Komar wywolujący choroby tropikalne
Dominika Rynkiewicz

Choroby tropikalne – objawy, diagnostyka, szczepienia

Choroby tropikalne pochodzą z rejonów charakteryzujących się klimatem sprzyjającym rozwojowi drobnych organizmów, czyli ciepłym i wilgotnym. W takich warunkach łatwo namnażają się zarówno chorobotwórcze bakterie, jak i wirusy. Szerzenie się chorób tropikalnych jest szczególnie łatwe w krajach o niskim poziomie higieny i słabych warunkach socjoekonomicznych. Przed wyjazdem warto sprawdzić, jakie choroby występują w rejonie świata, do którego się wybieramy.

  1. Jakie są najczęstsze choroby tropikalne?
  2. Co to są choroby transmisyjne? Czy choroby tropikalne są zaraźliwe?
  3. Jakie objawy dają choroby tropikalne?
  4. Jakie choroby tropikalne można przywieźć z Afryki?
  5. Choroby tropikalne w Turcji
  6. Choroby tropikalne w Azji
  7. Choroby tropikalne w Ameryce Południowej i Środkowej
  8. Jakie badania wykonać po powrocie z Afryki i innych rejonów tropikalnych?
  9. Czy w Polsce występują choroby tropikalne?

Jakie są najczęstsze choroby tropikalne?

Do najbardziej rozpowszechnionych chorób tropikalnych należą: malaria, denga, leptospiroza, dur brzuszny, ameboza, riketsjoza, schistosomatoza, japońskie zapalenie mózgu, żółta febra i gorączki krwotoczne. Na większość z nich wynaleziono specyficzną profilaktykę farmakologiczną (chemioterapeutyki, szczepienia ochronne), którą należy zastosować przed wyjazdem w rejony występowania danego patogenu chorobotwórczego. Aktualnie niemal wszystkie choroby tropikalne są potencjalnie uleczalne, jednak późne postawienie diagnozy, spowodowane rzadkim występowaniem tych schorzeń w Europie i brakiem praktycznego doświadczenia lekarzy, znacząco pogarsza rokowania pacjentów.

Co to są choroby transmisyjne? Czy choroby tropikalne są zaraźliwe?

Choroba tropikalna jest nazywana transmisyjną, jeżeli do jej przeniesienia konieczny jest wektor – niewielki stawonóg (owady takie jak komar i mucha). Jego zadaniem jest ukąszenie osoby chorej, pobranie wraz z jej krwią patogenu i przeniesienie go na kolejną ofiarę. Zarodźce malarii to pasożyty tropikalne, które są przenoszone jedynie przez komary z rodzaju Anopheles. Wobec tego nie ma możliwości zarażenia się malarią bezpośrednio od osoby chorej.

Dowiedz się, jakie są objawy malarii na DOZ.pl

Wysoce zaraźliwymi chorobami tropikalnymi są wirusowe gorączki krwotoczne (np. Ebola). Kontakt z krwią, odchodami lub śliną chorego niemal zawsze skutkuje zakażeniem.

Powiązane produkty

Jakie objawy dają choroby tropikalne?

Choroby tropikalne wywołują bardzo różnorodne objawy, jednak większość z nich jest niespecyficzna. Po powrocie z krajów o wysokim ryzyku zakażenia obcym patogenem niepokój powinny wzbudzać następujące symptomy:

  • gorączka, zwłaszcza jeśli towarzyszą jej objawy inne niż przy standardowej infekcji,
  • zaburzenia krzepnięcia krwi (krwotoki z nosa, przedłużające się krwawienie po usunięciu zęba, krwawe wybroczyny na skórze),
  • sztywność karku, bóle głowy, zaburzenia widzenia, senność,
  • zmiany skórne (rumień, zmiany guzowate, wysypka).
Co ciekawe, niektóre z tych chorób mogą rozwijać się nawet przez 6 tygodni. Wobec tego lekarze specjalizujący się w medycynie tropikalnej muszą nie tylko wiedzieć, jakie są objawy konkretnej choroby tropikalnej, ale również skorelować je z czasem ekspozycji chorego na potencjalny patogen.

Proces diagnostyczny będzie zatem znacznie łatwiejszy i szybszy, a co za tym idzie pacjent będzie miał większą szansę na pełen powrót do zdrowia, jeżeli zgłaszając się z niepokojącymi objawami, od razu poinformuje o niedawnym powrocie z regionów tropikalnych.

Jakie choroby tropikalne można przywieźć z Afryki?

W Afryce występują praktycznie wszystkie możliwe choroby tropikalne, a ludność miejscowa przeważnie nie jest szczepiona. Z tego względu przed wyjazdem do większości krajów Afryki zalecone jest przyjęcie pakietu wakcyn. Choroby tropikalne szczególnie rozpowszechnione w Afryce to: malaria, denga, gorączki krwotoczne, filariozy, leiszmanioza, trypanosomoza i dur brzuszny.

Turystyczne rejony takie jak Wyspy Zielonego Przylądka mogą wymagać przed wjazdem szczepienia na niektóre choroby tropikalne, np. żółtą gorączkę, mimo że ta nie występuje na ich terenie.

Afrykańskie społeczeństwo, a zatem również turyści odwiedzający Afrykę, jest wysoce narażone na choroby zakaźne takie jak odra i gruźlica. W niektórych rejonach co pewien czas wybuchają epidemie cholery i dżumy. Ponadto zachorowalność na AIDS w rejonie Afryki Południowej jest najwyższa na świecie. Niekontrolowana jest wścieklizna, którą można zarazić się nie tylko od dzikich zwierząt, ale także od psów.

Choroby tropikalne w Turcji

Przebywając w Turcji, można zachorować na leiszmaniozę skórną lub trzewną w wyniku ukąszenia przez muchówkę przenoszącą pierwotniaki Leishmania. Pierwszymi objawami choroby są: wysoka gorączka, powiększenie węzłów chłonnych i wątroby, łuszczenie się skóry. Dość powszechna jest również wywoływana przez wirusa krymsko-kongijska gorączka krwotoczna, która łatwo przenosi się pomiędzy zakażonymi osobami.

Czym jeszcze, niekoniecznie tropikalnym, można się zarazić w Turcji? Jako że warunki socjoekonomiczne w wielu rejonach Bliskiego Wschodu są jeszcze poniżej tych europejskich, nadal zdarzają się tam epidemie cholery, a w samej Turcji do tej pory nie udało się wyeliminować odzwierzęcego wąglika i tularemii.

Najpopularniejsze choroby tropikalne
Choroby tropikalne

Choroby tropikalne w Azji

Azja jest bardzo zróżnicowana pod względem socjoekonomicznym, w wielu regionach – szczególnie na terenach wiejskich – ludność nie ma dostępu do czystej wody pitnej. Z tego powodu zachorowania na dur brzuszny i biegunki bakteryjne są bardzo powszechne. Malaria jest szczególnie częsta w Chinach, Wietnamie i Tajlandii, z kolei przypadki zachorowania na dengę są odnotowywane głównie w Tajwanie i Azji Południowo-Wschodniej. Istotnym problemem są również: japońskie zapalenie mózgu, leiszmanioza i gorączki krwotoczne. Częste są także choroby tropikalne wywoływane przez pasożyty, m.in. schistosomatoza, która dotyka układu pokarmowego.

Choroby tropikalne w Ameryce Południowej i Środkowej

W krajach Ameryki Środkowej i Południowej współczynnik wyszczepienia ludności miejscowej jest dość wysoki, w związku z czym wiele chorób tropikalnych występuje jedynie na niewielkich terenach. Znacznie większym problemem jest z kolei dostęp do dobrej jakości wody pitnej, co wiąże się z częstym występowaniem duru brzusznego i chorób biegunkowych wywoływanych przez bakterie.

W tym rejonie podróżni są umiarkowanie narażeni na zachorowanie na malarię. Częściej występuje denga i gorączka zachodniego Nilu, które objawiają się gorączką, wysypką, bólami mięśniowymi oraz zaburzeniami krzepnięcia krwi. Nawet bardzo turystyczne Kuba i Dominikana nie są w pełni bezpieczne dla gości. Najczęstsze choroby tropikalne na tych wyspach to denga i malaria. Z tego względu zalecane jest stosowanie repelentów i moskitier celem ochrony przed komarami przenoszącymi te choroby.

W Ameryce Środkowej i Południowej endemicznie występują tropikalne choroby pasożytnicze takie jak choroba Chagasa i onchocerkoza. Szczególnie niebezpieczna jest ta pierwsza, ponieważ wywołujące ją świdrowce Trypanosoma cruzi niszczą narządy jamy brzusznej, układ nerwowy i serce.

Jakie badania wykonać po powrocie z Afryki i innych rejonów tropikalnych?

Osoby niepokojące się o swój stan zdrowia po dalekiej podróży do krajów tropikalnych lub odczuwające jakiekolwiek dolegliwości mogą wykonać podstawowe badania krwi (morfologię z rozmazem, próby wątrobowe, poziom kreatyniny), a także badania moczu i testy kierunkowe wykrywające DNA określonych patogenów. Najczęstszymi problemami zdrowotnymi podróżnych są biegunki i inne choroby układu pokarmowego, ponieważ z reguły warunki higieniczne i sanitarne w odwiedzanych krajach są dużo gorsze niż w Europie. W laboratoriach dostępne są pakiety testów dla osób wracających z krajów tropikalnych – zarówno jeśli głównym objawem jest biegunka, jak i gorączka niewiadomego pochodzenia. W tym drugim przypadku testy pozwalają potwierdzić lub wykluczyć kontakt z malarią, dengą, wirusem Zika i innymi chorobami występującymi w klimacie tropikalnym.

Czy w Polsce występują choroby tropikalne?

Choroby tropikalne w Polsce generalnie nie występują ze względu na zbyt chłodny klimat. Zdarzało się jednak, że komary widliszka będące wektorami dla zarodźca malarii przypływały w kontenerach do portu w Gdyni. Dochodziło wówczas do pojedynczych zakażeń wśród pracowników, którzy otrzymywali stosowne leczenie w Uniwersyteckim Centrum Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni.
  1. Medycyna Podróży, pod red. E. Sobolewska, Gdynia 2021, str. 93-132, 546-555.
  2. First aid for the USMLE Step 1, pod red. T. Le i V. Bhushan, USA 2020, str. 149-160.
  3. Medycyna Podróży, [online] medycynatropikalna.pl [data dostępu:] 19.09.2023.
  4. Aktualizacja zagrożeń zdrowotnych na świecie do dnia 25.02.2022 r., [online] https://www.gov.pl/web/gsse-warszawa/aktualizacja-zagrozen-zdrowotnych-na-swiecie-na-dzien-28-lutego-2022-r [data dostępu:] 19.09.2023.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Czym jest pokrzywka stresowa? Objawy i metody leczenia wysypki na tle nerwowym

    Pokrzywka stresowa to specyficzna odmiana reakcji skórnej, która pojawia się w odpowiedzi na czynniki psychiczne, w szczególności silny stres, lęk czy napięcie emocjonalne. W odróżnieniu od klasycznych postaci pokrzywki, które mają podłoże alergiczne lub fizykalne, pokrzywka na tle nerwowym może być związana z funkcjonowaniem układu nerwowego i reakcjami organizmu na bodźce psychiczne. W literaturze medycznej określana jest pokrzywką idiopatyczną z komponentą psychogenną lub pokrzywką psychogenną. Pokrzywka stresowa stanowi wyraźny przykład tego, jak silne emocje mogą wpływać na funkcjonowanie różnych układów organizmu i prowadzić do powstawania charakterystycznych objawów dermatologicznych.

  • Szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Dla kogo jest przeznaczona i kiedy najlepiej się szczepić?

    Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to poważna choroba wirusowa, której głównym wektorem są kleszcze. W ostatnich latach obserwuje się wzrost liczby zachorowań, co wynika zarówno ze zmian klimatycznych, jak i zwiększonej aktywności ludzi na terenach zielonych. W związku z tym coraz więcej osób poszukuje skutecznych metod ochrony przed tą groźną infekcją. Jedną z najskuteczniejszych form profilaktyki jest szczepienie, które pozwala zminimalizować ryzyko zachorowania, a tym samym uniknąć poważnych powikłań neurologicznych.

  • Rośnie zagrożenie chorobami wenerycznymi w Polsce. Wykryto ponad 30% więcej przypadków rzeżączki

    Jedna na dziesięć osób w Polsce może być nosicielem choroby przenoszonej drogą płciową, nie zdając sobie z tego sprawy. Tylko w pierwszej połowie tego roku odnotowano 30-procentowy wzrost przypadków rzeżączki w porównaniu z 2024 rokiem. Niepokojący jest również ubiegłoroczny wzrost zakażeń HIV o 20%. Rosnąca liczba zachorowań na rzeżączkę, HIV czy chlamydiozę wymaga jak najszybszej reakcji, ponieważ niewykryte i nieleczone infekcje prowadzą do powikłań zdrowotnych oraz zwiększają ryzyko transmisji patogenów, co utrudnia kontrolę epidemiologiczną.

  • Grzybica penisa – objawy, przyczyny i leczenie grzybicy prącia

    Grzybica penisa to powszechna – choć często niedostatecznie rozpoznawana – infekcja grzybicza, która dotyka męskie narządy płciowe i jest wywoływana głównie przez drożdżaki z rodzaju Candida. Schorzenie to objawia się charakterystycznymi zmianami skórnymi, zaczerwienieniem, świądem czy bólem, które mogą znacznie obniżyć komfort życia i prowadzić do powikłań, jeśli infekcja nie zostanie odpowiednio zdiagnozowana i leczona. W artykule szczegółowo omówimy mechanizmy powstawania grzybicy penisa, czynniki ryzyka, typowe symptomy, metody diagnostyczne oraz skuteczne sposoby terapii, a także podpowiemy, jak zapobiegać nawrotom tej uciążliwej choroby.

  • Alergia skórna: objawy, przyczyny i metody leczenia uczulenia na skórze

    Alergia skórna to jedno z najczęstszych schorzeń dermatologicznych dotykających znaczny odsetek populacji w każdym wieku. Charakteryzuje się szerokim spektrum objawów manifestujących się na powierzchni skóry w odpowiedzi immunologicznej organizmu na kontakt z różnorodnymi alergenami. Reakcja alergiczna skóry może przybierać rozmaite formy.

  • Czerniak paznokcia – objawy, leczenie, rokowania

    Czerniak paznokcia, zwany również czerniakiem podpaznokciowym lub czerniakiem aparatu paznokciowego, to nowotwór złośliwy skóry rozwijający się w obrębie macierzy paznokcia oraz tkanek otaczających paznokieć. Może występować zarówno na palcach rąk, jak i stóp, choć częściej diagnozowany jest na kończynach dolnych. Jak wygląda diagnostyka i leczenie czerniaka paznokcia? Po czym poznać, że na paznokciu rozwija się czerniak?

  • Jakie zagrożenia zdrowotne niesie powódź? Na co uważać w razie kataklizmu

    Powódź to nie tylko dramatyczne obrazy zalanych domów i ulic. To także realne zagrożenie dla zdrowia – zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Woda powodziowa niesie ze sobą nie tylko błoto czy gruz, ale także patogeny, toksyny, skażone ścieki i chemikalia. Jak się chronić? Na co zwrócić uwagę? Czy da się przygotować na powódź?

  • Mutacje BRCA – refundowane badania dostępne bez skierowania do szpitala

    Od 1 lipca 2025 r. weszły w życie kluczowe zmiany w dostępności do diagnostyki mutacji genetycznej BRCA1 i BRCA2. Ministerstwo Zdrowia umożliwiło przeprowadzanie refundowanych badań genetycznych w trybie ambulatoryjnym, dzięki czemu dotychczasowy obowiązek hospitalizacji został zniesiony. To istotny krok w kierunku skrócenia ścieżki diagnostycznej i zwiększenia dostępności terapii celowanych dla pacjentów onkologicznych.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl