Czy Tajlandia jest bezpieczna? Zagrożenia zdrowotne i najczęstsze choroby

Tajlandia to kraj o egzotycznym uroku, przyciągający turystów z całego świata. Przed podróżą warto zapoznać się z potencjalnymi zagrożeniami zdrowotnymi występującymi w Azji Południowo-Wschodniej, żeby odpowiednio się przygotować i potrafić na nie reagować. Na co powinniśmy się zaszczepić przed wizytą w Tajlandii? Jakie choroby nam zagrażają? Co zrobić, jeśli ugryzie nas małpa?

1. Zagrożenia zdrowotne – choroby tropikalne w Tajlandii
2. Jakie choroby w Tajlandii mogą być groźne?
3. Jakie szczepienia wykonać przed wyjazdem do Tajlandii?
4. Jak uniknąć pogryzienia przez małpę? Co zrobić, kiedy dojdzie do wypadku?

Zagrożenia zdrowotne – choroby tropikalne w Tajlandii

Tajlandia to popularny kierunek turystyczny w Azji Południowo-Wschodniej, który oferuje bogactwo atrakcji przyrodniczych i kulturowych, ale jednocześnie wiąże się z ryzykiem kontaktu z chorobami zakaźnymi, które są rzadkie lub nieobecne w innych rejonach świata, w tym w Europie. Klimat tropikalny, wysoka wilgotność oraz obecność wektorów chorób, takich jak komary, chore zwierzęta lub niższe standardy sanitarne, sprzyjają rozprzestrzenianiu się wielu patogenów.

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) Tajlandia w 2023 roku doświadczyła gwałtownego wzrostu zachorowań na dengę – ponad 136 000 przypadków zgłoszono tylko do końca listopada, co oznacza wzrost o ponad 300% w porównaniu z rokiem poprzednim. Równie niepokojący trend dotyczy malarii – w samym drugim kwartale 2023 roku (kwiecień–czerwiec) odnotowano ponad 6500 przypadków, co stanowi wzrost aż o 91% względem tego samego okresu w 2022 roku. Szczególnie zagrożone są rejony przygraniczne z Mjanmą, Laosem i Kambodżą, gdzie malaria wciąż występuje endemicznie.

Mimo że warunki sanitarne w dużych miastach poprawiają się, nadal istnieje ryzyko zachorowania na choroby przenoszone drogą pokarmową – dur brzuszny czy wirusowe zapalenie wątroby typu A. W przypadku WZW A, choć ogólna liczba przypadków w kraju stopniowo maleje, w niektórych regionach seroprewalencja (odsetek osób w danej populacji, u których wykryto we krwi przeciwciała przeciwko określonemu patogenowi) nadal pozostaje wysoka, co oznacza realne ryzyko zakażenia poprzez spożycie skażonej wody lub żywności.

Wszystko to sprawia, że świadome przygotowanie zdrowotne – w tym aktualizacja szczepień i profilaktyka antykomarowa – jest nieodzownym elementem planowania wyjazdu do Tajlandii.

Jakie choroby w Tajlandii mogą być groźne?

Denga (inaczej gorączka Denga)

Denga jest wirusową chorobą tropikalną przenoszoną przez komary z rodzaju Aedes (najczęściej Aedes aegypti, czyli komar egipski). W Tajlandii jest to jedna z najpowszechniejszych chorób. Liczba zachorowań na dengę wzrasta okresowo – szczególnie w porze deszczowej. Wirus powoduje gorączkę, bóle głowy, mięśni i stawów oraz wysypkę. W najcięższych przypadkach może prowadzić do tzw. gorączki krwotocznej dengi (VHF), która może być śmiertelna. Okres inkubacji choroby to 3 do 14 dni (najczęściej tydzień). Co istotne, dengą nie można się zarazić od innego chorego – choroba nie przenosi się z człowieka na człowieka.

Profilaktyka: Brak szczepionki. Ochrona przed ukąszeniami komarów poprzez stosowanie repelentów (zawierających DEET, ikarydynę, IR3535), moskitier i odzieży zakrywającej ciało, unikanie przebywania w rejonach o dużym nasileniu komarów (np. w pobliżu zbiorników wodnych).

Leczenie: Brak specyficznego leczenia. Terapia jest objawowa – głównie łagodzenie gorączki i bólu lekami przeciwbólowymi i przeciwgorączkowymi (wykluczając preparaty typu NLPZ, np. ibuprofen czy kwas salicylowy, które mogą zwiększać ryzyko krwawień) oraz zapewnienie odpowiedniego nawodnienia.

Chikungunya (CHIKV)

Chikungunya to choroba wirusowa przenoszona przez komary z rodzaju Aedes i Aedmy albopictus (komary te przenoszą także wirusa dengi i Zika, a objawy tych trzech chorób często są ze sobą mylone). Objawy występują po około 4–8 dniach od ekspozycji. Należą do nich nagła i wysoka gorączka, obrzęk i ból stawów (który może trwać od kilku dni do kilku miesięcy, a nawet lat), bóle głowy, nudności, apatia oraz wysypka. Choroba nie prowadzi zwykle do zgonu, ale może znacząco wpłynąć na jakość życia pacjenta, zwłaszcza w przypadku przewlekłych bólów stawów. Co istotne, większość pacjentów w pełni dochodzi do siebie po zakażeniu. Jeśli jednak wystąpią powikłania, najczęściej dotyczą one oczu, serca i układu nerwowego. Najbardziej narażone są osoby starsze i niemowlęta. Wyniki badań naukowych sugerują, że po wyleczeniu zakażenia CHIKV pacjent staje się odporny na ponowną infekcję.

Profilaktyka: Brak szczepionki. Kluczową rolę w profilaktyce odgrywa ochrona przed ukąszeniami komarów – repelenty, odzież, moskitiery, unikanie terenów przy zbiornikach wodnych.

Leczenie: Leczenie jest objawowe, polega na łagodzeniu bólu stawów oraz gorączki. W niektórych przypadkach stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne (z wykluczeniem NLPZ).

Zika

Wirus Zika jest kolejnym wirusem przenoszonym przez komary z rodzaju Aedes. Zakażenie często przebiega bezobjawowo lub z łagodnymi objawami, takimi jak gorączka, wysypka, bóle stawów i zapalenie spojówek. Symptomy pojawiają się zwykle po 3–14 dniach od momentu zakażenia i trwają do tygodnia. Wirus Zika jest szczególnie niebezpieczny dla kobiet w ciąży (wirus jest przenoszony z matki na płód), ponieważ może powodować wrodzone wady u dzieci, takie jak mikrocefalia (mały obwód głowy), przykurcze kończyn, wzmożone napięcie mięśniowe, wady wzroku, utrata słuchu. Może również wywołać przedwczesny poród lub poronienie. Szacuje się, że 5–15% niemowląt urodzonych przez kobiety zakażone wirusem Zika w czasie ciąży wykazuje oznaki powikłań związanych z wirusem Zika. U osób dorosłych zakażenie może prowadzić do zespołu Guillaina-Barrégo (autoimmunologiczne zapalenie nerwów obwodowych), neuropatii i zapalenia szpiku kostnego.

Profilaktyka: Brak szczepionki. Należy unikać ukąszeń komarów (szczególnie kobiety w ciąży) oraz stosować środki ochrony przed komarami.

Leczenie: Brak specyficznego leczenia. Leczenie jest objawowe i polega na łagodzeniu objawów – stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe (oprócz NLPZ).

Malaria

Malaria to choroba pasożytnicza przenoszona głównie przez komary Anopheles, przede wszystkim w rejonach wiejskich i przygranicznych. Do zakażenia może dojść także podczas przetaczania krwi. Choć malaria jest w Tajlandii rzadziej spotykana niż w innych krajach tropikalnych, to nadal stanowi zagrożenie, zwłaszcza w rejonach wiejskich. Choroba nie przenosi się z człowieka na człowieka. Jej symptomy mogą być zarówno łagodne, jak i bardzo ciężkie, zagrażające życiu. Należą do nich gorączka, dreszcze, bóle głowy i mięśni, zaburzenia świadomości, zażółcenie skóry, a w cięższych przypadkach – uszkodzenie narządów wewnętrznych i śpiączka. Objawy najczęściej występują w ciągu 10–15 dni od ugryzienia. Najbardziej narażone są niemowlęta i dzieci poniżej 5. roku życia, kobiety w ciąży i osoby o obniżonej odporności (w tym z HIV i AIDS).

Profilaktyka: Istnieje profilaktyka farmakologiczna, która polega na przyjmowaniu leków przeciwmalarycznych, takich jak atowakwon z proguanilem, doksycyklina, meflochina, chlorochina. Szczególnie ważne jest, aby przyjmować leki zgodnie z zaleceniami lekarza, zwłaszcza gdy planuje się podróże do regionów endemicznych. Ponadto należy stosować repelenty, odzież osłaniającą ciało i moskitiery.

Leczenie: Malaria jest leczona preparatami przeciwpasożytniczymi, takimi jak artemizyna i jej pochodne, chlorochina, prymachina (dobór preparatu zależy od rodzaju pasożyta wywołującego chorobę). Dodatkowo stosuje się leczenie wspomagające z zastosowaniem leków przeciwgorączkowych i przeciwdrgawkowych, a także odpowiednie nawadnianie.

Wścieklizna

Wścieklizna to choroba wirusowa, która może być przenoszona przez ugryzienia lub zadrapania zwierząt, w tym psów i małp. W Tajlandii wścieklizna występuje w całym kraju, a bezpańskie psy i dzikie małpy stanowią główne źródła zakażenia (99% przypadków).

Profilaktyka: Warto zaszczepić się przeciwko wściekliźnie przed wyjazdem, niezależnie od tego, czy planujemy kontakt ze zwierzętami. W przypadku ugryzienia lub zadrapania należy niezwłocznie udać się do szpitala, gdzie podaje się serię szczepionek przeciwko wściekliźnie oraz – w razie potrzeby – immunoglobulinę RIG. WHO zaleca tzw. szybką profilaktykę poekspozycyjną, czyli podjęcie wyżej wymienionych działań poprzedzonych natychmiastowym i dokładnym przemyciem rany, żeby powstrzymać przedostanie się wirusa do OUN.

Leczenie: Po ugryzieniu lub zadrapaniu należy jak najszybciej rozpocząć leczenie, polegające na podaniu szczepionki i w razie potrzeby immunoglobuliny RIG. Dodatkowo podaje się także leki przeciwbólowe, przeciwdrgawkowe i preparaty uspokajające.

Dur brzuszny (tyfus)

Dur brzuszny to choroba bakteryjna, której źródłem zakażenia są skażona woda i żywność. W Tajlandii ryzyko zachorowania na dur brzuszny jest szczególnie wysokie w miejscach o niskich standardach sanitarnych, gdzie może dochodzić do zanieczyszczenia wody pitnej. Po spożyciu zakażonej wody bakterie namnażają się i rozprzestrzeniają do krwiobiegu. Objawy to gorączka, ból brzucha, nudności, wymioty i biegunka. W ciężkich przypadkach może dojść do śmierci.

Profilaktyka: Zaszczepienie się na dur brzuszny jest zalecane przed podróżą, szczególnie gdy planuje się podróżowanie po mniej turystycznych rejonach. Dodatkowo należy unikać picia nieprzegotowanej wody i spożywania niepewnego jedzenia. Ponadto należy dbać o higienę osobistą.

Leczenie: Leczenie polega na stosowaniu antybiotyków, które skutecznie eliminują bakterie z organizmu.

WZW A i B (wirusowe zapalenie wątroby typu A i B)

Zarówno WZW A, jak i WZW B stanowią poważne zagrożenie w Tajlandii, choć WZW A jest bardziej powszechne. WZW A przenosi się drogą pokarmową (głównie przez skażoną wodę i jedzenie), natomiast WZW B – drogą płciową, przez kontakt z zakażoną krwią (w tym z igłami, strzykawkami, podczas robienia tatuażu czy piercingu), a także z matki na dziecko podczas porodu. Objawy obu typów to gorączka, zmęczenie, bóle brzucha, ciemny mocz oraz żółtaczka skóry i oczu.

Profilaktyka: Istnieją skuteczne szczepionki przeciwko WZW B i WZW A. Szczepienie przeciw obu wirusom jest szczególnie zalecane przed podróżą.

Leczenie: Leczenie WZW A jest objawowe, ponieważ choroba ustępuje samoistnie. W przypadku WZW B dostępne są leki antywirusowe (tenofowir, entekawir), ale leczenie może być długotrwałe (nawet do końca życia).

Japońskie zapalenie mózgu (JEV)

Japońskie zapalenie mózgu to poważne zakażenie wirusowe przenoszone przez komary Culex tritaeniorhynchus, które występuje głównie w wiejskich i rolniczych rejonach Tajlandii, szczególnie w porze deszczowej. Flawiwirus JEV należy do tego samego rodzaju co denga, wirus Zika, żółta febra i wirus Zachodniego Nilu. Objawy zakażenia obejmują gorączkę, bóle głowy, drgawki i utratę przytomności. Ciężkie objawy to dodatkowo śpiączka i paraliż. W przypadku braku leczenia choroba może prowadzić do trwałych uszkodzeń mózgu lub śmierci (wskaźnik śmiertelności to nawet 30%).

Profilaktyka: Dostępna jest szczepionka przeciwko japońskiemu zapaleniu mózgu, która zalecana jest osobom planującym dłuższy pobyt w strefach wiejskich.

Leczenie: Brak specyficznego leczenia. Terapia polega na blokowaniu objawów oraz wsparciu funkcji życiowych pacjenta.

Jakie szczepienia wykonać przed wyjazdem do Tajlandii?

Zrozumienie ryzyka zdrowotnego i wcześniejsze przygotowanie się do podróży (szczepienia i środki ochrony przed komarami) mogą znacznie zmniejszyć ryzyko zachorowania na choroby tropikalne w Tajlandii.

Zalecane szczepienia przed wyjazdem do Tajlandii

Jak uniknąć pogryzienia przez małpę? Co zrobić, kiedy dojdzie do wypadku?

Małpy w Tajlandii mogą być agresywne, szczególnie jeśli są karmione przez turystów. Aby uniknąć pogryzień, zaleca się zachować ostrożność w miejscach, gdzie zwierzęta są obecne – parki narodowe, świątynie, plaże, ale także ulice miast (tych większych i mniejszych).

1. Nie karm małp – mogą stać się bardziej agresywne. Jedzenie, plecak, torbę czy telefon trzymaj mocno przy ciele i poza zasięgiem zwierząt.
2. Staraj się zachować bezpieczny dystans, zwłaszcza jeśli małp jest więcej.
3. Podczas spotkania z małpami unikaj gwałtownych ruchów.
4. Nie dotykaj małp, szczególnie tych młodych, o które mogą bać się samice.
5. Jeśli małpa podejdzie i zacznie szarpać np. plecak, ważne jest, aby zachować spokój i nie podejmować walki ani nie wykonywać gwałtownych ruchów. Powoli się wycofuj. Jeśli małpa nie ustaje w ataku, możesz powoli podnieść ręce i spróbować wydać z siebie głośny, jednorazowy, krótki dźwięk.

Jeśli dojdzie do pogryzienia przez małpę w Tajlandii:

1. Natychmiast dokładnie przemyj ranę wodą i mydłem, a następnie zdezynfekuj ją środkiem antyseptycznym.
2. Niezwłocznie wezwij pomoc medyczną, dzwoniąc pod numer 1669. W wielu przypadkach konieczne będzie podanie szczepionek lub innych leków, np. antybiotyków.
3. W przypadku hospitalizacji koniecznie skontaktuj się ze swoim ubezpieczycielem.