Podofilotoksyna, Podophyllotoxinum - Zastosowanie, działanie, opis

Podofilotoksyna jest stosowana do miejscowego leczenie kłykcin kończystych (condylomata acuminata) zlokalizowanych na penisie u mężczyzn i zewnętrznych narządach płciowych u kobiet.

Preparat zawierający podofilotoksynę należy stosować wyłącznie zewnętrznie na chorobowo zmienioną skórę (po uprzednim umyciu i osuszeniu). Należy unikać nanoszenia preparatu na zdrową skórę otaczającą kłykciny.

Zazwyczaj zaleca się nakładać preparat cienką warstwą do 2 razy na dobę przez 3 kolejne dni. Leczenie może być  powtarzane co tydzień (po czterodniowej przerwie), nie należy stosować preparatu dłużej niż przez 5 tygodni. 

Nie należy stosować podofilotoksyny  u dzieci poniżej 12. roku życia.

Podofilotoksyny nie należy stosować w przypadku nadwrażliwości na tę substancję.
Podofilotoksyna jest przeciwwskazana:

• u kobiet w ciąży;
• u kobiet karmiących piersią;
• u dzieci do 12. roku życia;
• w trackie stosowania innych preparatów zawierających podofilotoksynę. 

Podofilotoksyny nie należy stosować również na otwarte rany (np. po zabiegu operacyjnym).

Należy uniknąć stosowania preparatów zawierających podofilotoksynę na chorobowo niezmienioną skórę i błony śluzowe. Zastosowany na kłykciny preparat należy pozostawić do pełnego wyschnięcia. Celem zapobiegania naniesieniu preparatu poza kłykciny, skórę wokół można zabezpieczyć przez pokrycie jej  kremem, wazeliną lub maścią cynkową.
Należy unikać kontaktu preparatów zawierających podofilotoksynę z oczami. Preparaty te mogą wywołać ich silne podrażnienie.
Należy unikać stosowania preparatów zawierających podofilotoksynę na dużych powierzchniach skóry z uwagi na potencjalne ryzyko wystąpienie objawów ogólnoustrojowych.
Leczenie zmian przekraczających powierzchnię 4 cm² należy prowadzić pod bezpośrednim nadzorem lekarza. 
Preparaty zawierające podofilotoksynę należy stosować wyłącznie zewnętrznie na kłykciny kończyste.
Należy dokładnie umyć ręce po każdej aplikacji preparatu zawierającego podofilotoksynę.
Należy powstrzymać się od współżycia w trakcie leczenia preparatami zawierającymi podofilotoksynę lub stosować prezerwatywę.

Na chwilę obecną nie udowodniono by preparaty zawierający podofilotoksynę miały niekorzystny wpływ na zdolność prowadzenia pojazdów i obsługi urządzeń mechanicznych.

Nie należy stosować preparatów zawierających podofilotoksynę  w trakcie ciąży, ponieważ może wywierać działanie ogólnoustrojowe. Podofilotoksyna jest inhibitorem mitozy i może mieć działanie embrionotoksyczne. Nie zaleca się również stosowania podofilotoksyny u kobiet w okresie rozrodczym, które  nie stosują antykoncepcji.

Nie należy stosować preparatów zawierających podofilotoksynę w trakcie karmienia piersią. Nie ma odpowiednich badań co do przenikania podofilotoksyny lub jej metabolitów do mleka matki i nie można wykluczyć niekorzystnego działania leku na niemowlę. 

Nie należy stosować preparatów zawierających podofilotoksynę w okresie rozrodczym. W przypadku konieczności  leczenia podofilotoksyną należy stosować skuteczną antykoncepcję.

Działania niepożądane (podanie miejscowe podofilotoksyny).  

Częstości występowania:

• bardzo często (≥1/10): nadżerka, ból, podrażnienie (rumień, świąd, pieczenie), owrzodzenie w miejscu zastosowania preparatu;
• niezbyt często (od ≥1/1000 do≤1/100) obrzęk, stan zapalny żołędzi i napletka;
• rzadko (od ≥1/10000 do ≤1/1000): nadwrażliwość w miejscu zastosowania preparatu, strup, przebarwienie skóry, pęcherz, przesuszenie skóry, krwawienie w miejscu zastosowania preparatu ,  uszkodzenie chemiczne i fizyczne naskórka, pojawienie się wydzieliny w ranie. 

Podofilotoksyna stosowana miejscowo w ilości większej niż zalecana może powodować miejscowe podrażnienie skóry (ból, palenie, swędzenie, obrzęki, owrzodzenie) oraz może dawać objawy zatrucia ogólnoustrojowego.

Podofilotoksyna stosowana omyłkowo doustnie może dawać poważne objawy zatrucia ogólnoustrojowego, tak jak:

• dolegliwości żołądkowo jelitowe (nudności, wymioty, biegunka);
• zahamowanie czynności szpiku kostnego;
• zaburzenia rytmu serca, w tym częstoskurcz;
• niedociśnienie;
• niewydolność oddechowa, przyspieszenie oddechu;
• zawroty głowy;
• zaburzenia świadomości, otępienie i śpiączka;
• neuropatia obwodowa.

Podofilotoksyna działa poprzez zahamowanie cyklu podziału komórek. Działanie antymitotyczne polega na zahamowaniu wytwarzania mikrotubul, które są konieczne w procesie podziału komórkowego do wytworzenia wrzeciona mitotycznego. Powoduje to wstrzymanie podziału komórki na etapie metafazy.  Podofilotoksyna uniemożliwia również  transport nukleozydów przez błonę komórkową.
Przez to podofilotoksyna zatrzymuje rozwoju wirusa w kłykcinach kończystych i powoduje ich martwicę.

Podofilotoksyna stosowana jest wyłącznie miejscowo dlatego stosowana w typowych ilościach (w stężeniu 0,15%) nie wchłania się do organizmu.
Podofilotoksyna zastosowana w dużym stężeniu (0,3%) wchłaniania się jednak do organizmu w niewielkim stopniu.

Na podstawie ograniczonych badań przyjmuje się, że podofilotoksyna wykazuje dwukompartmentowy model dystrybucji w ustroju.

Okres półtrwania podofilotoksyny w osoczu wynosi  T¹/₂ od 1h do 4,5h. Podofilotoksyna nie ulega kumulacji w organizmie.