Czeremcha – jak wygląda, jakie ma właściwości i do czego ją wykorzystać?

Czeremcha zwyczajna (Prunus padus) to drzewo należące do rodziny różowatych (Rosaceae). W różnych regionach Polski znana jest także pod licznymi nazwami ludowymi, takimi jak: trzemka, trzemcha, śliwa kocierpka, korcipka, kurcipa, kotarba, kocierba, korciupa, czeremucha czy smrodynia.

Naturalnie występuje na terenie Europy, Azji Mniejszej oraz Ameryki Północnej. W Polsce jest gatunkiem szeroko rozpowszechnionym, zwłaszcza na obszarach nizinnych. Spotkać ją można w lasach liściastych i mieszanych, lasach łęgowych, na wilgotnych terenach nadrzecznych, a także w miejskich parkach i przydomowych ogrodach.

To wieloletnia roślina, która najlepiej rozwija się na słonecznych stanowiskach, preferując żyzne gleby o obojętnym lub lekko zasadowym odczynie pH.

Czeremcha zwyczajna przyjmuje formę drzewa, rzadziej rozłożystego krzewu, dorastając zwykle do wysokości 3–15 metrów. Jej korona jest szeroka, rozgałęziona, o stożkowatym pokroju. Pień pokrywa ciemnobrązowa lub czarnoszara kora o charakterystycznym zapachu gorzkich migdałów, wyraźnie wyczuwalnym po jej zeskrobaniu. U młodych okazów kora jest jaśniejsza, szara, z licznymi jasnobrązowymi przetchlinkami.

Liście mają jajowato-eliptyczny kształt z zaokrągloną lub sercowatą nasadą oraz ostrym wierzchołkiem. Osiągają długość 3–12 cm i szerokość 3–6 cm. Ich brzeg jest wyraźnie ząbkowany, powierzchnia górna – ciemnozielona i gładka, dolna – sinozielona, lekko omszona. Ogonki liściowe są krótkie, a u ich nasady znajdują się dwa czerwonawe gruczoły (miodniki). Po roztarciu liście wydzielają nieprzyjemny, duszący zapach.

Czeremcha kwitnie od maja do czerwca. Kwiaty, zebrane w zwisające grona długości do 15 cm, mogą liczyć nawet do 40 sztuk w jednym kwiatostanie. Są obupłciowe, intensywnie pachnące, o średnicy 1–1,5 cm. Tworzą je białe lub lekko różowawe płatki korony.

Owocem jest kulisty pestkowiec o średnicy około 9 mm, barwy czarnej lub ciemnofioletowej. Ma cierpki, kwaśny smak. Owoce dojrzewają pod koniec lipca i występują w zbitych gronach.

Czeremcha zwyczajna (Prunus padus) to roślina o szerokim zastosowaniu w ziołolecznictwie, kosmetyce i kuchni. Surowcami zielarskimi pozyskiwanymi z tej rośliny są kwiaty (Flos Pruni padi), owoce (Fructus Pruni padi) oraz kora (Cortex Pruni padi). Dzięki bogactwu składników aktywnych biologicznie, czeremcha wykazuje działanie antyseptyczne, ściągające, przeciwzapalne i wspomagające wiele funkcji organizmu.

Naparami z kwiatów lub kory czeremchy można płukać gardło przy jego bolesnym obrzęku, a także jamę ustną w przypadku aft i stanów zapalnych dziąseł. W sezonie jesienno-zimowym, dzięki wysokiej zawartości witamin, minerałów i polifenoli, czeremcha znajduje zastosowanie jako naturalne wsparcie odporności. Z owoców przygotowuje się napary, syropy i soki, które pomocne są przy infekcjach dróg oddechowych, którym towarzyszy kaszel, ból gardła i gorączka.

W tradycyjnym ziołolecznictwie nalewka z owoców lub kory czeremchy wykorzystywana jest do pobudzania apetytu i usprawniania trawienia. Zawarte w roślinie garbniki działają przeciwbiegunkowo i łagodzą podrażnienia układu pokarmowego. Czeremcha wspomaga także pracę wątroby, pobudza wydzielanie żółci i działa ochronnie na komórki tego narządu (hepatoprotekcyjnie), wspierając tym samym naturalne procesy oczyszczania organizmu.

Dzięki właściwościom moczopędnym i przeciwbakteryjnym, surowce roślinne z czeremchy stosuje się przy infekcjach dróg moczowych. Przez swoje działanie rozkurczające i rozszerzające naczynia krwionośne, czeremcha może również wspomagać obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. Pomaga także w redukowaniu obrzęków, opuchlizny i zastojów żylnych, a także łagodzi bóle kostno-stawowe, co zostało potwierdzone badaniami na zwierzętach, wykazującymi jej działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne.

Czeremcha bywa stosowana także w łagodzeniu dolegliwości kobiecych – pomaga zmniejszyć ból menstruacyjny i ograniczyć nadmierne krwawienia miesiączkowe. Odwary z kory, dzięki wysokiej zawartości garbników, można wykorzystać do sporządzania nasiadówek przy hemoroidach lub stanach zapalnych w obrębie miejsc intymnych.

Zastosowanie w kosmetyce

Czeremcha działa również ochronnie i regenerująco na skórę. Zawarte w niej polifenole neutralizują wolne rodniki powstające m.in. pod wpływem promieniowania UVA i UVB, chroniąc skórę przed fotostarzeniem. Substancje aktywne rośliny hamują aktywność elastazy – enzymu odpowiedzialnego za rozpad włókien elastyny – co przeciwdziała wiotczeniu skóry i utracie jej jędrności. Dodatkowo, poprzez blokowanie tyrozynazy, czeremcha wspomaga rozjaśnianie skóry i zapobiega powstawaniu przebarwień.

Z kwiatów, liści, owoców i gałązek można sporządzać hydrolaty, toniki i okłady do pielęgnacji cery wrażliwej i zmęczonej, np. przy opuchniętych i podkrążonych oczach. Wyciągi z czeremchy wykazują właściwości przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze, dlatego są przydatne w pielęgnacji skóry trądzikowej, tłustej i problematycznej. Z kolei płukanki do włosów z dodatkiem czeremchy mogą być pomocne w leczeniu łupieżu, regulacji przetłuszczania się skóry głowy oraz w profilaktyce łysienia androgenowego. Moczenie stóp w odwarze z kory lub liści wspiera leczenie grzybicy i stanów zapalnych.

Zastosowanie czeremchy w kuchni

Czeremcha znajduje również zastosowanie w kuchni, zwłaszcza w przetwórstwie domowym. Dojrzałe owoce, mimo cierpkiego smaku, są doskonałym surowcem na konfitury, dżemy, galaretki, kompoty oraz soki. Z owoców przygotowuje się także nalewki o intensywnym aromacie i właściwościach wspierających trawienie. W kuchni wschodniej Europy, zwłaszcza w tradycyjnej kuchni rosyjskiej i gruzińskiej, mielone suszone owoce czeremchy wykorzystywane są jako aromatyczny dodatek do ciast i deserów – m.in. do słynnego ciasta zwanego "czernuszką".

Kwiaty mogą być używane do aromatyzowania napojów, np. domowych lemoniad, a liście – choć rzadziej – wykorzystywane są w niektórych recepturach herbat ziołowych. Czeremcha, dzięki swojemu intensywnemu, lekko migdałowemu aromatowi, dodaje potrawom oryginalnego charakteru. Z powodzeniem można ją łączyć z jabłkami, gruszkami czy porzeczkami w kompotach i ciastach owocowych.

Czeremcha zwyczajna (Prunus padus) jest rośliną wyjątkowo bogatą w związki o udokumentowanej aktywności biologicznej. W jej liściach, kwiatach i owocach zidentyfikowano liczne flawonoidy, takie jak flawonole (kwercetyna, rutozyd, hiperozyd, kemferol, astragalina) oraz flawony (m.in. chryzyna, genkwanina, luteolina, skutelaryna, apigenina i jej ramnozyd). Obecne są także flawanony, w tym eriodyktiol, hesperetyna, naryngenina i pinocembryna, a także flawanonole (aromadendryna, taksyfolina), katechiny (epikatechina), antocyjanidyny i dihydrochalkony, jak florydzyna.

W liściach czeremchy stwierdzono również obecność licznych kwasów fenolowych, takich jak kwas kawowy, ferulowy, synapinowy, p-kumarowy, wanilinowy, p-hydroksybenzoesowy oraz 5-kawoilochinowy. W owocach występują pochodne kwasu cynamonowego. Kwiaty czeremchy zawierają olejek eteryczny, w którego skład wchodzą m.in. lupeol, benzaldehyd, linalol, alkohol 2-fenyloetylowy oraz związki azotowe.

Owoce charakteryzują się bogactwem substancji garbnikowych, składników mineralnych (magnez, wapń, żelazo, fosfor), witamin (karotenoidy, tokoferole) oraz organicznych kwasów, takich jak jabłkowy, cytrynowy, chinowy, szikimowy czy fumarowy.

Warto podkreślić, że roślina ta zawiera również glikozydy cyjanogenne – prunazynę i prulaurazynę – występujące w korze, niedojrzałych liściach i owocach. W organizmie ulegają one przemianie do cyjanowodoru, związku silnie toksycznego, odpowiedzialnego za przypadki zatruć. W nasionach obecna jest natomiast amigdalina – kolejny glikozyd cyjanogenny.

Dzięki obecności licznych substancji czynnych, czeremcha wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe i przeciwbólowe. W badaniach na modelach zwierzęcych frakcja metylowa ekstraktu (MPP), pozyskana za pomocą chlorku metylenu, znacząco zmniejszała obrzęk łapy myszy wywołany trypsyną. Działanie to potwierdzono również in vitro, gdzie metylenowy ekstrakt z łodygi czeremchy tłumił aktywność enzymu indukowalnej syntazy tlenku azotu (iNOS), a także ograniczał produkcję NO przez aktywowane makrofagi myszy. Badania wskazują również, że ekstrakt zmniejszał ekspresję cyklooksygenazy typu 2 (COX-2) w sposób zależny od dawki.

Dodatkowo, MPP wykazywał właściwości przeciwbólowe porównywalne z tramadolem oraz indometacyną, wpływając zarówno na reakcje odruchowe (test cofania ogona, test płyty termicznej), jak i na odczuwanie bólu przewlekłego (test formalinowy, test skręcania). Zaobserwowano także, że działa on jako częściowy agonista receptorów opioidowych, co dodatkowo potwierdza jego złożony mechanizm przeciwbólowy.

Czeremcha wykazuje również silne właściwości przeciwutleniające, wynikające z obecności licznych polifenoli oraz kwasów organicznych. W badaniach porównawczych najwyższe stężenie flawonoli stwierdzono w korze (1530 ± 61 mg/100 g), natomiast w liściach dominowały kwasy fenolowe (1063 ± 26 mg/100 g). Testy DPPH i FRAP potwierdziły, że największą zdolność wychwytywania wolnych rodników wykazuje kora czeremchy.

Równolegle prowadzono badania nad właściwościami przeciwdrobnoustrojowymi rośliny. Analizie poddano wpływ różnych części czeremchy na bakterie Gram-dodatnie (m.in. Staphylococcus aureus, Enterococcus faecium, Listeria monocytogenes) i Gram-ujemne (np. Klebsiella pneumoniae, Salmonella enteritidis), a także grzyby (Candida utililis, Aspergillus i Fusarium). Największą aktywność przeciwbakteryjną zaobserwowano dla liści czeremchy, szczególnie w stosunku do Klebsiella pneumoniae. Najsłabsze działanie wykazywała kora. Z kolei ekstrakt z owoców był najskuteczniejszy w zwalczaniu grzybów.

Ekstrakt z kory czeremchy został również przebadany pod kątem zastosowania w kosmetologii, zwłaszcza w preparatach przeciwstarzeniowych. Analiza chemiczna wykazała wysoką zawartość polifenoli (714,7±0,5 mg/g) i flawonoidów (72,1±2,2 mg/g). Ekstrakt ten cechował się wysoką aktywnością antyoksydacyjną – przy stężeniu 350 μg/ml w teście DPPH wychwytywał 71% wolnych rodników. Hamował również aktywność elastazy (enzymu degradującego elastynę, odpowiadającego za wiotczenie skóry) w około 36%, a także tyrozynazy (uczestniczącej w syntezie melaniny i powstawaniu przebarwień) w 38%. W teście MTT ekstrakt wykazał niską toksyczność komórkową, co dodatkowo potwierdza jego potencjał w zastosowaniach dermatologicznych.

W badaniach nad wpływem na układ nerwowy szczególną uwagę zwrócono na ramnocytrynę, związek wyizolowany z liści czeremchy. W warunkach in vitro okazała się ona silnym i selektywnym inhibitorem enzymu MAO-A (IC₅₀ = 0,051 µM) oraz w mniejszym stopniu MAO-B (IC₅₀ = 2,97 µM). Co istotne, jej działanie było ponad dwudziestokrotnie silniejsze od toloksatonu – znanego leku przeciwdepresyjnego, co sugeruje możliwe zastosowanie czeremchy w leczeniu depresji oraz innych zaburzeń neurologicznych.

Kolejną właściwością terapeutyczną jest zdolność ekstraktów z gałęzi, liści i owoców do hamowania aktywności enzymu alfa-glukozydazy, odpowiedzialnego za rozkład węglowodanów do cukrów prostych. Dzięki temu ekstrakt z czeremchy może ograniczać skoki glukozy we krwi po posiłkach, co czyni go potencjalnym środkiem wspomagającym leczenie cukrzycy.

Na szczególną uwagę zasługuje również wpływ wyizolowanych z owoców triterpenów – kwasu ursolowego i uwaolu – na układ krążenia. W badaniach na szczurach związki te powodowały wyraźne rozszerzenie mięśniówki aorty. Badania molekularne potwierdziły, że związki te wiążą się z enzymami śródbłonkowymi – syntazą tlenku azotu (NOS) i cystationinową syntazą β (CSE), co skutkowało zwiększeniem stężenia NO i H₂S w tkance aorty.

Czeremchy zwyczajnej nie należy stosować w okresie ciąży i karmienia piersią.

Przykładowe przepisy z wykorzystaniem rośliny:

• odwar: 3 łyżki rozdrobnionej i wysuszonej kory należy zalać 2 szklankami wody i doprowadzić do wrzenia; całość gotujemy na wolnym ogniu przez 10 -15 minut; gotowy odwar należy przecedzić; nadaje się do stosowania zewnętrznie na skórę jako tonik lub hydrolat do cery trądzikowej, z wypryskami i stanami zapalnymi; odwarem można również przemywać miejsca intymne w razie infekcji; nadaje się do nasiadówek dla pacjentów z hemoroidami oraz do płukania gardła i jamy ustnej;
• czeremchówka czyli nalewka z czeremchy: 1 kg dojrzałych owoców umieszczamy w szklanym słoju warstwami przesypując porcjami cukru (łącznie 0,5 kg cukru); całość zalewamy 1 litrem alkoholu 40%; słój zostawiamy na 7-14 dni w ciemnym miejscu od czasu do czasu wstrząsając naczyniem; po dwóch tygodniach nalewkę należy przesączyć do szklanych butelek i odstawić ponownie na co najmniej 4- 6 tygodni; tradycyjnie spożywa się nalewkę w ilościach 50- 100 ml dziennie;
• napar z kwiatów czeremchy: 2 łyżki kwiatów czeremchy należy zalać 250 ml wrzącej wody i zaparzać przez kilkanaście minut; gotowy napar najlepiej wypijać świeżo po sporządzeniu; zaleca się nie przekraczanie ilości 2- 3 szklanek na dobę; napar jest polecany dla osób przeziębionych, w trakcie kuracji oczyszczających organizm i w celu poprawy trawienia; zewnętrznie można nim nasączać gaziki/ płatki kosmetyczne i zastosować jako okłady na zmęczone, zaczerwienione oczy z objawami infekcji;
• syrop z czeremchy: 2 szklanki surowca roślinnego (kwiatów oraz kory z pędów czeremchy) należy zalać 3 szklankami wody i doprowadzić do wrzenia; następnie całość zdejmuje się z ognia i po przestygnięcia dodaje 100 ml alkoholu 40%; po upływie pół godziny i odcedzeniu do mieszanki dodaje się 200 ml miodu, 250 g cukru, 30 g gliceryny i sok wyciśnięty z dwóch cytryn; gotowy syrop należy wymieszać i rozlać do buteleczek; syrop czeremchowy stosuje się w razie przeziębienia z towarzyszącym kaszlem i katarem;
• sok z owoców czeremchy: 2 kg dojrzałych i oczyszczonych owoców należy zalać 4 szklankami wody i doprowadzić do wrzenia; całość gotuje się przez około 20 minut na wolnym ogniu po czym odstawia w garnku na całą noc (pod przykryciem z gazy); następnego dnia owoce należy przecedzić na sitku i ponownie zalać wodą (2 szklanki); całość ponownie gotujemy i po ostudzeniu wyciskamy sok z owoców; do soku dodaje się cukier i ponownie zagotowuje; gotowy sok można przelać do wyparzonych szklanych butelek/ słoików i poddać pasteryzacji;

Receptury DIY na kosmetyki z czeremchą zwyczajną, wykorzystujące jej właściwości przeciwutleniające, przeciwzapalne i przeciwstarzeniowe:

1. Tonik antyoksydacyjny z czeremchy do cery zmęczonej i dojrzałej nawilżający, rozświetlający, przeciwzmarszczkowy

Składniki: 1 łyżka suszonej kory czeremchy (lub liści), 1 szklanka wody, 1 łyżeczka gliceryny roślinnej.

Wykonanie: Korę/ liście zalej wodą i gotuj na małym ogniu przez 15 minut. Odstaw do wystudzenia i przecedź. Dodaj glicerynę i przelej do czystej buteleczki z atomizerem lub nakrętką.

Stosowanie: codziennie po oczyszczeniu twarzy. Przechowuj w lodówce do 7 dni.

2. Maseczka regenerująco-rozjaśniająca z owoców czeremchy i jogurtu – łagodząca, rozjaśniająca przebarwienia, odświeżająca.

Składniki: 1 łyżka rozgniecionych świeżych owoców czeremchy (lub rozmrożonych), 1 łyżka jogurtu naturalnego, 1/2 łyżeczki miodu, kilka kropel oleju z pestek winogron (lub innego lekkiego oleju)

Wykonanie: Wszystkie składniki dokładnie wymieszaj w miseczce. Nałóż równomiernie na twarz i szyję, omijając okolice oczu. Pozostaw na 10–15 minut, a następnie spłucz letnią wodą .

Stosowanie: 1–2 razy w tygodniu. Maseczka działa łagodząco, odżywczo i delikatnie rozjaśnia cerę.

3. Serum przeciwzmarszczkowe z maceratem z kory czeremchy – ujędrniające, antyoksydacyjne,  wspomagające regenerację

Składniki: 2 łyżki suchej kory czeremchy, 50 ml oleju jojoba, z dzikiej róży lub z pestek malin, 2 kapsułki witaminy E

Wykonanie: Umieść korę w słoiczku i zalej olejem. Zakręć i postaw w ciepłym, zacienionym miejscu na 10–14 dni, codziennie wstrząsając. Przecedź przez gazę lub filtr do kawy. Dodaj witaminę E i przelej do buteleczki z ciemnego szkła.

Stosowanie: wieczorem, 2–3 krople wmasuj w wilgotną skórę twarzy lub szyi.

Choć w literaturze klinicznej brak jednoznacznych badań potwierdzających opisywane interakcje u ludzi, to na podstawie mechanizmów biochemicznych i właściwości poszczególnych związków możliwe jest sformułowanie następujących zaleceń i ostrzeżeń:

1. Interakcje z lekami przeciwzakrzepowymi i przeciwpłytkowymi

Składniki odpowiedzialne: flawonoidy (m.in. kwercetyna, apigenina), kwasy fenolowe

• Flawonoidy zawarte w czeremsze mogą hamować agregację płytek krwi i wpływać na aktywność enzymów biorących udział w procesach krzepnięcia.

• Może to nasilać działanie leków przeciwzakrzepowych (np. warfaryny, acenokumarolu) lub przeciwpłytkowych (np. ASA, klopidogrelu), zwiększając ryzyko krwawień.

Zalecenie: unikać jednoczesnego stosowania z lekami przeciwkrzepliwymi bez nadzoru lekarskiego.

2. Interakcje z lekami obniżającymi ciśnienie krwi

Składniki odpowiedzialne: kwas ursolowy, uwaol, garbniki, flawonoidy

• Badania wykazały, że czeremcha rozszerza naczynia krwionośne i może obniżać ciśnienie tętnicze.

• Jednoczesne stosowanie z lekami hipotensyjnymi (np. ACEI, sartany, beta-blokery, diuretyki) może potęgować efekt hipotensyjny, prowadząc do hipotonii lub zawrotów głowy.

Zalecenie: ostrożność przy łączeniu z lekami na nadciśnienie, szczególnie w przypadku osób starszych lub z niestabilnym ciśnieniem.

3. Interakcje z lekami hepatotoksycznymi i hepatoprotekcyjnymi

Składniki odpowiedzialne: polifenole, kwasy organiczne, glikozydy cyjanogenne (prunazyna, amigdalina)

• Czeremcha wykazuje działanie hepatoprotekcyjne (wspomaga detoksykację, zwiększa produkcję żółci), ale obecność glikozydów cyjanogennych (zwłaszcza w korze i niedojrzałych owocach) może potencjalnie uszkadzać wątrobę przy niekontrolowanym stosowaniu.

• W przypadku stosowania leków hepatotoksycznych (np. paracetamol, metotreksat, izoniazyd) może dojść do interakcji toksycznych.

Zalecenie: unikać łączenia z lekami obciążającymi wątrobę lub stosować z dużą ostrożnością po konsultacji z lekarzem.

4. Interakcje z lekami przeciwcukrzycowymi

Składniki odpowiedzialne: inhibitory alfa-glukozydazy (z gałęzi, liści i owoców)

• Czeremcha wykazuje działanie hipoglikemizujące, spowalniając rozkład węglowodanów.

• Może to nasilić efekt leków przeciwcukrzycowych (np. metforminy, pochodnych sulfonylomocznika), zwiększając ryzyko hipoglikemii.

Zalecenie: monitorować poziom glukozy przy jednoczesnym stosowaniu; możliwa konieczność korekty dawki leku.

5. Interakcje z lekami o działaniu na ośrodkowy układ nerwowy (OUN)

Składniki odpowiedzialne: ramnocytryna (inhibitor MAO-A), flawonoidy

• Ramnocytryna wykazuje silne działanie hamujące monoaminooksydazę typu A, co może potencjalnie wchodzić w interakcje z lekami przeciwdepresyjnymi (np. SSRI, SNRI, TLPD) oraz z żywnością zawierającą tyraminę (efekt "tyraminowy").

• Ryzyko wystąpienia zespołu serotoninowego przy łączeniu z SSRI lub innych leków wpływających na poziom serotoniny i dopaminy.

Zalecenie: unikać łączenia z lekami psychotropowymi bez konsultacji psychiatrycznej.

6. Potencjalne zatrucia glikozydami cyjanogennymi

Składniki odpowiedzialne: amigdalina, prunazyna, prulaurazyna

• W dużych dawkach lub przy spożyciu niedojrzałych owoców, kory lub nasion może dojść do uwolnienia cyjanowodoru, który jest silnie toksyczny.

• Może to prowadzić do interakcji z lekami o działaniu depresyjnym na OUN lub wpływającymi na metabolizm komórkowy.

Zalecenie: stosować wyłącznie surowce odpowiednio przygotowane i przetworzone; nie stosować surowej kory ani rozgryzionych pestek.

Nasiona (pestki) znajdujące się wewnątrz owoców czeremchy zawierają glikozydy cyjanogenne, przede wszystkim amigdalinę, a także prunazynę i sambunigrynę. W warunkach fizjologicznych, na skutek działania enzymów hydrolitycznych (m.in. β-glukozydaz), związki te ulegają rozkładowi z uwolnieniem cyjanowodoru (HCN) – silnie toksycznego gazu hamującego oddychanie komórkowe poprzez blokowanie oksydazy cytochromowej w mitochondriach.

Spożycie dużej ilości świeżych, nieprzetworzonych owoców (zwłaszcza rozgryzionych pestek) może prowadzić do objawów zatrucia, takich jak:

• ból i zawroty głowy,

• nudności, wymioty,

• osłabienie, duszność,

• tachykardia,

• w skrajnych przypadkach – utrata przytomności, drgawki, a nawet zgon z powodu niedotlenienia komórkowego.

Aby zminimalizować ryzyko zatrucia, zaleca się poddanie owoców obróbce termicznej (gotowanie, suszenie), która prowadzi do dezaktywacji enzymów uczestniczących w uwalnianiu HCN oraz częściowego rozpadu samych glikozydów.

Związki cyjanogenne w innych częściach rośliny

Nie tylko nasiona, ale również kora, liście oraz pąki liściowe czeremchy zawierają inne glikozydy cyjanogenne, takie jak prunazyna i prulaurazyna. Związki te, w większych dawkach, również mogą wywołać objawy zatrucia cyjanowodorem. Do potencjalnych symptomów należą: spadek ciśnienia tętniczego krwi, przyspieszona akcja serca (tachykardia), zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego (nudności, wymioty, bóle brzucha, biegunka), zawroty głowy i uczucie oszołomienia, skurcze mięśniowe, drgawki, w ciężkich przypadkach – zaburzenia oddychania i śpiączka.

W fitoterapii wykorzystuje się głównie kwiaty i owoce czeremchy, które – po odpowiednim przygotowaniu – wykazują działanie: przeciwzapalne, ściągające, moczopędne, łagodnie uspokajające.

Nie zaleca się natomiast stosowania wewnętrznego preparatów z kory i liści bez nadzoru specjalisty, właśnie ze względu na potencjalną obecność toksycznych glikozydów cyjanogennych.