Gorączka denga – objawy, leczenie, szczepionka

Gorączka denga to tropikalna choroba infekcyjna przenoszona przez komary. Jest najszybciej rozprzestrzeniającą się chorobą wirusową na świecie. W ostatnich 60 latach liczba zachorowań zwiększyła się trzydziestokrotnie.

Czym się charakteryzuje gorączka denga – objawy

Okres inkubacji gorączki denga wynosi od 3 do 14 dni, średnio około tygodnia. W większości przypadków choroba przebiega bezobjawowo lub łagodnie. Dorośli znoszą ją nieco ciężej niż dzieci: częściej dochodzi u nich do powiększenia węzłów chłonnych i wątroby. W przebiegu gorączki denga wyróżnia się trzy postacie kliniczne:

• ostry stan gorączkowy (postać klasyczna) – charakteryzuje się wystąpieniem plamisto-grudkowej wysypki, przypominającej tę spotykaną w odrze, której towarzyszą objawy grypopodobne (gorączka, bóle mięśniowo-stawowe) i zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (wymioty, biegunka).
• gorączka denga – daje objawy ostrej infekcji wirusowej (wysoka temperatura, bóle głowy i oczu, bóle mięśniowo-stawowe). Dochodzi do powiększenia węzłów chłonnych i pojawienia się typowego, usztywnionego chodu, którego przyczyną jest zajęcie stawów kolanowych. Po 2–4 dobach objawy wycofują się i wracają po kilkunastu godzinach. Drugi okres gorączkowy przebiega z plamisto-grudkową wysypką, początkowo obejmującą dłonie i stopy i stopniowo rozszerzającą się na kończyny i tułów.
• gorączka krwotoczna denga – najcięższa postać choroby, występująca głównie w Tajlandii i na Filipinach. Jej początek podobny jest do postaci klasycznej. Po 2–3 dniach dochodzą wymioty, bóle brzucha i powiększenie wątroby. Następnie rozwija się skaza krwotoczna, objawiająca się wybroczynami i krwawymi podbiegnięciami. Ostatnim etapem są krwotoki wewnętrzne i wstrząs septyczny, prowadzące do utraty przytomności, a w ok. 50% przypadków – do śmierci.

Przyczyny gorączki denga

Gorączka denga to choroba wywoływana przez wirusa dengi, należącego do rodziny flawiwirusów (Flaviviridae). Wirus ten może doprowadzić do wystąpienia gorączki krwotocznej (VHFs, ang. Viral Haemorrhagic Fevers), stanowiącej zagrożenie dla życia pacjenta. Wyróżnia się cztery serotypy wirusa: DENV-1, DENV-2, DENV-3 i DENV-4, z których tylko dwa ostatnie mogą powodować ciężką gorączkę krwotoczną.

Czynnikiem przenoszącym dengę są komary tygrysie gatunków Aedes aegypti, rzadziej Aedes albopticus lub Aedes scutellaris. Objawy ukąszenia przez komara tygrysiego są podobne jak w przypadku ugryzień przez inne gatunki: pojawia się swędzący bąbel, który czasem może przerodzić się w piekącą zmianę przypominającą rumień.

Gorączka denga – rozpoznanie

Przypadki gorączki denga na terenach endemicznego występowania choroby są z reguły łatwe do rozpoznania. Diagnostyka może być utrudniona, jeśli gorączka denga nie daje typowych objawów. W takich sytuacjach przydatne są techniki laboratoryjne, potwierdzające zakażenie wirusem:

• test PCR, umożliwiający wykrycie materiału genetycznego wirusa;
• badania serologiczne pozwalające wykryć specyficzne przeciwciała;
• izolacja wirusa w hodowlach komórkowych.

W postawieniu diagnozy przydatne są również badania laboratoryjne, w których u pacjenta stwierdza się trombocytopenię i leukopenię, podwyższoną aktywność aminotransferaz i zwiększony hematokryt.
Dostępne są również szybkie testy kasetowe wykrywające antygen NS1 wirusa dengi. Przeznaczone są wyłącznie do użytku przez profesjonalistów jako test przesiewowy. Każdy wynik dodatni uzyskany tą metodą musi zostać potwierdzony innymi metodami diagnostycznymi.

Czy denga jest zaraźliwa?

Do zakażenia dochodzi w wyniku ugryzienia przez komara przenoszącego wirusa dengi. Po okresie inkubacji u chorego występują typowe objawy gorączki denga. Nie ma możliwości przeniesienia zakażenia bezpośrednio z człowieka na człowieka.

Czy gorączka denga jest chorobą śmiertelną?

Gorączka denga zazwyczaj nie pozostawia po sobie trwałych konsekwencji zdrowotnych. Wczesne wykrycie choroby i otoczenie pacjenta odpowiednią opieką medyczną sprawiają, że śmiertelność nie przekracza kilku procent. W nieleczonej, ciężkiej postaci choroby, przebiegającej z gorączką krwotoczną, śmiertelność sięga 20%.

Gorączka denga – leczenie

Nie opracowano jak dotąd leków oddziałujących na flawiwirusy wywołujące gorączkę denga, jej leczenie ma więc charakter wyłącznie objawowy. Stosuje się leki przeciwgorączkowe i przeciwbólowe, zaznaczyć jednak należy, że lekiem pierwszego wyboru jest paracetamol. Niesteroidowe leki przeciwzapalne, takie jak ibuprofen czy kwas acetylosalicylowy, wpływają na agregację płytek krwi, co w przebiegu choroby z ryzykiem krwotoków wewnętrznych dodatkowo pogarsza rokowania pacjentów. Ważnym elementem leczenia gorączki denga jest również nawadnianie organizmu. W ciężkich przypadkach konieczne jest leczenie w warunkach szpitalnych i monitorowanie zaburzeń krzepnięcia krwi.

Jak uniknąć zakażenia dengą? Profilaktyka, szczepionka na dengę

Najskuteczniejszym sposobem uniknięcia zakażenia wirusem dengi jest ochrona przed ukłuciami komarów. W działania te wpisuje się:

• używanie repelentów na bazie DEET;
• noszenie luźnej odzieży zakrywającej jak największą powierzchnię ciała;
• założenie moskitier na okna oraz siatek na otwory wentylacyjne, które dodatkowo można spryskać repelentami;
• unikanie przebywania na zewnątrz w porze największej aktywności komarów przenoszących wirusa dengi.

W ostatnich latach Komisja Europejska dopuściła do obrotu szczepionkę przeciwko gorączce denga. Może być ona podawana osobom w wieku od 9 do 45 lat, z udokumentowanym wcześniej zakażeniem wirusem dengi. Zalecenia te wynikają z obserwacji, że ponowne zakażenia są znacznie groźniejsze i przebiegają gwałtowniej niż pierwotne. Z kolei szczepienie osób, które dotychczas nie chorowały na gorączkę denga, nie jest wskazane, ponieważ zwiększa ryzyko wystąpienia ciężkiego przebiegu choroby.