Dieta przy hemoroidach. Co jeść, a czego nie przy żylakach odbytu?

Choroba hemoroidalna, potocznie nazywana hemoroidami, jest najczęściej występującym schorzeniem proktologicznym u osób dorosłych. Odpowiedni styl życia, z naciskiem na zdrową dietę i aktywność fizyczną, odgrywa ważną rolę w profilaktyce oraz wspomaganiu leczenia hemoroidów. Jaka dieta przy hemoroidach będzie odpowiednia? Co jeść, a czego unikać przy hemoroidach?

1. Hemoroidy – żylaki odbytu
2. Jak powinna wyglądać dieta przy hemoroidach?
3. Przykładowy jadłospis przy hemoroidach
4. Dieta na hemoroidy – najczęściej zadawane pytania
5. Dieta na hemoroidy – podsumowanie

Hemoroidy – żylaki odbytu

Hemoroidy (guzki krwawnicze) to tętniczo-żylne struktury naczyniowe znajdujące się w odbytnicy (końcowym odcinku jelita grubego) i odbycie, które wspomagają uszczelnianie odbytu, chronią zwieracz oraz zapobiegają niekontrolowanemu oddawaniu gazów. Choroba hemoroidalna (potocznie określana jako hemoroidy lub żylaki odbytu) polega na patologicznym powiększeniu guzków krwawniczych. Najczęściej objawia się swędzeniem, pieczeniem, bólem i krwawieniem z odbytu. Pacjenci z hemoroidami często zgłaszają również wypadanie guzków krwawniczych poza odbyt (II i III stopień choroby) oraz uczucie niepełnego wypróżnienia. Specjaliści wskazują, że dolegliwości związane z chorobą hemoroidalną odczuwa już co czwarta osoba po 30. roku życia, dlatego są one obecnie najczęstszą przyczyną wizyty u proktologa.

Wśród czynników, które sprzyjają rozwojowi hemoroidów, wymienia się m.in.:

• częste porody,
• siedzący tryb życia,
• dietę ubogobłonnikową,
• przewlekłe zaparcia (związane z nadmiernym parciem na stolec),
• wzrost ciśnienia w jamie brzusznej (np. dźwiganie ciężkich przedmiotów, noszenie zbyt obcisłej odzieży).

Niekorzystny wpływ na hemoroidy mają również częste biegunki, długotrwałe przyjmowanie środków przeczyszczających oraz nadwaga i otyłość. Ponadto intensywne uprawianie niektórych form aktywności fizycznej, zwłaszcza kolarstwa, jazdy konnej, kulturystyki i podnoszenia ciężarów, sprzyja wystąpieniu oraz zaostrzeniu choroby hemoroidalnej.

Jak powinna wyglądać dieta przy hemoroidach?

Dieta przy hemoroidach powinna uwzględniać odpowiednie spożycie produktów bogatych w błonnik pokarmowy oraz niegazowanych i niedosładzanych napojów (przede wszystkim wody). Błonnik pokarmowy (zwłaszcza nierozpuszczalny) wspomaga perystaltykę jelit i przyspiesza pasaż jelitowy, dzięki czemu zapobiega zaparciom. Doskonałym źródłem błonnika pokarmowego są pełnoziarniste produkty zbożowe, nasiona roślin strączkowych, pseudozboża (np. quinoa, amarantus), warzywa, świeże i suszone owoce oraz orzechy, nasiona i pestki.

Wszystkie posiłki w diecie na żylaki odbytu powinny być spożywane w spokojnej atmosferze, bez zbędnego pośpiechu i rozpraszania uwagi innymi aktywnościami (np. korzystaniem z telefonu komórkowego).

Wysokobłonnikowa dieta przy hemoroidach jest skuteczna w profilaktyce i leczeniu zaparć stolca, zwłaszcza gdy towarzyszy jej odpowiednia ilość wypijanych płynów. Zaleca się, aby pacjenci z hemoroidami wypijali w ciągu dnia co najmniej 2 litry niesłodzonych płynów. Podstawowym napojem powinna być zawsze niegazowana woda. Dobrym źródłem płynów będą też:

• napary z łagodnej kawy i herbaty lub z ziół (np. kopru włoskiego, mięty, szałwii, rumianku),
• surowe warzywa i owoce,
• zupy,
• koktajle, smoothie,
• naturalne mleczne napoje fermentowane (np. jogurty, kefiry, maślanki, mleko acidofilne),
• jogurty i napoje roślinne (np. sojowy, owsiany lub migdałowy bez cukru).

Co warto jeść przy hemoroidach?

Dieta przy hemoroidach powinna zawierać różnokolorowe warzywa oraz owoce w ilości co najmniej 400 g każdego dnia. Warzywa (świeże, gotowane, kiszone) należy dodawać do większości spożywanych posiłków w ciągu dnia. Owoce należy spożywać głównie surowe, natomiast suszone jedynie okazjonalnie.

Przy hemoroidach zaleca się jeść gruboziarniste produkty zbożowe, takie jak pieczywo żytnie na naturalnym zakwasie, chleb graham, pumpernikiel, kasza gryczana, kasza jęczmienna pęczak, kasza bulgur, kasza owsiana, płatki owsiane górskie, płatki pszenne pełnoziarniste, płatki żytnie, makaron razowy oraz ryż brązowy. Dobrym źródłem składników odżywczych i błonnika pokarmowego w diecie na hemoroidy są również pseudozboża, do których zalicza się komosę ryżową (quinoa), amarantus czy miłkę abisyńską (teff).

Ważnym elementem diety przy hemoroidach są nasiona roślin strączkowych, np. ciecierzyca, soja, groch, fasola, soczewica czy bób. Należy zwracać szczególną uwagę na właściwe przygotowanie do spożycia suchych nasion roślin strączkowych, w tym odpowiednio długie namaczanie i gotowanie w świeżej wodzie. Zaleca się również spożywać pasty z nasion roślin strączkowych (np. hummus), przetwory sojowe (tofu, tempeh, jogurt i napój sojowy bez dodatku cukru) oraz makarony z nasion roślin strączkowych (np. z ciecierzycy, soczewicy czy zielonego groszku).

W przypadku hemoroidów warto także spożywać codziennie 30–45 g niesolonych i niesłodzonych orzechów (np. włoskich, laskowych, pistacjowych, migdałów) i/lub nasion (np. siemienia lnianego, nasion chia, słonecznika, sezamu, konopi siewnej) oraz pestek dyni. Na hemoroidy i zaparcia pomóc może również regularne włączanie do diety mlecznych napojów fermentowanych, takich jak naturalny jogurt, kefir, maślanka lub mleko acidofilne, które wspomagają prawidłową perystaltykę jelit oraz korzystnie wpływają na mikrobiotę jelitową. Dieta na hemoroidy powinna również zawierać umiarkowane ilości zdrowych olejów roślinnych, szczególnie oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia oraz oleju rzepakowego tłoczonego na zimno, które można dodawać do dań obiadowych, surówek i sałatek.

Czego unikać w diecie przy żylakach odbytu?

W diecie przy hemoroidach należy wyraźnie ograniczyć spożycie produktów, które spowalniają perystaltykę przewodu pokarmowego i opóźniają pasaż treści pokarmowej z żołądka do jelit. Wymienia się wśród nich m.in. jasne pieczywo, biały ryż, kaszę mannę, jasne makarony, słodkie płatki śniadaniowe, pieczywo cukiernicze, słodycze o dużej zawartości rafinowanych węglowodanów i tłuszczu (czekolady mleczne, batony, ciastka czekoladowe, praliny itp.), słone przekąski, żywność typu fast food oraz niedojrzałe, zielone banany.

Czego nie jeść przy hemoroidach? Warto zrezygnować z produktów:

• zawierających duże ilości cukrów prostych (m.in. słodkie napoje, nektary owocowe, dżemy, lody, miód, słodzony nabiał),
• zawierających duże ilości tłuszczów (np. smażone potrawy, panierowane mięsa, masło, śmietana, boczek, tłuste sosy).

Pokarmy te spowalniają pracę przewodu pokarmowego oraz powodują uczucie dyskomfortu w jamie brzusznej.

Przykładowy jadłospis przy hemoroidach

Jaka dieta przy hemoroidach? Poniżej znajduje się przykładowy jadłospis dla osoby zmagającej się z chorobą hemoroidalną.

• Śniadanie: Cynamonowa owsianka na mleku 1,5% tłuszczu z jabłkiem, kiwi, migdałami, nasionami słonecznika oraz świeżo mielonym siemieniem lnianym
• Drugie śniadanie: Koktajl bananowo-malinowy na jogurcie naturalnym z pastą sezamową (tahini) i nasionami chia
• Obiad: Pieczony pstrąg łososiowy w aromatycznych ziołach z kaszą gryczaną i surówką z kiszonej kapusty, jabłka i marchewki
• Podwieczorek: Zupa krem z brokułów z płatkami migdałowymi
• Kolacja: Jajko gotowane ma miękko z pieczywem żytnim razowym na zakwasie, hummusem, pomidorem, szczypiorkiem i ziołami

Dieta na hemoroidy – najczęściej zadawane pytania

Czy kiszonki są dobre na hemoroidy?

Kiszonki (np. kapusta, buraki lub ogórki kiszone) są dobre na hemoroidy z uwagi na dużą zawartość błonnika pokarmowego i probiotycznych szczepów bakterii kwasu mlekowego, które regulują funkcjonowanie przewodu pokarmowego oraz chronią przed zaparciami. Składniki zawarte w kiszonkach przyspieszają perystaltykę oraz pasaż jelitowy, dzięki czemu zapobiegają zaparciom i hemoroidom.

Czy banany są dobre na hemoroidy?

Dojrzałe banany są dobre na hemoroidy, ponieważ są źródłem błonnika pokarmowego, który reguluje perystaltykę jelit i zapobiega zaparciom. Banany (głównie dojrzałe) zawierają pektyny zaliczane do rozpuszczalnej frakcji błonnika pokarmowego, które zmiękczają masy stolca i ułatwiają ich wydalanie, dzięki czemu chronią przed zaparciami.

Czy jajka szkodzą na hemoroidy?

Jajka nie wpływają negatywnie na hemoroidy, dlatego mogą być bezpiecznie spożywane w rozsądnych ilościach (zwłaszcza gotowane) w ramach zdrowej i zbilansowanej diety. Warto spożywać jajka przy hemoroidach ze względu na to, że są doskonałym źródłem białka o wysokiej wartości biologicznej, które wspomaga gojenie się ran i odnowę komórek.

Czy ostre jedzenie powoduje hemoroidy?

Ostre jedzenie samo w sobie nie powoduje hemoroidów, ale u niektórych pacjentów może nasilać objawy choroby hemoroidalnej. Potrawy zawierające ostre przyprawy mogą podrażniać przewód pokarmowy i okolicę odbytu, przez co powodują ból, pieczenie oraz dyskomfort.

Czy dieta ketogeniczna jest dobra na hemoroidy?

Tradycyjna dieta ketogeniczna (uboga w świeże warzywa i owoce) nie jest dobra na hemoroidy, ponieważ może powodować zaparcia i nasilać objawy choroby hemoroidalnej. Natomiast śródziemnomorska dieta ketogeniczna może być lepszym wyborem, ponieważ jest bogata w różnokolorowe warzywa oraz niesolone orzechy, nasiona i pestki, które chronią przed zaparciami.

Dieta na hemoroidy – podsumowanie

Choroba hemoroidalna to częste schorzenie proktologiczne, które dotyka 39–52% dorosłych na całym świecie. Dieta na hemoroidy powinna charakteryzować się wysokim spożyciem błonnika pokarmowego oraz niesłodzonych płynów. Prawidłowo skomponowana i zbilansowana dieta przy hemoroidach może wspomagać leczenie, łagodzić niektóre objawy oraz chronić przed zaostrzeniem choroby.