwgorączkowe?
10. Czy ibuprofen i paracetamol można podawać jednocześnie?

Gorączka u dziecka jest powodem wielu stresów zarówno dla malucha, jak i rodziców. Dzieci mogą odczuwać niepokój, dyskomfort, osłabienie czy drgawki. Dlatego zwykle rodzice podejmują pierwsze działania w domu, bez konsultacji z lekarzem. Zazwyczaj podstawowym wyborem w obniżaniu podwyższonej temperatury ciała dziecka jest stosowanie leków przeciwgorączkowych. Najczęściej podawanymi lekami bez recepty na gorączkę u dziecka są paracetamol i ibuprofen. Pomoc dziecku, które podczas gorączki staje się apatyczne, nie chce jeść, jest płaczliwe, po prostu źle się czuje, przeważnie idzie w parze z obawą, czy dany lek nie zaszkodzi dziecku lub czy właściwie dobierzemy jego dawkę.

Gorączka u dzieci – skąd się bierze?

Gorączka towarzyszy wielu chorobom u dzieci. Jest wynikiem odpowiedzi organizmu na infekcję lub zakażenie patogenami. Naukowcy wskazują, że gorączka powstaje w wyniku aktywności wytwarzanych przez białe krwinki czynników chemicznych zwanych cytokinami. Działają one na ośrodek termoregulacyjny w mózgu, który odpowiada za regulowanie temperatury ciała w organizmie ludzkim. Inicjuje to szereg reakcji fizjologicznych, które w konsekwencji prowadzą do podwyższenia temperatury ciała.

Podczas gorączki, szczególnie jeśli towarzyszą jej dreszcze, organizm znacznie szybciej zużywa swoje rezerwy energetyczne. Gorączka może być powodem nie tylko niepokoju i dyskomfortu u chorego dziecka, ale również stresu rodziców. Niekiedy gwałtownie wzrastająca temperatura u dzieci może doprowadzić do drgawek. Szacuje się, że około 2-5% dzieci może mieć drgawki gorączkowe.

Kiedy obniżać gorączkę u dzieci?

Chociaż szlak infekcyjny prowadzący do gorączki jest ewidentnie niekorzystny, to jednak niektórzy naukowcy przypuszczają, że może mieć ona także pozytywny efekt na wzrost odporności. Część ekspertów sugeruje, że zatrzymanie gorączki, np. poprzez stosowanie produktów farmaceutycznych, może zaburzać fizjologiczny mechanizm obronny organizmu, którym jest gorączka, a tym samym może zmniejszać szybkość i efektywność zdrowienia.

W jednym z raportów naukowych badacze opowiadają się za słusznością tezy, że podawanie leków przeciwgorączkowych może spowodować wzrost umieralności w przypadku ciężkich zakażeń, zwiększyć czas usuwania wirusa oraz zredukować odpowiedź immunologiczną organizmu na zakażenie wirusowe. Jednak większość ekspertów uważa, że stosowanie leków przeciwgorączkowych u dzieci łagodzi objawy choroby oraz zmniejsza ryzyko wystąpienia drgawek gorączkowych.

Działania niepożądane leków przeciwgorączkowych dla dzieci

Przekroczenie dozwolonej dawki paracetamolu może doprowadzić do poważnych uszkodzeń wątroby. W Anglii przedawkowanie paracetamolu jest najczęstszą przyczyną występowania ostrej niewydolności nerek. Dodatkowo przyjęcie paracetamolu w nadmiarze może także powodować zaburzenia funkcjonowania serca.

Kwas acetylosalicylowy, czyli aspiryna, jest niezwykle niebezpieczny, zwłaszcza u dzieci w wieku 4-12 lat. Po jego przyjęciu przez dziecko może wystąpić zespół Reye’a, który objawia się ciężkimi zaburzeniami pracy wielu narządów, zwłaszcza wątroby i mózgu. Może doprowadzić do ciężkich uszkodzeń układu nerwowego, encefalopatii, stłuszczenia narządów wewnętrznych, a w połowie przypadków zachorowań nawet do śmierci.

Ibuprofen może powodować działania niepożądane w postaci zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, zgaga) oraz zaburzeń ze strony układu nerwowego.

Co najlepiej stosować na gorączkę u dzieci?

Powszechną, domową metodą obniżania podwyższonej temperatury ciała u dzieci jest robienie zimnych okładów na rozgrzane ciało. Może to wywołać obwodowe schłodzenie i działać wspomagająco, jednak nie jest w pełni skuteczne. Standardem farmakologicznym w obniżaniu gorączki u dzieci jest stosowanie leków przeciwgorączkowych: paracetamolu lub ibuprofenu. Oba leki wykazują znaczną aktywność przeciwgorączkową, mają wyraźną skuteczność i są dobrze tolerowane przez dzieci.

Paracetamol na gorączkę u dziecka

Lek może być podawany dzieciom od momentu narodzin. Wskazany jest w leczeniu gorączki i bólów różnego pochodzenia. Wykazuje aktywność przeciwbólową oraz przeciwgorączkową. Podawany w rekomendowanych dawkach jest dobrze tolerowany. Maksymalne stężenie paracetamolu w organizmie (osoczu) osiągane jest po ok. 30-60 minutach od podania leku.

Mechanizm działania substancji czynnej polega na zablokowaniu aktywności enzymu cyklooksygenazy kwasu arachidonowego, co prowadzi do hamowania syntezy prostaglandyn w ośrodkowym układzie nerwowym. Powoduje to spadek wrażliwości receptorów bólowych na działanie endogennych hormonów tkankowych – kininy i serotoniny – a w konsekwencji następuje podwyższenie progu bólowego. Efekt obniżenia temperatury ciała zachodzi poprzez obniżenie poziomu prostaglandyn w podwzgórzu. Paracetamol nie wykazuje aktywności przeciwzapalnej, przeciwpłytkowej (nie hamuje agregacji płytek krwi) oraz nie oddziałuje na proces krzepnięcia.

Ibuprofen na gorączkę u dziecka

Ibuprofen rekomendowany jest w gorączce i bólach różnego pochodzenia. Może być stosowany u dzieci od 3 miesiąca życia. Związek zaliczany jest do niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ). Mechanizm działania leku oparty jest o hamowanie enzymów cyklooksygenazy COX-1 i COX-2, w wyniku czego następuje hamowanie syntezy prostaglandyn.

Ibuprofen podany doustnie osiąga maksymalne stężenie po 1-2 godzinach. Powoduje ograniczenie gorączki, obrzęków oraz bólu spowodowanego stanem zapalnym. Ponadto wykazuje aktywność przeciwpłytkową, ponieważ w sposób odwracalny hamuje agregację płytek krwi.

Paracetamol czy ibuprofen na gorączkę u dziecka?

W jednym z przeglądów naukowych przeanalizowano 8 randomizowanych badań naukowych dotyczących stosowania paracetamolu i ibuprofenu w zbijaniu gorączki u dzieci.

Wyniki analizy sugerowały, że ibuprofen jest nieco silniejszym lekiem w zwalczaniu gorączki u dzieci niż paracetamol – biorąc pod uwagę maksymalny spadek gorączki oraz długość utrzymywania się działania przeciwgorączkowego. Nie odnotowano statystycznie istotnych różnic co do działania obu leków po 1 godzinie od podania. Natomiast po upływie 4 i 6 godzin korzystniejsze efekty uzyskano dla ibuprofenu. Okazało się, że po 4 godzinach od podania leków przeciwgorączkowych dzieciom ibuprofen obniżył temperaturę średnio o 0,63 stopnia Celsjusza więcej niż paracetamol, a po 6 godzinach o 0,58 stopnia Celsjusza.

Oba leki były dobrze tolerowane przez dzieci i nie odnotowano znaczących różnic w krótkoterminowych skutkach ubocznych po zastosowaniu leków. Ibuprofen i paracetamol są skuteczne w obniżaniu gorączki. Jednak dłuższa efektywność działania ibuprofenu może sprawić, że będzie on preferowany w niektórych przypadkach.

Jak dawkować dziecku środki przeciwgorączkowe?

Aby leki przeciwgorączkowe, które podaje się dzieciom skutecznie działały, trzeba je dawkować w przeliczeniu na masę ciała dziecka. Na opakowaniach zawsze podawane są „widełki” dla określonego wieku i masy ciała dzieci zawartej w tym przedziale, jednak są to dawki uśrednione, nie maksymalne. W takiej sytuacji lek przeciwgorączkowy nigdy nie będzie działał do końca we właściwy sposób, jego działanie będzie słabsze, niż przy podaniu dawki maksymalnej.

W przypadku preparatów ibuprofenu maksymalna dawka leku to 30 mg/kg masy ciała na dobę w trzech dawkach podzielonych, co oznacza, że maksymalna jednorazowa dawka leku wynosi 10 mg/kg masy ciała.

W przypadku paracetamolu natomiast maksymalna dawka dobowa leku to 60 mg/kg masy ciała dziecka, podawana w minimum 4 dawkach podzielonych, czyli maksymalna jednorazowa dawka wynosi 15 mg/kg masy ciała.

Jak często można podawać dziecku leki przeciwgorączkowe?

W przypadku ibuprofenu zalecane dawkowanie leku to 3 razy na dobę — leki powinno podawać się co 8 godzin, w razie bardzo wysokiej gorączki odstępy pomiędzy dawkami leku można skrócić do 6 godzin, jednak nie można podać leku więcej niż 3 razy w ciągu doby. Jeśli zaś chodzi o środki zawierające paracetamol, to można je podawać maksymalnie 4 razy na dobę, w odstępie czasowym pomiędzy kolejnymi dawkami wynoszącym 4-6 godzin.

Czy ibuprofen i paracetamol można podawać jednocześnie?

W sytuacji, jeśli gorączka nie jest bardzo uciążliwa, wystarcza zazwyczaj podawanie jednego rodzaju leku przeciwgorączkowego, albo ibuprofenu, albo paracetamolu — w zależności od tego, na który środek dziecko lepiej i szybciej reaguje. Zdarzają się jednak takie infekcje, w przebiegu których gorączka jest bardzo wysoka, długo się utrzymuje i nie chce opadać przy standardowym podawaniu leków. Co wtedy można zrobić? Wówczas leki przeciwgorączkowe można podawać w sposób naprzemienny — ibuprofen na zmianę z paracetamolem co 4 godziny.

Takie postępowanie powoduje, że organizm dziecka wysyca się środkami przeciwgorączkowymi i podwyższona temperatura ciała zaczyna w końcu spadać. Czasami stosuje się jeszcze inne postępowanie — niektóre dzieci dobrze reagują jedynie na podawanie paracetamolu i ibuprofenu w tym samym czasie, podawane dawki leków muszą być wówczas niższe, niż w przypadku dawek leków przeciwgorączkowych podawanych oddzielnie. Na rynku dostępny jest preparat, w którym zawarte jest takie połączenie, jednak dostępny jest on tylko na receptę i trzeba podawać go zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego.