1 kwietnia ruszą kontrole kart szczepień. Dokumentacja 7,5 mln dzieci pod lupą GIS

1 kwietnia w całej Polsce rozpoczną się kontrole kart szczepień. Powiatowe stacje epidemiologiczne skontrolują ponad 8 tysięcy punktów szczepień. Przed wizytą inspektorów zostaną wysłane odpowiednie powiadomienia. Celem kontroli jest przygotowanie dokumentacji niezbędnej do wprowadzenia rejestru cyfrowego.

1. Kontrola danych o stanie szczepień w 2025 roku
2. Jak wyglądały prace nad stworzeniem elektronicznego systemu szczepień?
3. e-Karty Szczepień pomogą trafić do rodziców, którzy nie szczepią swoich dzieci
4. Jak zmieniała się liczba nieszczepionych dzieci w Polsce w ostatnich latach?

Kontrola danych o stanie szczepień w 2025 roku

Pracownicy Sanepidu w dniu 1 kwietnia 2025 roku rozpoczną kontrolę punktów szczepień, które korzystają zarówno ze szczepionek refundowanych (zakupionych przez Ministerstwo Zdrowia), jak i tych sfinansowanych z prywatnych funduszy rodziców lub opiekunów szczepionych dzieci (tzw. szczepienia skojarzone 6w1 czy 5w1).

Inspektorzy poddadzą kontroli karty szczepień dzieci w celu sprawdzenia:

• ile z nich zostało zaszczepionych,
• jakie były przyczyny odmowy wykonania szczepienia (medyczne czy niemedyczne),
• w których placówkach wyszczepialność była wysoka, a w których niska, dzięki czemu być może uda się ustalić przyczynę odmów oraz wdrożyć odpowiednie plany naprawcze.

Inspektorzy będą porównywali liczbę kart szczepień w danym roczniku z liczbą urodzeń. Dzięki kontroli możliwa stanie się nie tylko weryfikacja stanu wyszczepienia dzieci w Polsce względem tzw. Kalendarza Szczepień Obowiązkowych, ale także zgromadzenie danych dotyczących powodów braku szczepień wśród najmłodszych.

– Chcemy ustalić, ile dzieci w Polsce jest zaszczepionych, a ile nie i dlaczego. Czy przyczyny są medyczne czy też nie. Ponadto zamierzamy porównać wskaźniki między punktami szczepień. Już dziś wiemy, że są takie punkty, gdzie zaszczepiono jedynie 20–30 proc. dzieci zapisanych do danego lekarza, i takie, gdzie ten odsetek sięga 95 proc. Te ogromne różnice rodzą pytanie o przyczynę i ewentualne działania naprawcze – mówi Główny Inspektor Sanitarny dr Paweł Grzesiowski w rozmowie z Interią.

Celem kontroli jest przygotowanie dokumentacji niezbędnej do wprowadzenia rejestru cyfrowego.

Jak wyglądały prace nad stworzeniem elektronicznego systemu szczepień?

Prace nad stworzeniem elektronicznego systemu szczepień zaczęły się 3 lata temu – w marcu 2022 roku. Wówczas wprowadzono tzw. Elektroniczną Kartę Szczepień (e-Karta Szczepień), dzięki której rozpoczęto rejestrację szczepień ochronnych w formie cyfrowej. Rok później – 1 października 2023 roku – wprowadzono obowiązek elektronicznego rejestrowania wszystkich zalecanych szczepień. Obecnie e-Karta szczepień obowiązuje dla szczepień realizowanych w ramach Powszechnego Programu Szczepień (PSO) przeciwko:

• COVID-19,
• grypie,
• HPV (wirus brodawczaka ludzkiego).

Szczepienia, które były uprzednio rejestrowane jedynie w formie papierowej, można wpisywać do e-Karty Szczepień jako tzw. szczepienia historyczne. Dane w e-systemie są automatycznie synchronizowane z Internetowym Kontem Pacjenta, co umożliwia łatwy dostęp do informacji o przeprowadzonych szczepieniach.

e-Karty Szczepień pomogą trafić do rodziców, którzy nie szczepią swoich dzieci

Dzięki wprowadzeniu elektronicznego systemu rejestracji szczepień możliwe stanie się nie tylko stworzenie wiarygodnego rejestru wyszczepienia dzieci w Polsce, ale także poznanie powodów, które kierują rodzicami nieszczepionych dzieci. Pracownicy Głównego Inspektoratu Sanitarnego zakładają, że dzięki poznaniu ich argumentów, możliwe będzie stworzenie strategii, której celem będzie opracowanie rzetelnych odpowiedzi na wszelkie pytania i wątpliwości rodziców. Dzięki temu być może uda się przerwać niepokojący m.in. specjalistów ds. zdrowia publicznego i lekarzy trend związany z coraz wyższym odsetkiem nieszczepionych dzieci w Polsce.

Jak zmieniała się liczba nieszczepionych dzieci w Polsce w ostatnich latach?

W ostatnich latach w Polsce odnotowano znaczący wzrost liczby dzieci i młodzieży uchylających się od obowiązkowych szczepień ochronnych. Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH – PIB liczba odmów szczepień wśród osób do 19. roku życia wzrosła z 48 609 przypadków w 2019 roku do 87 344 w 2023 roku.

Szczegółowe dane dotyczące odmów szczepień z ostatnich lat:

Wzrost liczby odmów szczepień jest alarmujący, ponieważ może prowadzić do powrotu chorób zakaźnych, które wcześniej były kontrolowane dzięki powszechnym szczepieniom. Eksperci podkreślają konieczność intensyfikacji działań edukacyjnych skierowanych do rodziców i opiekunów, aby przeciwdziałać dezinformacji i zwiększyć zaufanie do szczepień.

Warto również zauważyć, że odsetek odmów szczepień w przeliczeniu na 1000 osób w wieku 0–19 lat wzrósł z 6,6 w 2019 roku do 11,8 w 2023 roku, co dodatkowo obrazuje skalę problemu. Nie zapewniamy także zalecanego przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) stanu zaszczepienia na poziomie około 90–95% (dającego tzw. odporność populacyjną względem danej choroby), a tym samym bezpieczeństwa epidemiologicznego populacji.

Obowiązek szczepień ochronnych dla dzieci i młodzieży nakłada ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych oraz rozporządzenie Ministra Zdrowia (MZ). Według obecnie obowiązujących przepisów osobom, które uchylają się od obowiązku zaszczepienia dzieci, grożą następujące konsekwencje:

• upomnienie – (pierwszy krok) Sanepid może wysłać wezwanie do wykonania szczepienia,
• grzywna – jeśli rodzic nadal odmawia, może zostać nałożona grzywna w wysokości od 500 do 10 000 zł (jednorazowo),
• kolejne grzywny – jeśli rodzic nadal nie zgadza się na szczepienie, grzywna może być nakładana wielokrotnie, aż do łącznej kwoty 50 000 zł,
• egzekucja administracyjna – grzywny są egzekwowane przez urząd skarbowy.