Bylica pospolita — przyprawa i lek

Bylica pospolita (łac. Artemisia vulgaris, ang. Mugwort), pochodząca z rodziny Asteraceae – astrowatych, jest byliną występującą pospolicie na terenie Europy. Łacińską nazwę bylica zawdzięcza żonie starożytnego króla Mauzolosa – Artemizji, która interesowała się ziołolecznictwem oraz medycyną. Bylica rośnie powszechnie na terenie całej Polski, zaczynając od lasów liściastych, przez nieużytki rolne po pobocza drogowe. Roślina nie ma wysokich wymagań uprawnych i była hodowana w celach leczniczych w starożytnym Rzymie i Grecji.

Owocem bylicy jest niewielka niełupka. Drobne kwiaty są zebrane w jajowate koszyczki kwiatowe tworzące razem rozgałęzioną wiechę. Łodygi są zwykle kanciaste o lekko czerwonym kolorze, silnie rozgałęzione. Liście zlokalizowane na łodydze są podwójnie pierzastodzielne, natomiast liście przyziemne są pierzaste.

Surowcem bylicy jest zebrane na początku kwitnienia rośliny ziele. Właściwości lecznicze ma również zebrany wczesną wiosną lub jesienią korzeń.

Bylica pospolita może być stosowana w zaburzeniach pracy układu pokarmowego, upośledzeniu w produkcji żółci oraz w zaburzeniach apetytu. Nasiadówki z naparu bylicy są stosowane w pomocniczej terapii hemoroidów. Napar jest również zalecany podczas nieregularnego miesiączkowania.

Wyciągi z korzenia bylicy pospolitej łagodzą nerwobóle dzięki swojemu działaniu spazmolitycznemu. Ponadto kąpiele lub okłady z naparów z ziela bylicy pospolitej mogą ograniczać dolegliwości związane ze schorzeniami reumatycznymi oraz zmniejszać zmęczenie i ból nóg.

W krajach południowej Europy bylica jest przyprawą do mięs, zup i surówek, a palone ziele ma właściwości odstraszające dla insektów.

O roślinach z rodzaju Artemisia wspominają już teksty greckiego lekarza Dioskurydesa, który zalecał wyciągi z niektórych jej gatunków w terapii przeziębień oraz chorób pasożytniczych. Starożytni Grecy i Rzymianie mieli wsuwać suszone ziele bylicy do butów, co ich zdaniem chroniło nogi przed zmęczeniem w trakcie wielogodzinnego marszu.

Bylica była również bardzo ważnym elementem mitologii słowiańskiej. Ziele bylicy pospolitej wieszano w drzwiach, co miało chronić domowników przed chorobami. Szczególnie ważny był dym powstający po spaleniu ziela bylicy, bowiem wierzono, że ma właściwości odstraszające złe siły i pioruny. Sama bylica miała chronić również przed czarownicami.

W składzie ziela bylicy pospolitej występuje około 0,2% olejku eterycznego zawierającego:

• tujon,
• eukaliptol,
• pinen,
• kamfen,
• borneol.

Ponadto ziele zawiera również niewielkie ilości substancji goryczowych, kwasów organicznych oraz steroli. Wyciągi z korzenia mają podobny skład, ale zawierają mniej olejku eterycznego (około 0,1%), a także garbniki i inulinę. W surowcu, w śladowych ilościach, występują również substancje z grupy laktonów seskwiterpenowych – artemizyna, psilostachina C oraz wulgaryna.

Olejek eteryczny występujący w wyciągach z ziela i korzenia bylicy pospolitej odpowiada za jej działanie przeciwskurczowe, żółciopędne oraz przeciwzapalne. Ze względu na swój aromat olejek może być wykorzystywany do poprawiania zapachu chemii domowej.

Roślina wykazuje również w niewielkim stopniu działanie moczopędne i odkażające. Badania wykazały, że wysokie dawki substancji chemicznych zawartych w zielu bylicy mogą wykazywać działanie przeciwpasożytnicze, hamując rozwój glisty ludzkiej oraz owsików.

Ponadto badania wskazują również, że wyciągi z bylicy pospolitej mogą regulować poziom lipidów w organizmie, a także wykazują działanie hepatoprotekcyjne oraz pobudzają krwawienia menstruacyjne.

Pewne właściwości prozdrowotne może wykazywać korzeń bylicy, który nie zawiera substancji goryczowych. Wyciągi z korzenia mogą ograniczać bóle neurogenne i działają spazmolitycznie na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego.

Bylica może być stosowana zarówno zewnętrznie (w postaci okładów i kąpieli), jak i doustnie jako napar.

W celu przygotowania naparu zaleca się zalanie niewielkiej ilości suszu z ziela bylicy pospolitej wrzącą wodą. Po dwudziestu minutach napar należy przecedzić i pić 3 do 4 razy dziennie.

Z ziela bylicy można przyrządzić również alkoholaturę, by następnie wykorzystać ją w celu poprawienia apetytu.

W przypadku przyjęcia zbyt dużej ilości wyciągów lub preparatów z bylicy pospolitej może dojść do zaburzenia czynności przewodu pokarmowego. Wyciągi z bylicy mogą u niektórych osób wywoływać reakcje alergiczne.

Nie zaleca się stosowania naparów z bylicy w ostrych zaburzeniach układu pokarmowego oraz w ciąży.

Wyciągów oraz preparatów z bylicy pospolitej nie należy obecnie stosować w przypadku chorób pasożytniczych, takich jak owsica i glistnica, ze względu na konieczność zastosowania wysokich dawek oraz obecność na rynku farmaceutycznym leków od niej bezpieczniejszych.