Jakie mogą być przyczyny bólu odbytu?
Piotr Ziętek

Jakie mogą być przyczyny bólu odbytu?

Ból odbytu jest dość częstą dolegliwością. Może być ostry lub przewlekły. Czasami jest on niewielki, jednak zdarza się, że jest naprawdę silny i może nawet upośledzać codzienne, normalne funkcjonowanie pacjenta. Pomimo tego, iż jest to przykra dolegliwość, zdarza się, że chory odwleka wizytę u lekarza, ponieważ wstydzi się powiedzieć mu o swoim problemie. Jakie są przyczyny bólu odbytu i kiedy należy udać się do specjalisty? 

Ból odbytu sprawia duży dyskomfort i w znacznym stopniu może utrudniać normalne funkcjonowanie. Źródłami bólu w tym przypadku mogą być: odbyt lub tkanki wokół niego. Przyczyn tej dolegliwości może być wiele. Często są to niegroźne dolegliwości takie jak szczelina odbytu lub hemoroidy. W przypadku niepokojących objawów warto jednak wybrać się do specjalisty, by wykluczyć poważniejsze przyczyny.

Przyczyny bólu odbytu

Znanych jest kilkadziesiąt różnych patologii, w przebiegu których może pojawić się ból odbytu. Należą do nich m.in. choroby zapalne, zmiany anatomiczne lub urazowe, choroby zakaźne, choroby ginekologiczne, a także procesy nowotworowe. O jakich dokładnie chorobach może świadczyć bolący odbyt?

Żylaki odbytu (hemoroidy)

Chorobą, do której mogą prowadzić zaparcia są hemoroidy zwane również guzkami krwawniczymi lub żylakami odbytu. Powikłaniem hemoroidów może być zakrzepica splotu żylnego okołoodbytowego, która objawia się obecnością bolesnego guzka. 

Szczelina odbytu

Stosunkowo częstą przyczyną bólu odbytu jest szczelina odbytu. Jest to pęknięcie błony śluzowej kanału odbytu. Chorobie tej sprzyjają zaparcia i silne parcie na stolec. Pęknięcie powstaje w wyniku nagłego przejścia przez kanał odbytu dużego fragmentu twardego stolca. Z tego samego powodu ból odbytu może pojawić się także po stosunku analnym.  

Ropień odbytu lub przetoka okołoodbytnicza

Ból odbytu może być też objawem ropnia odbytu lub przetoki okołoodbytniczej. Choroby te najczęściej są skutkiem infekcji gruczołów odbytowych, chociaż mogą również pojawić się w przebiegu chorób takich jak choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelita grubego.

Choroby przenoszone drogą płciową

Ból odbytu może być również objawem chorób przenoszonych drogą płciową takich jak rzeżączkowe zapalenie odbytu, chlamydioza, kiła czy opryszczka. Problem ten dotyczy głównie osób odbywających stosunki analne bez stosowania zabezpieczenia.

Samoistna kokcygodynia

Ból w okolicy odbytu może być również objawem samoistnej kokcygodynii. Termin ten określa ból kości guzicznej zwanej również kością ogonową. Objaw ten może pojawić się w wyniku urazu, np. upadku na gość ogonową lub jako powikłanie po porodzie. Czasami przyczyną może być również zbyt długie przebywanie w pozycji siedzącej.  

Zespół dźwigaczy odbytu

Ból odbytu jest objawem tzw. zespołu dźwigaczy odbytu. Dźwigacze odbytu to mięśnie wchodzące w skład dna mięśniowego miednicy. Pewni też funkcję w procesie oddawania stolca. Prawdopodobnie zespół ten jest spowodowany procesem zapalnym, a objawia się nawracającym, piekącym bólem kilka centymetrów powyżej odbytu oraz uczuciem parcia na stolec.

Ból odbytu – charakterystyka 

Bolący odbyt może objawiać się na różne sposoby. Dokładne określenie bólu może zasugerować nam przyczynę. Silny ból zwieracza odbytu występujący w trakcie wypróżniania często jest objawem szczeliny odbytu. Stolec podrażnia uszkodzone tanki powodując skurcze w odbycie, które dodatkowo utrudniają defekację.  

Piekący ból odbytu i niewielkie krwawienie mogą pojawić się np. po biegunce. Powstają wówczas uszkodzenia naskórka wywołane częstym używaniem papieru toaletowego.  

Silny, kłujący ból odbytu oraz pojawienie się w tej okolicy sinego guzka to objawy zakrzepicy hemoroidów zewnętrznych lub inaczej zakrzepicy okołoodbytowej. Powstały guzek jest bolesny już przy delikatnym dotyku, a nawet przy gazach lub podczas chodzenia. W chorobie hemoroidalnej także może dojść do krwawienia.  

Pulsujący ból odbytu z wyczuwalnym obrzękiem oraz zwiększonym ociepleniem to objawy ropnia odbytu lub przetoki odbytu. W chorobie tej może wystąpić także gorączka.  

Choroba zapalna jelit, jaką jest choroba Leśniowskiego-Crohna może przebiegać z zajęciem odbytu. Wówczas pojawiają się silne bóle brzucha, ból odbytu oraz nierzadko obfite krwawienia z odbytu.  

Swędzenie odbytu u dziecka, występujące również w nocy, jest częstym objawem chorób pasożytniczych, np. owsicy. Z kolei ból, pieczenie i swędzenie odbytu wraz z pojawiającymi się wykwitami lub śluzowo-ropną wydzieliną są objawami chorób przenoszonych drogą płciową. Nawracający ból zlokalizowany kilka centymetrów powyżej odbytu z towarzyszącym uczuciem parcia na stolec może świadczyć o zespole zwieraczy odbytu.  

Ból okolic krocza, a także odbytu, towarzyszy czasem bólom podbrzusza związanym z cyklem miesiączkowym. Mogą one występować zarówno podczas okresu, jak i przed okresem. W niektórych przypadkach może to być objaw endometriozy, czyli obecności błony śluzowej macicy poza macicą. 

Powiązane produkty

Ból odbytu w ciąży 

Ból i inne dolegliwości w okolicy odbytu są dosyć częstymi dolegliwościami w ciąży i dotyczą nawet jednej trzeciej kobiet spodziewających się dziecka. Choroby takie jak szczelina odbytu i hemoroidy pojawiają się najczęściej w trzecim trymestrze ciąży i w ciągu kilku dni po porodzie. Pacjentki w ciąży skarżą się najczęściej na ból i kłucie w odbycie, dyskomfort przy siedzeniu i chodzeniu, pieczenie i swędzenie.

Powstawaniu wspomnianych wyżej chorób sprzyjają szczególnie zaparcia występujące w czasie ciąży, duża masa urodzeniowa dziecka oraz parcie trwające przez dłużej niż 20 minut. Zaparcia, które często mają miejsce w czasie ciąży, zwykle ustępują po porodzie. Jednak zarówno powstała wówczas szczelina odbytu, jak i hemoroidy mogą wymagać leczenia. 

Badania w diagnostyce bólu odbytu 

W diagnostyce bólu odbytu bardzo dużą rolę odgrywa prawidłowo zebrany wywiad. Należy dokładnie poinformować lekarza o tym, jaki jest charakter bólu odbytu, kiedy występuje oraz jakie są objawy towarzyszące. Następnym krokiem jest dokładne obejrzenie przez lekarza okolic odbytu. Istotnym elementem diagnostyki jest badanie palpacyjne, w tym badanie per rectum, tzn. palcem przez odbyt. Pozwala ono stwierdzić obecność np. patologicznych zmian. W razie potrzeby wykonuje się również anoskopię. Jest to badanie, w którym za pomocą specjalnego wziernika można obejrzeć wnętrze kanału odbytu i część odbytnicy. 

Jeśli zachodzi podejrzenie zmiany nowotworowej, konieczne jest pobranie wycinka do badania histopatologicznego.  

W przypadku obecności przetoki okołoodbytowej, czyli przewlekłej formy ropnia odbytu, konieczne jest dokładne uwidocznienie wszystkich odnóg i ujść kanałów przetoki. W tym celu przydatne są badania obrazowe, takie jak przezodbytnicze badanie USG oraz badanie RTG z wykorzystaniem kontrastu. 

Ból w odbycie – kiedy należy udać się do lekarza?

Warto zasięgnąć porady lekarskiej w razie pojawienia się niepokojących objawów. Należą do nich m.in. krwawienie z odbytu, silny i uporczywy ból odbytu oraz obecność wyczuwalnych guzków w okolicy odbytu. Również zmiana rytmu wypróżnień powinna skłonić do wizyty u lekarza, podobnie jak nietrzymanie stolca lub uczucie ciągłego parcia na stolec.

Początkowo należy zgłosić się do lekarza rodzinnego, a ten w razie potrzeby zadecyduje o tym, do jakiego lekarza powinniśmy się udać. Zwykle będzie to chirurg lub proktolog, czyli lekarz od chorób jelita grubego i odbytu.

Problemy związane z okolicą odbytu są często wstydliwe dla pacjentów. Nie należy jednak z tego powodu opóźniać ani rezygnować z wizyty u lekarza. Niektóre stany, jak np. ropień odbytu, wymagają leczenia chirurgicznego, a zaniedbane prowadzą do groźnych powikłań. 

Domowe sposoby na bolący odbyt

Chorobom takim jak szczelina odbytu lub hemoroidy można próbować zapobiegać. Zdrowy tryb życia i aktywność fizyczna korzystnie wpłyną na rytm wypróżnień. Dieta bogata w błonnik oraz spożywanie co najmniej 2 litrów wody dziennie pozwolą zmniejszyć ryzyko zaparć. 

W aptekach dostępnych jest wiele leków i preparatów bez recepty, które mogą przynieść ulgę w przypadku bólu odbytu. Doraźnie, w razie potrzeby można zastosować lek przeciwbólowy lub rozkurczowy (np. drotawerynę). W proktologii stosuje się wiele środków o działaniu miejscowym, w postaci czopków, maści lub żelów. Duża cześć z nich to leki bez recepty. Jednak przed próbą samodzielnego leczenia należy skontaktować się z lekarzem.

Przykładowo, aby zmniejszyć ból okolic odbytu w przebiegu choroby hemoroidalnej można stosować kremy doodbytnicze na hemoroidy z lignokainą jako środkiem znieczulającym. Natomiast u pacjentów ze szczeliną odbytu kładzie się nacisk raczej na stosowanie leków rozkurczowych – diltiazemu i pochodnych nitrogliceryny. Użycie nieprawidłowego preparatu może nie przynieść oczekiwanego efektu, a nawet pogorszyć dolegliwości. 

  1. A. Kreuter, Proktologie - Erkrankungen der Analregion, „Journal of the German Society of Dermatology”, nr 352-375 (14) 2016. 
  2. T. Poskus, D. Buzinskiene, G. Drasutiene i in., Haemorrhoids and anal fissures during pregnancy and after childbirth: A prospective cohort study, „BJOG: An International Journal of Obstetrics and Gynaecology”, nr 1666-1671 (121) 2014. 
  3. W. Noszczyk (red.), Chirurgia, Warszawa 2009, 909-915, 919-920, 920-921. 
  4. H. Garg, S Singh, K. Bal, Approach to the diagnosis of anorectal disorders, „Journal International Medical Sciences Academy”, nr 89-90 (24) 2011. 
  5. T. Poskus, D. Buzinskiene, G. Drasutiene i in., Haemorrhoids and anal fissures during pregnancy and after childbirth: A prospective cohort study, „BJOG: An International Journal of Obstetrics and Gynaecology”, nr 1666-1671 (121) 2014. 

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Alergia kontaktowa – przyczyny, objawy i leczenie

    Alergia kontaktowa jest rodzajem nadwrażliwości, która występuje w wyniku bezpośredniego kontaktu skóry z substancjami wywołującymi reakcję alergiczną. Zjawisko to może powodować szereg nieprzyjemnych objawów – od łagodnych po ciężkie – i jest powszechnie spotykane wśród ludzi w różnym wieku.

  • Czym jest pokrzywka? Przyczyny, rodzaje, objawy i leczenie

    Pokrzywka jest niegroźnym schorzeniem skóry wywołanym najczęściej reakcją alergiczną. Objawia się swędzącymi bąblami na skórze, które przypominają ślady po poparzeniu pokrzywą. Jakie są jej przyczyny i co zrobić, gdy się pojawi? Na czym polega leczenie pokrzywki?

  • Zespół Dravet – objawy, diagnostyka, leczenie

    Zespół Dravet to rzadkie genetyczne schorzenie neurologiczne, które manifestuje się już we wczesnym dzieciństwie i znacząco wpływa na funkcjonowanie pacjentów przez całe życie. Charakteryzuje się opornymi na leczenie napadami padaczkowymi, które mogą prowadzić do licznych komplikacji, w tym do opóźnienia rozwoju i deficytów poznawczych.

  • Czy Tajlandia jest bezpieczna? Zagrożenia zdrowotne i najczęstsze choroby

    Tajlandia to kraj o egzotycznym uroku, przyciągający turystów z całego świata. Przed podróżą warto zapoznać się z potencjalnymi zagrożeniami zdrowotnymi występującymi w Azji Południowo-Wschodniej, żeby odpowiednio się przygotować i potrafić na nie reagować. Na co powinniśmy się zaszczepić przed wizytą w Tajlandii? Jakie choroby nam zagrażają? Co zrobić, jeśli ugryzie nas małpa?

  • Ośmiokrotny wzrost zachorowań na odrę w Polsce. Co jest powodem powrotu tej groźnej choroby?

    Liczba przypadków odry zarejestrowanych w 2024 roku w Polsce w systemie nadzoru epidemiologicznego wzrosła w porównaniu z rokiem 2023 ponad ośmiokrotnie – poinformował redakcję DOZ.pl Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – PIB. Odra wraca do Polski i staje się realnym zagrożeniem zdrowotnym, szczególnie dla dzieci i osób nieszczepionych. Choć przez lata choroba ta była praktycznie wyeliminowana, dziś – w wyniku malejącej liczby szczepień – znów pojawiają się nowe ogniska. Czym jest odra, jak się przed nią chronić i kto jest najbardziej narażony?

  • Ból nerek – objawy, leczenie i przyczyny. Jak złagodzić ból nerek?

    Ból nerek jest dolegliwością, która może być spowodowana różnymi czynnikami – od infekcji po choroby przewlekłe. Jeśli wystąpi, warto skonsultować się z lekarzem, aby zdiagnozować przyczynę i podjąć odpowiednie leczenie. Jakie badania wykonać, gdy bolą nerki? Co przyniesie ulgę w bólu?

  • Odleżyny – rodzaje i stopnie odleżyn oraz ich klasyfikacja

    Odleżyny to jedno z najpoważniejszych powikłań długotrwałego unieruchomienia, stanowiące istotne wyzwanie w opiece medycznej. Ich powstawanie związane jest z długotrwałym uciskiem na tkanki, które prowadzi do niedokrwienia i martwicy. Czym są odleżyny i jak powstają? Jakie plastry należy stosować w leczeniu odleżyn?

  • Uczulenie na komary. Jakie są objawy i przyczyny alergii na komary?

    Komary mają zdolność do przenoszenia niebezpiecznych chorób, takich jak malaria, wirus Zachodniego Nilu, wirus chikungunya czy wirus dengi. Stanowią więc zagrożenie zarówno dla ludzi, jak i zwierząt, jednak złą sławę zyskały głównie z powodu nieprzyjemnych ukąszeń. Kąsają wyłącznie samice komarów, wabione do skóry człowieka przez ciepło ciała, pot, zapachy oraz dwutlenek węgla. Podczas ukłucia samica wprowadza ślinę do krwiobiegu, aby zapobiec krzepnięciu krwi i umożliwić pobranie pokarmu. Kontakt trwający minimum sześć sekund może wywołać reakcję miejscową — zaczerwienienie, świąd i obrzęk.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl