Len zwyczajny — na menopauzę, zaparcia i zgagę

Len zwyczajny (Linum usitatissimum) jest jednoroczną rośliną zielną należącą do rodziny lnowatych. Obszarem pochodzenia lnu jest Żyzny Półksiężyc na Bliskim Wschodzie – teren obejmujący Egipt, Syrię, Palestynę oraz dawną Mezopotamię. Obecnie len zwyczajny nie występuje w stanie dzikim, jedynie w specjalnych hodowlach.

Len charakteryzuje się prostą, cienką, rozgałęzioną na końcu łodygą, która osiąga wysokość do 80 cm. Lancetowate liście lnu rozmieszczone są na łodydze skrętolegle. Niebieskie kwiaty, o ząbkowanych krawędziach, zbudowane są z płatków długości 2,5 cm. Okres kwitnienia lnu trwa od czerwca do lipca. Nasiona, znane również pod nazwą siemię lniane, zamknięte są w pięciokomorowych torebkach nasiennych. Siemię lniane jest spłaszczone, jajowate, czerwonobrunatne i pokryte błyszczącą łupiną. Stanowi surowiec wykorzystywany w przemyśle farmaceutycznym oraz spożywczym.

Nasiona lnu zwyczajnego stosowane są w schorzeniach układu pokarmowego, takich jak choroba wrzodowa żołądka oraz dwunastnicy, w zaparciach, biegunkach i niestrawności. Preparaty z lnem polecane są również pacjentom z podwyższonym poziomem cholesterolu, miażdżycą oraz otyłością. Wskazaniem do stosowania są także infekcje górnych dróg oddechowych, zapalenie płuc, zapalenie oskrzeli, rozedma oraz stany zapalne skóry – trądzik, ropnie, egzema, owrzodzenia. Len zalecany jest również kobietom zmagającym się z dokuczliwymi objawami menopauzy. Ponadto siemię lniane jest doskonałym dodatkiem do zbilansowanej, zdrowej diety.

Len zwyczajny określany jest mianem najbardziej przydatnej rośliny zielnej. Uchodzi za jedną z najdawniejszych roślin włóknistych – jego uprawa rozpoczęła się około 8500 r. p.n.e. Len został rozprzestrzeniony poza basen Morza Śródziemnego przez kupców fenickich. Nasiona rośliny odnaleziono również w Polsce na terenie wykopalisk w Biskupinie. Len swoją popularność zawdzięcza użyteczności – każda z części rośliny znalazła odrębne zastosowanie. Zawarte w łodydze oraz korzeniach włókna wykorzystywane są do produkcji przędzy, tkanin oraz papieru. W przemyśle spożywczym nasiona lnu stanowią surowiec do produkcji olejów. Spożywane są także jako dodatek do sałatek, pieczywa oraz ciastek. Odpad po tłoczeniu oleju lnianego, jakim są wytłoki, wykorzystywany jest do produkcji paszy. W przemyśle kosmetycznym nasiona oraz olej lniany są składnikami szamponów, mydeł, odżywek oraz kremów.

Nasiona lnu zwyczajnego bogate są w substancje śluzowe oraz olej roślinny. Ponadto zawierają białka, glikozydy cyjanogenne, fitosterole, kwas linolowy, kwas linolenowy, kwas olejowy, witaminy A, E, B, cholinę, lignany, makroelementy, a także szereg aminokwasów. Niedojrzałe nasiona lnu zawierają toksyczną linatynę, która w układzie pokarmowym ulega rozkładowi do trującego cyjanowodoru. Należy zachować ostrożność podczas spożywania siemienia – najlepiej korzystać ze sprawdzonych i autoryzowanych preparatów, a także nie przekraczać zalecanego dziennego spożycia.

Wysoka zawartość substancji śluzowych oraz oleistych w nasionach lnu odpowiada za ich powlekające i ochronne działanie. Chronią układ pokarmowy przed drażniącym działaniem leków, a także ułatwiają usuwanie substancji toksycznych. Ponadto śluz pobudza perystaltykę jelit i ułatwia przywrócenie prawidłowego rytmu wypróżniania zarówno w przypadku zaparć, jak i biegunek. Pęczniejące nasiona lnu w żołądku zapewniają uczucie sytości na długi czas i wykorzystywane są w leczeniu otyłości. Regularne spożywanie siemienia lnianego dostarcza składników odżywczych oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych (omega-3, omega-6, omega-9) niezbędnych dla zbilansowanej diety. Preparaty z lnem zwyczajnym obniżają poziom cholesterolu, łagodzą objawy infekcji dróg oddechowych, takie jak kaszel, chrypa, ból gardła. Zawarte w nasionach lnu lignany łagodzą objawy menopauzy, takie jak zimne poty, uderzenia gorąca, rozdrażnienie, zaburzenia snu. W zastosowaniu zewnętrznym nasiona lnu oraz olej lniany wykorzystywane są do przyspieszania regeneracji naskórka w przypadku owrzodzeń, ropni, egzemy, a także stanowią składnik wielu kosmetyków pielęgnujących włosy oraz skórę.

Len zwyczajny stosowany w dolegliwościach układu pokarmowego oraz dróg oddechowych zalecany jest w postaci zmielonych nasion – 1 łyżeczkę lnu należy zalać 3/4 szklanki ciepłej wody, mleka lub soku, a następnie energicznie wymieszać do uzyskania gęstej konsystencji. Spożywać od razu po przestudzeniu.

Dostępne są również tabletki do ssania oraz kapsułki – należy przyjmować 1 tabletkę 2 razy dziennie. Siemię lniane może być również przyjmowane w formie odwaru – 1 łyżkę nasion zalać szklanką (250 ml) wody i gotować 15 minut. Następnie odwar przecedzić i ostudzić, spożywać 1 szklankę 2-3 razy dziennie.

Należy pamiętać o konieczności przyjmowania dużej ilości płynów (co najmniej 2 litry dziennie) podczas spożywania siemienia lnianego.

Zmielone siemię lniane może być również stosowane jako zamiennik mąki w wypiekach ciast oraz pieczywa. Dostępny jest również olej lniany, który należy przyjmować doustnie, 2-4 łyżki w trakcie posiłku. W zastosowaniu zewnętrznym len jest składnikiem kosmetyków przeciwtrądzikowych, szamponów przeciwłupieżowych, odżywek pielęgnujących oraz mydeł.

Substancje zawarte w nasionach lnu wpływają zobojętniająco na pH soku żołądkowego, co może modyfikować wchłanianie przyjmowanych leków.

Preparaty zawierające len należy przyjmować z godzinnym odstępem.

Ponadto nie należy jednocześnie stosować lnu z lekami przeciwzakrzepowymi. Stosowanie siemienia lnianego jest przeciwwskazane u pacjentów z niedrożnością jelit, ostrą chorobą zapalną jelit oraz zwężeniem przełyku i wpustu żołądka.

Przyjmowanie nadmiernych ilości preparatów z lnem może prowadzić do objawów niepożądanych, takich jak nudności, wymioty, wzdęcia, gazy oraz bóle brzucha.