Wścieklizna u psa
Barbara Bukowska

Wścieklizna u ludzi – jakie są objawy? Szczepionka na wściekliznę

Obowiązek szczepienia psów przeciwko wściekliźnie to nie tylko biurokratyczny, rutynowy nakaz, nakładający na posiadaczy czworonogów dodatkowe zobowiązanie. W rzeczywistości to jeden z najskuteczniejszych sposobów radzenia sobie z niezwykle niebezpieczną chorobą wirusową, jaką jest wścieklizna. W przypadku tej choroby zdecydowanie lepiej jest zapobiegać zakażeniu, bo gdy u ludzi pojawią się pierwsze objawy wścieklizny, na pomoc jest już za późno.

  1. Jakie są objawy wścieklizny u ludzi?
  2. Szczepionka na wściekliznę u ludzi
  3. Jak leczyć wściekliznę? Czy wścieklizna u człowieka jest uleczalna?
  4. Co powoduje wściekliznę? Jak się zaraża wścieklizną?
  5. Gdzie występuje wścieklizna?

Wścieklizna (łac. rabies) jest wirusową chorobą odzwierzęcą, czyli przenoszącą się ze zwierząt na człowieka. Wścieklizną można się zarazić poprzez bezpośredni kontakt uszkodzonej skóry (rzadziej błon śluzowych) ze śliną lub tkanką układu nerwowego chorego zwierzęcia, najczęściej na skutek ugryzienia.

Jakie są objawy wścieklizny u ludzi?

Do wystąpienia pierwszych objawów wścieklizny dochodzi po okresie inkubacji, wynoszącym ok. 2 miesiące od momentu zakażenia. Wczesne oznaki wścieklizny u ludzi dotyczą miejsca zranienia: w obrębie rany występuje mrowienie, kłucie lub pieczenie. Towarzyszą im nieswoiste objawy ogólne: gorączka, ból głowy, złe samopoczucie, mdłości i torsje, uczucie zmęczenia, rzadziej pojawiają się halucynacje.

Wirus atakuje przede wszystkim komórki układu nerwowego, szczególnie komórki istoty szarej mózgu, dlatego w następnym okresie choroby pojawiają się typowe objawy neurologiczne: nadmierne pobudzenie i niepokój ruchowy. U chorego stwierdza się mimowolne skurcze mięśni (konwulsje), ślinotok, światłowstręt oraz najbardziej charakterystyczny objaw wścieklizny, czyli wodowstręt, któremu towarzyszą bolesne skurcze mięśni jamy ustnej, gardła i krtani. Początkowo występują jedynie podczas picia, po krótkim czasie wywołuje je już sam widok wody, przez co ugaszenie pragnienia jest niemożliwe. Pojawiają się również skurcze mięśni oddechowych, powodujące sinicę, oraz drgawki.

Większość chorych umiera w okresie pobudzenia, najczęściej podczas napadu drgawek. U niektórych osób w ostatnim stadium choroby dochodzi do porażeń wiotkich i śpiączki. Zgon następuje po kilku dniach.

Wścieklizna cechuje się najwyższą śmiertelnością spośród wszystkich znanych chorób zakaźnych – zakażenie przeżywają jedynie pojedyncze osoby, u których przed wystąpieniem objawów udało się wdrożyć uodparnianie bierno-czynne.

Powiązane produkty

Diagnozowanie wścieklizny

Wściekliznę diagnozuje się na podstawie wywiadu epidemiologicznego i charakterystycznych objawów klinicznych. U chorego człowieka można również wykonać badania laboratoryjne w kierunku wścieklizny: izolację wirusa z materiału biologicznego, wykrycie materiału genetycznego wirusa metodą PCR lub badania serologiczne w kierunku wykrycia swoistych przeciwciał. W diagnostyce przyżyciowej materiałem diagnostycznym są ślina i płyn mózgowo-rdzeniowy, a w diagnostyce pośmiertnej – tkanka mózgowa.

Szczepionka na wściekliznę u ludzi

Szczepionka na wściekliznę stosowana u ludzi zawiera zabitego wirusa wścieklizny. Profilaktycznie podaje się ją osobom narażonym zawodowo na kontakt z chorymi zwierzętami lub podróżującym w tereny występowania choroby. Szczepienie na wściekliznę wykonywane jest również po narażeniu na kontakt z wirusem, najczęściej u osób pogryzionych przez psy lub inne zwierzęta.

W przypadku szczepień profilaktycznych stosuje się schemat oparty na trzech dawkach szczepienia podstawowego, przyjętych w ciągu 4 tygodni, i dawce uzupełniającej po 12 miesiącach. Dawki przypominające podaje się co 5 lat. Po kontakcie z potencjalnie zakażonym zwierzęciem osobom wcześniej nieszczepionym podaje się 5 dawek szczepionki w ciągu miesiąca, a wraz z pierwszą dawką szczepionki dodatkowo immunoglobulinę. U osób wcześniej zaszczepionych stosuje się wyłącznie dwie dawki szczepionki, bez podawania immunoglobuliny.

PRODUKTY I AKCESORIA DLA KOTÓW

PREPARATY DLA PSÓW

PREPARATY NA OPARZENIA, SKALECZENIA I RANY

Jak leczyć wściekliznę? Czy wścieklizna u człowieka jest uleczalna?

Wścieklizna u człowieka jest chorobą nieuleczalną, nie istnieje skuteczny lek na wściekliznę. Leczenie ma charakter wyłącznie objawowy: podaje się leki uspokajające, przeciwbólowe i przeciwdrgawkowe.

Jeśli nie doszło do wystąpienia objawów, u pogryzionego pacjenta stosuje się uodparnianie bierno-czynne, polegające na podawaniu surowicy oraz szczepionki. Surowica, zawierająca immunoglobuliny, chroni pacjenta do czasu wykształcenia przez niego odporności czynnej (wytworzenia przeciwciał).

Za przełom w leczeniu wścieklizny uważano eksperymentalną terapię zastosowaną w 2004 r. u amerykańskiej nastolatki ugryzionej przez nietoperza. Chorą wprowadzono w śpiączkę farmakologiczną i podawano jej leki przeciwwirusowe. Leczenie wścieklizny zakończyło się powodzeniem, a wdrożony wtedy schemat nazwano protokołem Milwaukee. Niestety, terapia ta u innych chorych, poza jednym przypadkiem, okazała się nieskuteczna.

Co powoduje wściekliznę? Jak się zaraża wścieklizną?

Wścieklizna u ludzi wywoływana jest przez wirusa Rabies virus z rodziny Rhabdoviridae. Występuje w siedmiu biotypach, z czego za zakażenia zwierząt naziemnych odpowiadają przede wszystkim wirusy biotypu pierwszego, a pozostałe biotypy odpowiedzialne są za rozwój wścieklizny nietoperzy.

Rezerwuarem wirusów wścieklizny są zarówno ssaki dzikie: lisy, nietoperze, borsuki, jenoty, gryzonie, jak i domowe: psy i koty. Przypadki wścieklizny u ludzi są wynikiem bezpośredniego kontaktu: zranienia (najczęściej ugryzienie psa lub zadrapanie przez nietoperza), oślinienia lub zetknięcia się tkanki mózgowej chorego zwierzęcia z uszkodzoną skórą. Z miejsca zranienia wirus trafia do komórek mięśni szkieletowych, a następnie włóknami nerwowymi przemieszcza się najpierw do rdzenia kręgowego, a potem do istoty szarej mózgu, gdzie intensywnie się namnaża. Stąd rozprzestrzenia się po całym organizmie.

Gdzie występuje wścieklizna?

Wścieklizna występuje niemal na całym świecie, z czego 99% przypadków wykrywa się Afryce, Azji (zwłaszcza w Indiach) i Ameryce Południowej. WHO wymienia kilkanaście krajów, w których na skutek masowych szczepień wściekliznę uznaje się za niewystępującą.

Z powodu wścieklizny co roku umiera ok. 60 tys. osób. W Polsce wścieklizna u ludzi zdarza się niezwykle rzadko. W naszym kraju od kilku lat nikt nie umarł z powodu wścieklizny, jednak corocznie wykonuje się blisko 10 tys. szczepień poekspozycyjnych. Ostatni przypadek wścieklizny w Polsce odnotowano w 2002 r. i dotyczył kobiety, która zaraziła się na skutek ugryzienia przez własnego kota.

  1. A.R. Fooks, F. Cliquet F, S. Finke i in., Rabies. Nat Rev Dis Primers" 3, 2017.
  2. Charakterystyka Produktu Leczniczego Verorab, www.rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl [online], https://rejestrymedyczne.ezdrowie.gov.pl/api/rpl/medicinal-products/22443/characteristic [dostęp:] 28.05.2022 r.
  3. K. Korzeniewski. Wścieklizna, Medycyna Podróży" [online], https://medycynatropikalna.pl/choroba/wscieklizna, [dostęp:] 28.05.2022 r.
  4. M. Sadkowska-Todys, Wścieklizna – aktualne problemy epidemiologiczne. Polski Przegląd Neurologiczny" 2(1), 2006.
  5. R. Singh, K.P. Singh, S. Cherian i in. Rabies – epidemiology, pathogenesis, public health concerns and advances in diagnosis and control: a comprehensive review. Vet Q." 37(1), 2017.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Tularemia – co to jest? Przyczyny, objawy, leczenie

    Termin „dżuma gryzoni” niewiele mówi przeciętnemu człowiekowi. A tularemia, bo taka jest jej medyczna nazwa, to bardzo poważna zakaźna jednostka, której objawy mogą doprowadzić nawet do zgonu człowieka. Jak można się nią zarazić? Czy da się ją wyleczyć?

  • Choroby tropikalne – objawy, diagnostyka, szczepienia

    Choroby tropikalne pochodzą z rejonów charakteryzujących się klimatem sprzyjającym rozwojowi drobnych organizmów, czyli ciepłym i wilgotnym. W takich warunkach łatwo namnażają się zarówno chorobotwórcze bakterie, jak i wirusy. Szerzenie się chorób tropikalnych jest szczególnie łatwe w krajach o niskim poziomie higieny i słabych warunkach socjoekonomicznych. Przed wyjazdem warto sprawdzić, jakie choroby występują w rejonie świata, do którego się wybieramy.

  • Dlaczego warto się szczepić?

    Szczepienia są jednym z najważniejszych osiągnięć medycyny, które przyczyniły się do znacznego zmniejszenia liczby zachorowań i zgonów spowodowanych chorobami zakaźnymi. W dobie rozwijających się teorii spiskowych i dezinformacji warto zrozumieć, czym są szczepienia, jak działają i dlaczego są niezbędne dla zdrowia.

  • Witaminy dla psa – co warto suplementować?

    Nie każdemu psu potrzebna jest dodatkowa suplementacja, zwłaszcza jeśli otrzymuje wysokiej jakości karmę. W niektórych przypadkach, takich jak problemy skórne, osłabiona odporność czy ochrona stawów u dużych ras, odpowiednie witaminy i minerały mogą wspierać zdrowie pupila. Sprawdź, kiedy warto sięgnąć po suplementy i jakie składniki są najważniejsze dla psa na różnych etapach życia.

  • Parwowiroza psa – przyczyny, objawy, leczenie psiego tyfusu

    Brak apetytu, osowiałość, wymioty i biegunka – to mogą być jedne z pierwszych objawów parwowirozy, czyli choroby zakaźnej, która dotyka psów. Psi tyfus może objawiać się poprzez krwotoczne zapalenie jelit lub zapalenie mięśnia sercowego, a zależy to do wieku czworonoga, gdyż drugi wariant choroby częściej dotyczy szczeniąt. Jak uchronić psa przed parwowirozą? Jak wygląda diagnostyka i leczenie parwowirozy?

  • Jak się przygotować na przybycie kociaka lub szczeniaka do domu? Co kupić?

    Moment, w którym wyczekany i wymarzony zwierzak ma pojawić się w domu, to na pewno radosne wydarzenie. Warto się na nie odpowiednio przygotować, aby uniknąć stresu czy potencjalnie niebezpiecznych sytuacji. Będzie to także pomocne w zminimalizowaniu ewentualnych zniszczeń w domu, które często są nieodłącznym elementem opieki nad młodym zwierzakiem.

  • Stres u psów i kotów – przyczyny, objawy, zapobieganie

    Stres nie dotyczy wyłącznie ludzi – może także znacząco wpływać na zdrowie i samopoczucie zwierząt domowych. Nagłe zmiany otoczenia, hałas, wizyta u weterynarza czy rozłąka z opiekunem to tylko niektóre z czynników wywołujących niepokój u pupili. Jak rozpoznać objawy stresu u psa lub kota? Jak skutecznie zapobiegać stresowi u zwierząt i kiedy warto sięgnąć po środki uspokajające?

  • Uczulenie na komary. Jakie są objawy i przyczyny alergii na komary?

    Komary mają zdolność do przenoszenia niebezpiecznych chorób, takich jak malaria, wirus Zachodniego Nilu, wirus chikungunya czy wirus dengi. Stanowią więc zagrożenie zarówno dla ludzi, jak i zwierząt, jednak złą sławę zyskały głównie z powodu nieprzyjemnych ukąszeń. Kąsają wyłącznie samice komarów, wabione do skóry człowieka przez ciepło ciała, pot, zapachy oraz dwutlenek węgla. Podczas ukłucia samica wprowadza ślinę do krwiobiegu, aby zapobiec krzepnięciu krwi i umożliwić pobranie pokarmu. Kontakt trwający minimum sześć sekund może wywołać reakcję miejscową — zaczerwienienie, świąd i obrzęk.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl