Komar wywolujący choroby tropikalne
Dominika Rynkiewicz

Choroby tropikalne – objawy, diagnostyka, szczepienia

Choroby tropikalne pochodzą z rejonów charakteryzujących się klimatem sprzyjającym rozwojowi drobnych organizmów, czyli ciepłym i wilgotnym. W takich warunkach łatwo namnażają się zarówno chorobotwórcze bakterie, jak i wirusy. Szerzenie się chorób tropikalnych jest szczególnie łatwe w krajach o niskim poziomie higieny i słabych warunkach socjoekonomicznych. Przed wyjazdem warto sprawdzić, jakie choroby występują w rejonie świata, do którego się wybieramy.

  1. Jakie są najczęstsze choroby tropikalne?
  2. Co to są choroby transmisyjne? Czy choroby tropikalne są zaraźliwe?
  3. Jakie objawy dają choroby tropikalne?
  4. Jakie choroby tropikalne można przywieźć z Afryki?
  5. Choroby tropikalne w Turcji
  6. Choroby tropikalne w Azji
  7. Choroby tropikalne w Ameryce Południowej i Środkowej
  8. Jakie badania wykonać po powrocie z Afryki i innych rejonów tropikalnych?
  9. Czy w Polsce występują choroby tropikalne?

Jakie są najczęstsze choroby tropikalne?

Do najbardziej rozpowszechnionych chorób tropikalnych należą: malaria, denga, leptospiroza, dur brzuszny, ameboza, riketsjoza, schistosomatoza, japońskie zapalenie mózgu, żółta febra i gorączki krwotoczne. Na większość z nich wynaleziono specyficzną profilaktykę farmakologiczną (chemioterapeutyki, szczepienia ochronne), którą należy zastosować przed wyjazdem w rejony występowania danego patogenu chorobotwórczego. Aktualnie niemal wszystkie choroby tropikalne są potencjalnie uleczalne, jednak późne postawienie diagnozy, spowodowane rzadkim występowaniem tych schorzeń w Europie i brakiem praktycznego doświadczenia lekarzy, znacząco pogarsza rokowania pacjentów.

Co to są choroby transmisyjne? Czy choroby tropikalne są zaraźliwe?

Choroba tropikalna jest nazywana transmisyjną, jeżeli do jej przeniesienia konieczny jest wektor – niewielki stawonóg (owady takie jak komar i mucha). Jego zadaniem jest ukąszenie osoby chorej, pobranie wraz z jej krwią patogenu i przeniesienie go na kolejną ofiarę. Zarodźce malarii to pasożyty tropikalne, które są przenoszone jedynie przez komary z rodzaju Anopheles. Wobec tego nie ma możliwości zarażenia się malarią bezpośrednio od osoby chorej.

Dowiedz się, jakie są objawy malarii na DOZ.pl

Wysoce zaraźliwymi chorobami tropikalnymi są wirusowe gorączki krwotoczne (np. Ebola). Kontakt z krwią, odchodami lub śliną chorego niemal zawsze skutkuje zakażeniem.

Powiązane produkty

Jakie objawy dają choroby tropikalne?

Choroby tropikalne wywołują bardzo różnorodne objawy, jednak większość z nich jest niespecyficzna. Po powrocie z krajów o wysokim ryzyku zakażenia obcym patogenem niepokój powinny wzbudzać następujące symptomy:

  • gorączka, zwłaszcza jeśli towarzyszą jej objawy inne niż przy standardowej infekcji,
  • zaburzenia krzepnięcia krwi (krwotoki z nosa, przedłużające się krwawienie po usunięciu zęba, krwawe wybroczyny na skórze),
  • sztywność karku, bóle głowy, zaburzenia widzenia, senność,
  • zmiany skórne (rumień, zmiany guzowate, wysypka).
Co ciekawe, niektóre z tych chorób mogą rozwijać się nawet przez 6 tygodni. Wobec tego lekarze specjalizujący się w medycynie tropikalnej muszą nie tylko wiedzieć, jakie są objawy konkretnej choroby tropikalnej, ale również skorelować je z czasem ekspozycji chorego na potencjalny patogen.

Proces diagnostyczny będzie zatem znacznie łatwiejszy i szybszy, a co za tym idzie pacjent będzie miał większą szansę na pełen powrót do zdrowia, jeżeli zgłaszając się z niepokojącymi objawami, od razu poinformuje o niedawnym powrocie z regionów tropikalnych.

Jakie choroby tropikalne można przywieźć z Afryki?

W Afryce występują praktycznie wszystkie możliwe choroby tropikalne, a ludność miejscowa przeważnie nie jest szczepiona. Z tego względu przed wyjazdem do większości krajów Afryki zalecone jest przyjęcie pakietu wakcyn. Choroby tropikalne szczególnie rozpowszechnione w Afryce to: malaria, denga, gorączki krwotoczne, filariozy, leiszmanioza, trypanosomoza i dur brzuszny.

Turystyczne rejony takie jak Wyspy Zielonego Przylądka mogą wymagać przed wjazdem szczepienia na niektóre choroby tropikalne, np. żółtą gorączkę, mimo że ta nie występuje na ich terenie.

Afrykańskie społeczeństwo, a zatem również turyści odwiedzający Afrykę, jest wysoce narażone na choroby zakaźne takie jak odra i gruźlica. W niektórych rejonach co pewien czas wybuchają epidemie cholery i dżumy. Ponadto zachorowalność na AIDS w rejonie Afryki Południowej jest najwyższa na świecie. Niekontrolowana jest wścieklizna, którą można zarazić się nie tylko od dzikich zwierząt, ale także od psów.

Choroby tropikalne w Turcji

Przebywając w Turcji, można zachorować na leiszmaniozę skórną lub trzewną w wyniku ukąszenia przez muchówkę przenoszącą pierwotniaki Leishmania. Pierwszymi objawami choroby są: wysoka gorączka, powiększenie węzłów chłonnych i wątroby, łuszczenie się skóry. Dość powszechna jest również wywoływana przez wirusa krymsko-kongijska gorączka krwotoczna, która łatwo przenosi się pomiędzy zakażonymi osobami.

Czym jeszcze, niekoniecznie tropikalnym, można się zarazić w Turcji? Jako że warunki socjoekonomiczne w wielu rejonach Bliskiego Wschodu są jeszcze poniżej tych europejskich, nadal zdarzają się tam epidemie cholery, a w samej Turcji do tej pory nie udało się wyeliminować odzwierzęcego wąglika i tularemii.

Najpopularniejsze choroby tropikalne
Choroby tropikalne

Choroby tropikalne w Azji

Azja jest bardzo zróżnicowana pod względem socjoekonomicznym, w wielu regionach – szczególnie na terenach wiejskich – ludność nie ma dostępu do czystej wody pitnej. Z tego powodu zachorowania na dur brzuszny i biegunki bakteryjne są bardzo powszechne. Malaria jest szczególnie częsta w Chinach, Wietnamie i Tajlandii, z kolei przypadki zachorowania na dengę są odnotowywane głównie w Tajwanie i Azji Południowo-Wschodniej. Istotnym problemem są również: japońskie zapalenie mózgu, leiszmanioza i gorączki krwotoczne. Częste są także choroby tropikalne wywoływane przez pasożyty, m.in. schistosomatoza, która dotyka układu pokarmowego.

Choroby tropikalne w Ameryce Południowej i Środkowej

W krajach Ameryki Środkowej i Południowej współczynnik wyszczepienia ludności miejscowej jest dość wysoki, w związku z czym wiele chorób tropikalnych występuje jedynie na niewielkich terenach. Znacznie większym problemem jest z kolei dostęp do dobrej jakości wody pitnej, co wiąże się z częstym występowaniem duru brzusznego i chorób biegunkowych wywoływanych przez bakterie.

W tym rejonie podróżni są umiarkowanie narażeni na zachorowanie na malarię. Częściej występuje denga i gorączka zachodniego Nilu, które objawiają się gorączką, wysypką, bólami mięśniowymi oraz zaburzeniami krzepnięcia krwi. Nawet bardzo turystyczne Kuba i Dominikana nie są w pełni bezpieczne dla gości. Najczęstsze choroby tropikalne na tych wyspach to denga i malaria. Z tego względu zalecane jest stosowanie repelentów i moskitier celem ochrony przed komarami przenoszącymi te choroby.

W Ameryce Środkowej i Południowej endemicznie występują tropikalne choroby pasożytnicze takie jak choroba Chagasa i onchocerkoza. Szczególnie niebezpieczna jest ta pierwsza, ponieważ wywołujące ją świdrowce Trypanosoma cruzi niszczą narządy jamy brzusznej, układ nerwowy i serce.

Jakie badania wykonać po powrocie z Afryki i innych rejonów tropikalnych?

Osoby niepokojące się o swój stan zdrowia po dalekiej podróży do krajów tropikalnych lub odczuwające jakiekolwiek dolegliwości mogą wykonać podstawowe badania krwi (morfologię z rozmazem, próby wątrobowe, poziom kreatyniny), a także badania moczu i testy kierunkowe wykrywające DNA określonych patogenów. Najczęstszymi problemami zdrowotnymi podróżnych są biegunki i inne choroby układu pokarmowego, ponieważ z reguły warunki higieniczne i sanitarne w odwiedzanych krajach są dużo gorsze niż w Europie. W laboratoriach dostępne są pakiety testów dla osób wracających z krajów tropikalnych – zarówno jeśli głównym objawem jest biegunka, jak i gorączka niewiadomego pochodzenia. W tym drugim przypadku testy pozwalają potwierdzić lub wykluczyć kontakt z malarią, dengą, wirusem Zika i innymi chorobami występującymi w klimacie tropikalnym.

Czy w Polsce występują choroby tropikalne?

Choroby tropikalne w Polsce generalnie nie występują ze względu na zbyt chłodny klimat. Zdarzało się jednak, że komary widliszka będące wektorami dla zarodźca malarii przypływały w kontenerach do portu w Gdyni. Dochodziło wówczas do pojedynczych zakażeń wśród pracowników, którzy otrzymywali stosowne leczenie w Uniwersyteckim Centrum Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni.
  1. Medycyna Podróży, pod red. E. Sobolewska, Gdynia 2021, str. 93-132, 546-555.
  2. First aid for the USMLE Step 1, pod red. T. Le i V. Bhushan, USA 2020, str. 149-160.
  3. Medycyna Podróży, [online] medycynatropikalna.pl [data dostępu:] 19.09.2023.
  4. Aktualizacja zagrożeń zdrowotnych na świecie do dnia 25.02.2022 r., [online] https://www.gov.pl/web/gsse-warszawa/aktualizacja-zagrozen-zdrowotnych-na-swiecie-na-dzien-28-lutego-2022-r [data dostępu:] 19.09.2023.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Alergia kontaktowa – przyczyny, objawy i leczenie

    Alergia kontaktowa jest rodzajem nadwrażliwości, która występuje w wyniku bezpośredniego kontaktu skóry z substancjami wywołującymi reakcję alergiczną. Zjawisko to może powodować szereg nieprzyjemnych objawów – od łagodnych po ciężkie – i jest powszechnie spotykane wśród ludzi w różnym wieku.

  • Czym jest pokrzywka? Przyczyny, rodzaje, objawy i leczenie

    Pokrzywka jest niegroźnym schorzeniem skóry wywołanym najczęściej reakcją alergiczną. Objawia się swędzącymi bąblami na skórze, które przypominają ślady po poparzeniu pokrzywą. Jakie są jej przyczyny i co zrobić, gdy się pojawi? Na czym polega leczenie pokrzywki?

  • Zespół Dravet – objawy, diagnostyka, leczenie

    Zespół Dravet to rzadkie genetyczne schorzenie neurologiczne, które manifestuje się już we wczesnym dzieciństwie i znacząco wpływa na funkcjonowanie pacjentów przez całe życie. Charakteryzuje się opornymi na leczenie napadami padaczkowymi, które mogą prowadzić do licznych komplikacji, w tym do opóźnienia rozwoju i deficytów poznawczych.

  • Czy Tajlandia jest bezpieczna? Zagrożenia zdrowotne i najczęstsze choroby

    Tajlandia to kraj o egzotycznym uroku, przyciągający turystów z całego świata. Przed podróżą warto zapoznać się z potencjalnymi zagrożeniami zdrowotnymi występującymi w Azji Południowo-Wschodniej, żeby odpowiednio się przygotować i potrafić na nie reagować. Na co powinniśmy się zaszczepić przed wizytą w Tajlandii? Jakie choroby nam zagrażają? Co zrobić, jeśli ugryzie nas małpa?

  • Ośmiokrotny wzrost zachorowań na odrę w Polsce. Co jest powodem powrotu tej groźnej choroby?

    Liczba przypadków odry zarejestrowanych w 2024 roku w Polsce w systemie nadzoru epidemiologicznego wzrosła w porównaniu z rokiem 2023 ponad ośmiokrotnie – poinformował redakcję DOZ.pl Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – PIB. Odra wraca do Polski i staje się realnym zagrożeniem zdrowotnym, szczególnie dla dzieci i osób nieszczepionych. Choć przez lata choroba ta była praktycznie wyeliminowana, dziś – w wyniku malejącej liczby szczepień – znów pojawiają się nowe ogniska. Czym jest odra, jak się przed nią chronić i kto jest najbardziej narażony?

  • Ból nerek – objawy, leczenie i przyczyny. Jak złagodzić ból nerek?

    Ból nerek jest dolegliwością, która może być spowodowana różnymi czynnikami – od infekcji po choroby przewlekłe. Jeśli wystąpi, warto skonsultować się z lekarzem, aby zdiagnozować przyczynę i podjąć odpowiednie leczenie. Jakie badania wykonać, gdy bolą nerki? Co przyniesie ulgę w bólu?

  • Odleżyny – rodzaje i stopnie odleżyn oraz ich klasyfikacja

    Odleżyny to jedno z najpoważniejszych powikłań długotrwałego unieruchomienia, stanowiące istotne wyzwanie w opiece medycznej. Ich powstawanie związane jest z długotrwałym uciskiem na tkanki, które prowadzi do niedokrwienia i martwicy. Czym są odleżyny i jak powstają? Jakie plastry należy stosować w leczeniu odleżyn?

  • Uczulenie na komary. Jakie są objawy i przyczyny alergii na komary?

    Komary mają zdolność do przenoszenia niebezpiecznych chorób, takich jak malaria, wirus Zachodniego Nilu, wirus chikungunya czy wirus dengi. Stanowią więc zagrożenie zarówno dla ludzi, jak i zwierząt, jednak złą sławę zyskały głównie z powodu nieprzyjemnych ukąszeń. Kąsają wyłącznie samice komarów, wabione do skóry człowieka przez ciepło ciała, pot, zapachy oraz dwutlenek węgla. Podczas ukłucia samica wprowadza ślinę do krwiobiegu, aby zapobiec krzepnięciu krwi i umożliwić pobranie pokarmu. Kontakt trwający minimum sześć sekund może wywołać reakcję miejscową — zaczerwienienie, świąd i obrzęk.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl