Czarny tulipan w kosmetyce – luksusowy składnik pielęgnacji skóry

Czarne tulipany zawierają wysoką ilość antocyjanów – naturalnych barwników o silnych właściwościach antyoksydacyjnych. Antocyjany neutralizują wolne rodniki, które powstają na skutek promieniowania UV oraz ekspozycji na zanieczyszczenia środowiska (np. smog, dym papierosowy).

Ekstrakt z czarnego tulipana (Tulipa Gesneriana Flower Extract) jest wykorzystywany w nowoczesnej kosmetologii jako naturalny antyoksydant. Pozyskuje się go metodą ekstrakcji hydro-alkoholowej. Kosmetyki z wyciągiem z czarnego tulipana:

• chronią komórki skóry przed stresem oksydacyjnym,

• wspierają syntezę kolagenu,

• poprawiają jędrność i elastyczność skóry,

• nawilżają i tonizują skórę,

• wzmacniają barierę naskórkową poprzez stymulację produkcji ceramidów.

Regularna aplikacja kosmetyków zawierających ekstrakt z czarnego tulipana prowadzi do wygładzenia skóry oraz redukcji zmarszczek, zwłaszcza w okolicach bruzd nosowo-wargowych.

Tulipany to rośliny cebulkowe należące do rodziny liliowatych (Liliaceae). Ich naturalnym obszarem występowania są Europa Południowa, Afryka Północna oraz Azja (m.in. Turcja, Iran, Chiny, Japonia). Do Europy tulipany zostały sprowadzone w połowie XVI wieku z Persji, gdzie rozpoczęto ich hodowlę. Obecnie istnieje ponad 15 tysięcy odmian tulipanów, różniących się kształtem, wielkością i kolorem kwiatów.

Odmiany o ciemnofioletowych lub ciemnobordowych, niemal czarnych płatkach określa się mianem czarnych tulipanów. W rzeczywistości ich barwa nie jest całkowicie czarna, ponieważ czarne kwiaty byłyby trudniej widoczne dla owadów zapylających. Do najbardziej znanych odmian należą:

• Black Hero – tulipan o kształcie piwonii, o dużym, kulistym kwiatostanie (średnica do 12 cm) w ciemnobordowym, niemal czarnym odcieniu. Dorasta do wysokości około 45 cm.

• Queen of Night – odmiana o czarno-fioletowych kwiatach, osiągająca wysokość od 40 do 60 cm.

• Fringed Black – odmiana wyhodowana przez polskiego hodowcę Romana Szymańskiego. Jest to najciemniejszy tulipan uzyskany do tej pory, o głębokiej, niemal czarnej barwie i postrzępionych brzegach płatków.

Tulipany najlepiej rosną na stanowiskach słonecznych. Cebulki sadzi się jesienią (wrzesień–październik) w przepuszczalnej glebie z dobrym drenażem, gdyż rośliny te nie tolerują nadmiernego zawilgocenia. Optymalny odczyn gleby powinien być zbliżony do obojętnego (pH 6,0–7,0).

Okres kwitnienia tulipanów przypada na marzec–maj. Rośliny te charakteryzują się prostą, wzniesioną łodygą dorastającą do 40–80 cm, która wyrasta z podziemnej cebuli. Liście są ułożone skrętolegle wzdłuż łodygi, mają eliptyczno-lancetowaty kształt i są pokryte delikatnym woskowym nalotem. Kwiaty tulipanów są duże, obupłciowe, osadzone na szczycie łodygi. Okwiat składa się z sześciu płatków o różnym kształcie i kolorze w zależności od odmiany. Wewnątrz kwiatu znajduje się sześć pręcików ułożonych w dwóch okółkach oraz pojedynczy trójkomorowy słupek.

Czarne tulipany są bogatym źródłem związków fenolowych (pochodne kwasów hydroksybenzoesowego i hydroksycynamonowego) oraz flawonoidów. Ich ciemną barwę warunkują antocyjany, m.in.:

• cyjanidyna,

• pelargonidyna,

• peonidyna,

• delfinidyna,

• petunidyna,

• malwidyna.

Substancje zapachowe tulipanów obejmują m.in. monoterpenoidy (np. eukaliptol, linalol), seskwiterpenoidy (np. kariofilen, α-farnesen), benzenoidy (np. benzaldehyd, alkohol benzylowy) oraz pochodne kwasów tłuszczowych (np. dekanal, 2-heksenal).

Badania in vitro na ludzkich fibroblastach wykazały, że ekstrakt z czarnych tulipanów zwiększa ekspresję genów odpowiedzialnych za syntezę glikozaminoglikanów, fibronektyny i kolagenu typu VI. 

Glikozaminoglikany (GAGs) to długie, nierozgałęzione polisacharydy składające się z powtarzających się jednostek dwucukrowych. Występują w tkance łącznej, a ich główną funkcją jest zatrzymywanie wody i zapewnianie skórze odpowiedniego nawilżenia oraz sprężystości. Najbardziej znanym glikozaminoglikanem jest kwas hialuronowy, który odgrywa kluczową rolę w regeneracji skóry i procesach przeciwstarzeniowych. 

Fibronektyna to białko strukturalne obecne w macierzy pozakomórkowej oraz osoczu krwi. Jest istotna dla procesów adhezji komórkowej, gojenia się ran, migracji komórek i regeneracji tkanek. W kontekście skóry fibronektyna wspomaga syntezę kolagenu, co przyczynia się do utrzymania jej elastyczności i jędrności. W kosmetologii i dermatologii fibronektyna jest badana jako składnik aktywny w produktach regenerujących skórę.

Z kolei doświadczenia ex vivo na eksplantatach skóry poddanych działaniu promieniowania UV lub nadtlenku wodoru potwierdziły, że ekstrakt ten wspomaga różnicowanie i proliferację komórek skóry oraz zmniejsza stan zapalny. W badaniach klinicznych zaobserwowano poprawę owalu twarzy oraz zwiększenie elastyczności skóry po 28 dniach stosowania kremu z ekstraktem z czarnego tulipana.  Zmniejszyła się również długość i głębokość zmarszczek nosowo - wargowych. 

Ekstrakt z czarnego tulipana Tulipa Gesneriana Flower Extract znajdziemy w produktach kosmetycznych przeznaczonych do pielęgnacji skóry twarzy i ciała m. in. w kremach, serach, maseczkach, balsamach i żelach pod prysznic. Surowiec jako składnik o właściwościach nawilżających i przeciwutleniających nadaje się do pielęgnacji skóry przesuszonej, z widocznymi oznakami starzenia się. Ze względu na niską komedogenność (nie zatyka porów) ekstrakt z czarnego tulipana może być używany przez posiadaczy cery trądzikowej i tłustej. 

Zwykle stosowane stężenie ekstraktu z kwiatów czarnego tulipana w produktach kosmetycznych mieści się w granicach 0,1 do 0,4% .

Jak każdy surowiec pochodzenia roślinnego wyciąg z kwiatów czarnego tulipana Tulipa Gesneriana Flower Extract może wywołać reakcję alergiczną po nałożeniu na skórę i/lub błony śluzowe. Potencjalne działania niepożądane obejmują zaczerwienienie lub podrażnienie w miejscu aplikacji, wysypkę, pokrzywkę, nadwrażliwość na promieniowanie słoneczne, suchość i łuszczenie się skóry.

Za wystąpienie reakcji alergicznej może odpowiadać substancja o nazwie tulipozyd, która w znacznych ilościach występuje w zewnętrznych warstwach cebul tulipanów. Związek ten jest przekształcany w tulipolinę A, która może powodować uwrażliwienie skóry i wywoływać tzw. "tulipan fingers”. Jest to rodzaj kontaktowego zapalenia skóry, objawiającego się zaczerwienieniem, suchością, łuszczeniem i pękaniem skóry palców.

Przypadkowe spożycie cebuli tulipanów skutkuje zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego (wymioty, nudności), mogą również pojawić się duszności, osłabienie, zwiększone ślinienie, uczucie ciepła, pocenie się i kołatanie serca.