Liszajec zakaźny – przyczyny, objawy, leczenie. Jak można zapobiec zarażeniu?

Liszajec zakaźny jest bakteryjną chorobą skóry wywoływaną przez zakażenie paciorkowcami lub gronkowcami. Cechuje się wysoką zakaźnością dla otoczenia. Charakterystycznym objawem liszajca zakaźnego jest obecność pęcherzyków oraz żółtawych, miodowych strupów. Jak się go leczy? 

Liszajec zakaźny – co to za choroba? Jak często występuje i u kogo może się pojawić?  

Liszajec zakaźny (łac. impetigo) jest bakteryjną chorobą skóry o dużej zakaźności, wywołaną przez gronkowce lub paciorkowce, najczęściej Staphylococcus aureus lub Streptococcus pyogenes. Zmiany skórne w przebiegu liszajca zakaźnego najczęściej lokalizują się na twarzy, zwłaszcza w okolicy ust i nosa, na szyi oraz dłoniach. Zwykle zmiany są mnogie, rozsiane oraz mają tendencję do rozprzestrzeniania się. Niekiedy liszajec zakaźny może powstać jako powikłanie innych chorób skóry, w których dochodzi do uszkodzenia naskórka np. ospy wietrznej, wszawicy, świerzbu czy kontaktowego zapalenia skóry.  

Liszajec zakaźny zwykle obserwowany jest u dzieci, zwłaszcza uczęszczających do żłobka, przedszkola, szkoły lub innych skupisk.  

Liszajec zakaźny a liszaj płaski 

Liszajec zakaźny często jest mylony z liszajem płaskim, ze względu na zbieżność nazewnictwa. Są to jednak dwie zupełnie różne jednostki chorobowe. Liszajec zakaźny jest bakteryjną chorobą zakaźną, natomiast liszaj płaski (łac. lichen planus) jest przewlekłą, niezakaźną chorobą skóry i błon śluzowych. Przyczyny liszaja płaskiego nie są do końca poznane, przypuszcza się, że do jego rozwoju predysponują choroby autoimmunologiczne. Liszaj płaski częściej występuje u osób mających marskość wątroby, cukrzycę lub zapalenie wątroby. Liszajec zakaźny ma postać żółtawych miodowych strupów w przeciwieństwie do liszaja płaskiego, który objawia się obecnością swędzących, purpurowych grudek. Liszaj płaski na błonach śluzowych, zwłaszcza jamy ustnej, jest stanem przednowotworowym, który zwiększa ryzyko wystąpienia nowotworu. 

Rodzaje liszajca zakaźnego  

Wyróżnia się trzy typy liszajca zakaźnego: 

• Liszajec pęcherzykowy – najczęstsza postać liszajca zakaźnego, objawia się szybko powstającymi pęcherzykami o różnej wielkości. Pęcherzyki najczęściej mają słabo napiętą powierzchnię. Po ich pęknięciu powstają żółtawe, miodowe strupy. Zazwyczaj nie obserwuje się powiększenia węzłów chłonnych.  
• Zapalenie mieszków włosowych – nazywane także gronkowcowym liszajcem mieszków włosowych, najczęściej obejmuje owłosioną skórę zwłaszcza ramion, nóg, pleców lub twarzy.  
• Niesztowica – obserwuje się obecność głęboko osadzonych owrzodzeń skóry oraz powiększone okoliczne węzły chłonne.  

Liszajec zakaźny – objawy  

Do typowych objawów liszajca zakaźnego zalicza się: 

• Liczne, drobne, powierzchowne pęcherzyki, wokół których występują zmiany rumieniowe skóry. Pęcherzyki szybko pękają samoistnie, a na ich miejscu powstają miodowożółte strupy.  
• Czerwone drobne krostki wokół mieszków włosowych. 
• Głęboko osadzone owrzodzenia oraz powiększenie okolicznych węzłów chłonnych w przypadku niesztowicy. 
• W przypadku rozległego stanu zapalnego skóry może pojawić się podwyższona temperatura ciała.  

Liszajec zakaźny – rozpoznanie i diagnostyka 

Rozpoznanie liszajca zakaźnego stawia się na podstawie obecności typowych zmian klinicznych (pęcherzyków, miodowych strupów) najczęściej w okolicy ust, nosa, szyi czy dłoni. Zazwyczaj nie jest wymagane poszerzanie diagnostyki, choć niekiedy, zwłaszcza w przypadku niepowodzenia terapii, lekarz może zalecić pobranie wymazu ze skóry celem identyfikacji patogenów, odpowiedzialnych za powstawanie zmian skórnych.  

Liszajec zakaźny – leczenie  

W leczeniu liszajca zakaźnego stosuje się antybiotyki nakładane miejscowo w postaci maści lub aerozoli, a w cięższych przypadkach, zwłaszcza u osób z rozległymi zmianami skórnymi, antybiotyki podaje się doustnie lub dożylnie. Często stosowanym miejscowo antybiotykiem jest mupirocyna. Leczenie liszajca zazwyczaj trwa kilka dni. W przypadku nieleczonego zakażenia skóry zmiany mogą utrzymywać się długo, nawet kilka tygodni.  

Zmiany typowe dla liszajca zakaźnego zazwyczaj ustępują bez pozostawienia blizn.