Blizna po operacji – mobilizacja oraz masaż blizny. Na czym polega terapia blizn?

Blizna po operacji – czym właściwe jest blizna? Jak powstają blizny?

Blizna (łac. cicatrix) jest widocznym defektem estetycznym powstałym na skutek urazu, w wyniku którego doszło do naruszenia bariery tkankowej. W zależności od stopnia uszkodzenia i procesu gojenia, mogą powstawać różne rodzaje blizn, czas działa tutaj na niekorzyść. Mianowicie im dłuższe gojenie miejsca uszkodzenia, tym większe prawdopodobieństwo, że pojawi się widoczna, trudna do usunięcia blizna. Również określone obszary ciała, np. twarz, uszy, a także prowadzony tryb życia warunkujący elastyczność skóry mają zasadniczy wpływ na tempo gojenia się rany.

Blizna po operacji – etapy gojenia 

Wyróżnia się trzy charakterystyczne etapy gojenia blizn:

1. Pierwszy określa się mianem fazy zapalnej, trwa ona od 2 do 3 dni i polega na wyzwalaniu reakcji zapalnej. Zintensyfikowaną pracę podejmują komórki układu odpornościowego. Dzięki reakcjom kaskadowym powstaje skrzep, który stanowi naturalną barierę ochronną przed utratą większej ilości krwi oraz częściowo zapobiega wzmożonemu przenikaniu drobnoustrojów chorobotwórczych. 
2. Następnie przez około 6 tygodni przebiega druga faza – proces tzw. ziarninowania. Wzmożona synteza kolagenu prowadzi do powstania blizny po wcześniejszym wypełnieniu miejsca zranienia tzw. ziarniną w postaci naskórka. 
3. Kolejny, najdłuższy, bo trwający blisko 1 rok lub nawet dłużej, etap jest określany mianem bliznowacenia. Wówczas tkanka bliznowata ulega procesom przebudowy i w ich wyniku zostaje wzbogacona o kolagen. W miarę upływu czasu zmienia ona swój kształt, kolor oraz konsystencję. Na jej powierzchni nie występują mieszki włosowe oraz gruczoły potowe. To miejsce pokrywa się bliznowatą tkanką łączną.

Blizna po operacji – rodzaje blizn

Wyróżnia się kilka rodzajów blizn:

1. Pierwsze z nich zwane bliznami przerostowymi lub hipertroficznymi są rezultatem oparzeń skóry.
2. Kolejne zwane bliznowcami, lub inaczej keloidami, przybierają kształt zmian guzowatych. Mogą one występować także wokół miejsca pierwotnego ubytku tkanki (przerost blizny), obserwuje się brak wizualnej ewolucji tych zmian wraz z czasem.
3. Ostatnim typem są tzw. zrosty. Powstają w wyniku niejednolicie przebiegającego gojenia, kiedy w ten proces włączone zostały także tkanki położone głębiej (w wyniku ich uszkodzenia). Poszczególne warstwy tkanek tracą wówczas swoją niezależność przy poruszaniu się i zachowują się przy ruchach ciała w taki sposób, jak kilka zszytych w jednym miejscu warstw ubrań, które aktualnie mamy na sobie. 

Blizna po operacji – dlaczego warto udać się do fizjoterapeuty? 

Wspomniany mechanizm zaburzenia przesuwalności tkankowej spowodowany blizną pooperacyjną wymaga terapii. W przeciwnym razie może ona znacząco wpływać na aspekty funkcjonowania narządu ruchu człowieka. Przykładowo obciążenia podczas wysiłku fizycznego będą rozkładane nierównomiernie, może to poskutkować poważnymi zespołami bólowymi. Brak mobilizacji, masażu zrostów pooperacyjnych skutkuje często upośledzeniem czucia głębokiego, przykurczami, bólem blizny, nie wspominając już o defektach kosmetycznych. 

Blizna po operacji – na czym polega mobilizacja blizny?

Mobilizacja, masaż blizny pooperacyjnej jest procesem, który powinien zostać zapoczątkowany we właściwym czasie. Przyjmuje się, że terapię można wykonywać już w pierwszych dniach po zabiegu, jednak polega ona wtedy na oddziaływaniu na okoliczne tkanki, stosowaniu we właściwym czasie i zgodnie ze wskazaniami niektórych zabiegów fizykalnych. Bliznę po szwach, a właściwie jej strukturę, można poddawać oddziaływaniom terapeutycznym po upływie minimum 3 tygodni od wygojenia, zbyt wczesne interwencje mogą niekorzystnie oddziaływać na gojenie – wówczas można rozpocząć mobilizację blizny po operacji. 

W tym celu fizjoterapia wykorzystuje techniki miękkotkankowe, jak np. rozluźnianie mięśniowo–powięziowe, terapia FDM, pinopresura, masaż (np. funkcyjny), suche igłowanie czy kinesiotaping. Działanie tych procedur ma na celu przywrócenie właściwej ruchomości poszczególnych warstw tkanek względem siebie, co pozwala uniknąć niepożądanych zmian w narządzie ruchu. Dodatkowo ma to poprawić wygląd blizny. 

Należy pamiętać, że fizjoterapię można rozpocząć jeszcze na etapie założonych szwów, jednakże zakres zastosowanych zabiegów, intensywność i częstotliwość są wówczas mocno ograniczone w obawie o możliwość rozejścia blizny. Taki rodzaj postępowania wykorzystuje się w mobilizacji blizny po cesarskim cięciu, po operacji cieśni nadgarstka, ale także przy mobilizacji blizny kolana czy blizny krocza po porodzie. Samodzielnie w domu również można pracować ze zmienioną tkanką. Warunkiem jest odpowiednie przeszkolenie przez terapeutę. Wówczas po takim kursie mobilizacji blizny możemy fundować sobie codzienną autoterapię. Oczywiście tylko w ścisłym kontakcie ze specjalistą. 

Blizna po operacji – fizykoterapia w terapii blizn

Fizykoterapia oferuje gamę bezkontaktowych form zabiegów na blizny pooperacyjne. Pozwala to na stosunkowo wczesne wdrożenie ich do procesu leczenia, użyteczność zabiegów fizykoterapeutycznych została potwierdzona badaniami. Ponadto stanowią one doskonałe uzupełnienie wymienionych wcześniej procedur manualnych wykorzystywanych np. podczas masażu blizny pooperacyjnej. 

Ostatnio dużo pozytywnych opinii dotyczy zabiegu nazywanego głębokim masażem oscylacyjnym (deep oscillation). Urządzenie wytwarza niewielkie pole elektrostatyczne, doprowadzając do wzbudzania drgań w głębi tkanek. Za jego główną zaletę podaje się przyspieszenie gojenia oraz poprawę wyglądu i konsystencji tkanki bliznowatej. Jej zaletą jest także możliwość stosowania na bardzo wczesnym etapie gojenia blizny. Często wdraża się ją i przed, i po dokonanym zabiegu jako element profilaktyki, a później do walki z ewentualnymi obrzękami. Popularne w terapii blizny po szwach są również: krioterapia, laseroterapia, ultradźwięki, magnetoterapia czy jonoforeza stymulująca do głębszego przenikania jonów leku oraz powodująca efekt zmiękczania blizny. Zabiegi przyczyniają się także do ograniczania przerostu bliznowatej tkanki łącznej. 

Blizna po operacji – jakie efekty daje mobilizacja i masaż blizny?

Mobilizacja blizny przynosi wymierne korzyści dla zdrowia i sprawności naszego organizmu. Stosowanie technik wykorzystywanych w fizjoterapii przyczynia się do poprawy przesuwalności oraz ruchomości tkanek w obszarze uszkodzenia, pośrednio oddziałuje to na cały narząd ruchu. Dochodzi do poprawy jakości tkanki bliznowatej, a jej konsystencja oraz struktura wyglądają znacznie korzystniej.

Następuje poprawa kolorytu, zmniejszenie dolegliwości prowokowanych przez bolącą bliznę. Dodatkowo możemy spowolnić proces jej przerastania, zapobiegając tworzeniu się keloidu. Działania terapeutyczne z wykorzystaniem masażu są jednymi z wiodących w terapii blizn. Stanowią odpowiedź na pytanie: co na blizny po operacji?

Blizna po operacji – maści na blizny

Stosowanie maści na blizny wymaga wiedzy na temat ich właściwości oraz przeznaczenia. Po zabiegach chirurgicznych i oparzeniach wykorzystuje się preparaty silikonowe, których skuteczność jest na bardzo wysokim poziomie. Chronią one przed utratą wody, stwarzają korzystne warunki gojenia oraz uelastyczniają tkankę. Warto podkreślić, że są skuteczne również na stare blizny. W aptekach dostępne są w postaci kremów, żeli i opatrunków zawierających silikon. W przypadku rozległych zmian rekomendowane są przede wszystkim żele – poza odpowiednim natłuszczeniem ich zaletą jest ograniczanie przerostu blizny. 

Podobne działanie do preparatów z silikonem wykazują maści na bazie ekstraktów z cebuli. Są dobrze tolerowane i charakteryzują się właściwościami przeciwobrzękowymi. Maści zawierają w swoim składzie często także witaminę A i E, alantoinę, heparynę czy rumianek. W doborze właściwego preparatu może pomóc lekarz. 

Domowym sposobem na blizny po operacji może być zastosowanie np. soku z ogórka czy olejku z drzewa herbacianego. Wykazują one właściwości ściągające i poprawiające koloryt. W każdym przypadku należy to jednak skonsultować z lekarzem. Osobą, która może nam jeszcze doradzić "coś na blizny" jest farmaceuta.

Blizny – inne metody leczenia

Stare blizny mogą wymagać czasem intensywniejszego działania. Stosuje się wówczas procedury, takie jak: ostrzykiwanie osoczem bogatopłytkowym, iniekcje z glikokortykosteroidów czy leczenie skojarzone. W niektórych sytuacjach wykonuje się zabieg chirurgiczny polegający na wycięciu przerośniętych bliznowatych tkanek łącznych – najczęściej wtedy, gdy mają one postać tzw. keloidów, czyli zniekształceń przypominających guzy. W kosmetologii i medycynie estetycznej wykorzystuje się jeszcze tzw. peeling kawitacyjny oraz inne zabiegi złuszczające naskórek, a także cienkoigłową mezoterapię. Blizna po operacji, jeśli nie podejmiemy właściwych działań, może boleć długo – nawet latami.