Impotencja u mężczyzn - objawy, przyczyny i leczenie

Stresujący tryb życia, choroby naczyń, palenie papierosów negatywnie odbijają się na życiu seksualnym. Problemy ze wzwodem dotyczą dziś coraz większej grupy mężczyzn.

Z badań wynika, że prawie 50% mężczyzn między 40 a 70 rokiem życia cierpi na zaburzenia sprawności seksualnej. Mężczyźni często traktują impotencję jako „koniec męskości” i rezygnują z aktywności seksualnej, mają poczucie mniejszej wartości, lękają się ośmieszenia czy odrzucenia ze strony partnerki. Nowe metody leczenia impotencji nie tylko umożliwiają normalne życie seksualne, ale wpływają na samoocenę, związki i zdrowie psychiczne.

Impotencja - przyczyny

Ocenia się, że 60-70% przypadków zaburzeń erekcji ma podłoże organiczne, a u mężczyzn w późniejszym wieku odsetek ten jest jeszcze wyższy. U starszych mężczyzn przyczyną trudności z erekcją jest andropauza, cechująca się zmniejszaniem wytwarzania męskiego hormonu — testosteronu; postępująca miażdżyca, zmniejszająca ukrwienie penisa oraz niekorzystne zmiany organiczne wywołane chorobami i starzeniem się.

Rzadziej przyczyną impotencji są nerwice seksualne, zahamowania psychiczne i stres. Często czynniki te występują łącznie, choroba somatyczna upośledza mechanizmy fizjologicznego wzwodu, wywołując lęk i zahamowania, które nasilają zaburzenia fizyczne.

Impotencja a cukrzyca i inne choroby

Impotencję można podzielić na:

• impotencję mieszaną — jest to około 1/3 przypadków impotencji. Spotyka się w niej różne kombinacje wymienionych niżej przyczyn impotencji, a najlepszym przykładem są niektóre przewlekłe choroby. I tak w przebiegu cukrzycy powodem impotencji mogą być zaburzenia hormonalne, zmiany naczyniowe, neuropatia. Choroby urologiczne, takie jak choroba Peyronie’go lub przebyte operacje urologiczne (np. usunięcie prostaty) również mogą mieć negatywny wpływ na erekcję.
• impotencję na tle krążeniowym — obecnie jest najczęściej rozpoznawana i obejmuje prawie połowę przypadków impotencji. Przyczyną są zaburzenia naczyniowe po zawale mięśnia sercowego, po udarze mózgu, na tle miażdżycowym, wady układu naczyniowego, nadciśnienie. Miażdżyca naczyń doprowadzających krew do ciał jamistych członka uniemożliwia właściwe stwardnienie ciał jamistych. Może to spowodować wydłużanie się czasu potrzebnego na osiągnięcie erekcji, niepełne stwardnienie członka lub też przedwczesne zakończenie wzwodu.
• impotencję neurogenną — jej najczęstszą przyczyną są urazy i choroby kręgosłupa, w którym znajduje się ośrodek erekcji. Również wiele zaburzeń neurologicznych prowadzi do impotencji, np. stwardnienie rozsiane, neuropatia cukrzycowa.
• impotencję na tle hormonalnym — wbrew temu, co sądzi wielu mężczyzn, nie jest bardzo rozpowszechniona. Stanowi 5-10% przypadków impotencji. Najczęściej występuje w okresie andropauzy.
• impotencję psychogenną — częściej jest spotykana u młodszych mężczyzn. Przyczyną są lęki, nastawienie zadaniowe, zahamowania na tle seksualnym, napięcia sytuacyjne, niepewność siebie w roli partnera, obawy przed ośmieszeniem.

Impotencja u mężczyzn a leki i używki

U mężczyzn leczonych z różnych powodów preparatami farmakologicznymi może dochodzić do zaburzeń erekcji, czasem jednak trudno powiedzieć, czy to sama choroba, czy raczej lek stosowany w terapii powodują tego typu problemy. Do leków potencjalnie niekorzystnych należą m.in. preparaty przeciw nadciśnieniu, leki psychiatryczne, leki przeciwdepresyjne, środki hormonalne, leki stosowane w leczeniu raka prostaty.

Nie należy zapominać że steroidy anaboliczne, przyjmowane w celu zwiększenia masy mięśniowej przez sportowców również mają negatywny wpływ na potencję. Palenie papierosów, picie alkoholu lub przyjmowanie środków odurzających także powoduje impotencję.

Leczenie impotencji - do jakiego lekarza udać się po pomoc?

Impotencja to problem, o którym mężczyźni niechętnie rozmawiają z lekarzem. Unikanie tematu nie pozwoli jednak na rozpoznanie przyczyny ani na zastosowanie leczenia. Warto więc pamiętać, że zaburzenia erekcji to jeden z częstych problemów medycznych i z pewnością lekarz nie będzie się niczemu dziwił i podejdzie do naszego kłopotu rzeczowo. Lekarz rodzinny po zebraniu wywiadu oceni, czy impotencja może wynikać ze schorzeń ogólnoustrojowych lub być wynikiem przyjmowania leków. Zleci wykonanie pewnych badań, które potwierdzą lub wykluczą prawdopodobne przyczyny organiczne, takich jak stężenie glukozy, cholesterolu, oznaczenie poziomu testosteronu i protaktyny.

Diagnozowaniem i leczeniem zaburzeń wzwodu zajmują się lekarze urolodzy.

W niektórych przypadkach mogą zlecić wykonanie specjalnych badań diagnostycznych, np. USG prostaty, iniekcji w ciała jamiste członka z prostaglandyny. Po ustaleniu przyczyn impotencji można rozpocząć leczenie, którego celem jest nie tylko eliminacja impotencji, ale również jej przyczyn.

Jak leczy się zaburzenia erekcji? 

Podstawowymi metodami leczenia zaburzeń wzwodu prącia są:

• Leczenie farmakologiczne doustne,
• Leczenie farmakologiczne wstrzyknięciami do ciał jamistych,
• Psychoterapia,
• Terapia z zastosowaniem urządzeń próżniowych,
• Leczenie chirurgiczne — mikrochirurgia, chirurgia naczyniowa, protezy prącia.

Leczenie farmakologiczne impotencji

W leczeniu farmakologicznym zaburzeń wzwodu prącia stosuje się:

Leki doustne

Inhibitory fosfodiesterazy typu 5 i inne.

Leki naczyniowo czynne

Podawane we wstrzyknięciach do ciał jamistych prącia lub docewkowo.

Leki hormonalne (androgeny).

Inhibitory fosfodiesterazy typu 5

Inhibitory fosfodiesterazy typu 5 należą do grupy leków wazoaktywnych — tj. kontrolujących stężenie krążących w naczyniach krwionośnych fizjologicznych substancji działających na naczynia. Leki z tej grupy blokują enzym wyłączający wzwód (fosfodiesterazę typu 5), co zwiększa stężenie aktywatora wzwodu — cyklicznego guanozyno monofosforanu (cGMP).W Polsce dostępne są 3 leki z tej grupy: sildenafil, wardenafil oraz tadalafil. Różnią się one nieznacznie budową chemiczną i okresem działania. Lek przyjmuje się doustnie ok. 30-60 min. przed planowanym stosunkiem.

Sildenafil i wardenafil blokują enzym fosfodiesterazę typu 5 na kilka godzin. Efektywność lecznicza tadalafilu utrzymuje się przez 12-36 godzin. Wardenafil jest skuteczny u 85% pacjentów z umiarkowanymi zaburzeniami erekcji i u 39% chorych z głębokim zaburzeniem erekcji. Tadalafil działa skutecznie u 87% pacjentów, sildenafil u 83%.

Działania niepożądane leków z  tej grupy nie zagrażają zdrowiu, są przemijające, mają niewielkie lub umiarkowane nasilenie. Zwykle są to bóle głowy, nudności, wymioty, wrażenie zatkania nosa lub gorąca na twarzy, niekiedy zaburzenia widzenia. Przeciwwskazaniem do stosowania leków z tej grupy jest przyjmowanie nitratów, podawanych w leczeniu choroby wieńcowej serca. Ponadto inhibitory PDE5 nie powinny być stosowane łącznie z antybiotykiem erytromycyną i sokiem grejpfrutowym, który nasila działanie leku.

Agoniści receptorów dopaminergicznych i serotoninergicznych

Leki wazoaktywne z grupy agonistów receptorów dopaminergicznych i serotoninergicznych, takie jak L-dopa, apomorfina i ich pochodne wywołują wzwód, ale ze względu na niepożądane działania ogólne oraz krótkotrwały efekt nie są popularne. Apomorfina — lek pobudzający receptory dopaminergiczne powoduje spadki ciśnienia, nudności i wymioty. Trazodon — agonista receptorów serotoninergicznych ma działanie nie tylko antydepresyjne, ale leczy organiczne zaburzenia wzwodu prącia.

Leki podawane w formie wstrzyknięć do ciał jamistych prącia - leki podawane we wstrzyknięciach do ciał jamistych są również skuteczną formą leczenia zaburzeń wzwodu. Chory musi jednak akceptować konieczność samodzielnego wykonywania zastrzyków do prącia przed każdym stosunkiem. Lek wstrzykuje się w okolicę podstawy prącia po jednej ze stron (naprzemiennie i unikając wstrzykiwania w to samo miejsce).

Istnieje wiele leków i schematów ich podawania w formie zastrzyków. U różnych pacjentów mają one odmienną efektywność i różne nasilenie działań niepożądanych. Możliwym powikłaniem częstego podawania tych leków jest zwłóknienie ciał jamistych, co powoduje skrzywienie prącia.

Leki hormonalne

Przyczyną zaburzeń wzwodu jest najczęściej deficyt androgenów (np. testosteronu), spowodowany fizjologicznym procesem starzenia się mężczyzny. Niedobór androgenów może być wynikiem schorzeń endokrynologicznych — przysadki, nadnerczy, tarczycy. Może też występować tzw. hypogonadyzm polekowy u mężczyzn uprawiających sporty siłowe i stosujących preparaty sterydowe dla poprawienia efektu przyrostu masy mięśniowej.

Podstawowym testem w diagnostyce zaburzeń wzwodu jest stężenie wolnego testosteronu w surowicy krwi, obowiązuje wykonanie kilku oznaczeń dla uzyskania potwierdzenia, w związku z dobowym rytmem wydzielania i zmiennym poziomem hormonu w surowicy krwi w czasie doby. Tylko w nielicznych przypadkach zaburzenia wzwodu leczy się podawaniem androgenów. Preparaty testosteronu występują w formie doustnej, domięśniowej lub przezskórnej.

Psychoterapia w leczeniu impotencji u mężczyzn

W impotencji o podłożu psychicznym stosuje się metody treningowe z udziałem partnerki, hipnozę, psychoterapię indywidualną i partnerską. Psychoterapia indywidualna jest zalecana w przypadkach, kiedy przyczyną impotencji są zahamowania i urazy seksualne, negatywne wpływy środowiska rodzinnego, nerwice, a partnerska — przy zaburzonych relacjach w związku. Metody treningowe są bardzo popularne i przeważnie obejmują 5-7 tygodni leczenia.

Inne metody leczenia impotencji

Inne metody leczenia impotencji to wszczepianie zewnętrznych aparatów próżniowych, operacje naczyń członka, wszczepianie protez. Metody operacyjne i protezy stosuje się w szczególnych przypadkach. Zewnętrzne aparaty próżniowe stosuje się u pacjentów opornych na leczenie farmakologiczne i psychoterapię. Składają się one z cylindra umożliwiającego wytworzenie podciśnienia wokół członka, co powoduje napływ krwi do prącia oraz pierścienia uciskowego zakładanego u nasady prącia zabezpieczającego przed odpływem żylnym. Pierścień ten można utrzymywać przez ok. 30 min, co umożliwia współżycie.

Leczenie chirurgiczne jest stosowane stosunkowo rzadko i polega na: usunięciu stulejki, usunięciu skrzywień członka, chirurgii naczyniowej.

Problemy z erekcją - dodatkowe wskazówki

• Prowadź zdrowy tryb życia — nie pal papierosów, nie pij alkoholu,
• Spędzaj czas aktywnie,
• Odpowiednio się odżywiaj,
• Kontroluj ciśnienie tętnicze i wagę ciała,
• Dbaj o swoje życie intymne,
• Staraj się rozwiązywać problemy pojawiające się w Twoim związku,
• Jeżeli leki są powodem wystąpienia zaburzeń erekcji, zgłoś to lekarzowi — rozważy możliwość zmiany leczenia,
• Zawsze możesz zasięgnąć porady lekarskiej.