Higiena uszu psa i kota. Jak wyczyścić pupilowi uszy?

Uszy to jeden z najważniejszych narządów zmysłu u psa i kota – dzięki nim zwierzęta odbierają dźwięki otoczenia, lokalizują sygnały i czują się bezpiecznie. Jednocześnie uszy są ciągle narażone na zanieczyszczenia, wilgoć i drobnoustroje, co przy braku odpowiedniej pielęgnacji może prowadzić do infekcji. Czyszczenie uszu to ważny element opieki, który wpływa na komfort i zdrowie czworonoga. Poniżej znajduje się praktyczny poradnik – dlaczego należy czyścić pupilowi uszy, jak często to robić, czym i w jaki sposób.

1. Budowa ucha psa i kota
2. Higiena i pielęgnacja uszu zwierząt – dlaczego jest ważna?
3. Czym wyczyścić uszy psu lub kotu? Preparaty i akcesoria
4. Jak czyścić uszy psu lub kotu?
5. Higiena uszu psa – najczęściej zadawane pytania
6. Higiena uszu psa i kota – podsumowanie

Budowa ucha psa i kota

Na początek warto poznać uproszczoną budowę ucha kota i psa.

U obu gatunków kanał słuchowy ma kształt litery L – schodzi lekko pod kątem w dół i zagina się w kierunku doczaszkowym pod kątem zbliżonym do prostego. Kanał słuchowy zakończony jest błoną bębenkową. Taka budowa ułatwia zwierzęciu odbiór bodźców słuchowych, ale jednocześnie sprzyja zbieraniu się i zaleganiu woskowiny. Ponadto nadmierne owłosienie przy wlocie, a nawet wewnątrz kanału słuchowego – charakterystyczne dla niektórych ras psów (np. shih tzu) – znacznie utrudnia wentylację ucha, co sprzyja infekcjom. Podobnie sytuacja występuje u psów z oklapniętymi uszami.

W przypadku kotów problem z nadmiernym owłosieniem przy wlocie i wewnątrz kanału słuchowego jest niezmiernie rzadki, nawet u ras długowłosych (persy) czy półdługowłosych (maine coon, norweskie leśne). U kotów sierść na głowie, nad oczami oraz przy uszach często jest naturalnie przerzedzona, natomiast włosy wyrastające po wewnętrznej stronie małżowiny usznej rzadko kiedy występują także w kanale słuchowym.

Uwaga! Nie należy obcinać czy skracać tych włosów, ponieważ stanowią one naturalną barierę ochronną przed zanieczyszczeniami, które mogłyby dostać się do ucha.

Higiena i pielęgnacja uszu zwierząt – dlaczego jest ważna?

Prawidłowo utrzymywana higiena uszu to przede wszystkim:

• profilaktyka infekcji,
• unikanie dyskomfortu i bólu,
• zapobieganie wtórnym problemom, takim jak zapalenie kanału słuchowego, przerost grzybów i bakterii czy przewlekłe choroby.

Warto wspomnieć, że nie należy przesadzać z nadmiernym czyszczeniem uszu. Może to doprowadzić do wyjałowienia mikrobiomu uszu, co z kolei ułatwi zasiedlanie bakteriami i drobnoustrojami.

Zapach z ucha zwierzęcia powinien być neutralny, swoisty. Jeżeli jednak staje się wyraźnie nieprzyjemny, da się wyczuć woń drożdży czy wilgoci (charakterystyczna „piwniczna” woń), należy udać się do lekarza weterynarii. Jest to sygnał, że rozwija się infekcja grzybicza.

Zdrowe uszy nie wydzielają nadmiernej ilości woskowiny. Płatek ucha powinien być czysty, ewentualnie może znajdować się na nim fizjologiczna niewielka ilość wydzieliny, którą da się zebrać suchym wacikiem lub gazą. Woskowina naturalnie ma barwę brązową, natomiast w stanach chorobowych może przyjmować ciemny, prawie czarny odcień lub być podbarwiona ropą. W takim przypadku należy niezwłocznie zabrać zwierzę do lekarza weterynarii.

Czym wyczyścić uszy psu lub kotu? Preparaty i akcesoria

Przy wyborze preparatu do czyszczenia uszu psa lub kota należy sięgnąć po dedykowane środki weterynaryjne, które są dostępne w Internecie lub gabinecie lekarskim. Wyróżnia się:

• płyny jałowe – służące do płukania i usuwania zanieczyszczeń, na bazie wody fizjologicznej lub z dodatkiem środków przeciwzapalnych, bakteriobójczych oraz przeciwgrzybiczych;
• preparaty na bazie olejów – zmiękczające woskowinę, ułatwiające jej usunięcie, np. z olejem rycynowym, słonecznikowym czy migdałowym;
• płyny przeciwgrzybicze/antybakteryjne – przy podejrzeniu infekcji, ale stosowane tylko po konsultacji z weterynarzem, często na receptę lub z zaleceniem.

Narzędzia pomocnicze to:

• waciki lub sterylne chusteczki/kompresy – delikatne i bezpieczne,
• gaziki jałowe – gdy zależy nam na dokładnym oczyszczeniu,
• ręcznik papierowy – do osuszenia okolicy po czyszczeniu.

Nie wolno również wlewać żadnych preparatów do wnętrza kanału słuchowego bez uprzedniej konsultacji z lekarzem weterynarii. Wynika to z tego, że w przypadku uszkodzenia lub perforacji błony bębenkowej płyn spływający do ucha środkowego mógłby doprowadzić nawet do utraty słuchu u zwierzęcia. Weterynarz za pomocą otoskopu jest w stanie ocenić stan błony bębenkowej, zanim zaleci podanie preparatu bezpośrednio do ucha.

Jak czyścić uszy psu lub kotu?

• Umyj ręce i przygotuj preparat do higieny uszu, gazik/wacik oraz ręcznik papierowy. Zapewnij pupilowi spokojne środowisko i zachęć go smakołykiem.
• Sprawdź uszy i oceń ich wygląd – stan skóry, zapach, ilość woskowiny.
• Zwilż wacik lub gazę płynem przeznaczonym do higieny uszu, nawiń go na palec i delikatnie wyczyść płatek ucha oraz małżowinę. Unikaj wkładania palca z wacikiem lub gazą do wnętrza kanału słuchowego.
• Po skończonym zabiegu pozwól zwierzakowi potrząsnąć głową – to naturalny odruch.
• Na koniec delikatnie osusz uszy ręcznikiem papierowym. Pamiętaj, że skóra na uszach jest delikatna, dlatego unikaj mocnego pocierania. Możesz ponownie podać zwierzakowi smakołyk – skojarzy zabieg z czymś przyjemnym.

Czyszczenie uszu psów ras długowłosych

Cała procedura wygląda tak samo jak w przypadku innych ras psów, jednak u psów długowłosych należy dodatkowo kontrolować stan owłosienia ucha. Kiedy staje się zbyt gęste, najlepiej udać się do groomera lub weterynarza, który profesjonalnie usunie nadmiar włosów z wnętrza uszu.

Niezależnie od rasy psa po każdej kąpieli (pielęgnacyjnej, w jeziorze czy innym zbiorniku wodnym) należy koniecznie osuszyć uszy, aby zapobiec ich nadmiernemu zawilgoceniu.

Higiena uszu psa – najczęściej zadawane pytania

Jak przyzwyczaić psa do czyszczenia uszu?

Zacznij od oswojenia zwierzaka z dotykiem w okolicy podstawy i płatka ucha przy każdej relaksującej chwili. Następnie stopniowo dodawaj inne czynności: delikatne przytrzymanie, dotyk wacikiem lub gazą – najpierw suchą, a potem zwilżoną. Po każdym kroku daj psiakowi smakołyk i pochwal go, aby kojarzył zabieg z czymś pozytywnym.

Jak wygląda grzybica ucha u psa?

Typowe objawy grzybicy:

• intensywny, stęchły zapach z ucha,
• ciemnobrązowa, gęsta woskowina,
• zaczerwienienie, świąd – pies drapie ucho i potrząsa głową,
• skóra wewnętrzna ucha może się łuszczyć, być wilgotna, a czasem może również pojawić się wyciek.

W przypadku takich objawów należy zgłosić się do weterynarza – grzybica wymaga leczenia farmakologicznego.

Co zrobić, żeby uszy psa nie miały nieprzyjemnej woni?

Fizjologicznie uszy mają neutralny zapach. Jeśli staje się on intensywny lub nieprzyjemny, konieczna jest diagnostyka u weterynarza (zapach może być spowodowany przez grzyby czy bakterie).

Czy kotom czyści się uszy tak jak psom?

W zasadzie tak, ale koty rzadziej mają infekcje uszu. Jeśli jednak infekcja się pojawi, jej najczęstszą przyczyną są pasożyty (świerzbowiec ucha), choroby immunologiczne lub alergie. Preparaty dla psów mogą działać drażniąco u kotów, dlatego konieczny jest specjalny środek weterynaryjny dla kota. Warto pamiętać, że przy infekcjach grzybiczych lub reakcjach alergicznych wydzielina jest plastyczna i tłustawa, natomiast w przypadku inwazji świerzbowca wydzielina z ucha staje się ciemnobrązowa, prawie czarna i krucha. Dodatkowym objawem świerzbowca jest uporczywy świąd – kot prawie nieustannie drapie się w okolicach uszu i może rozdrapywać skórę aż do krwi. W przypadku infekcji grzybiczych lub reakcji alergicznych oprócz świądu często występują zaczerwienienie i opuchlizna. W każdym z wymienionych przypadków konieczna jest wizyta u lekarza weterynarii i wdrożenie odpowiedniego leczenia.

Higiena uszu psa i kota – podsumowanie

Profilaktyka w pielęgnacji uszu psów i kotów jest bardzo ważna i często pozwala uniknąć infekcji lub zareagować odpowiednio wcześnie, zanim pupil doświadczy znacznego dyskomfortu w postaci bólu lub świądu. W ostrych przypadkach ból ucha może promieniować do stawów żuchwowych, powodować ból głowy czy jej nienaturalne przechylenie na bok. Jest to problem, którego nie należy bagatelizować ani próbować leczyć samodzielnie domowymi sposobami, ponieważ zaniedbane i nieleczone problemy z uszami mogą prowadzić do poważnych konsekwencji, w tym nawet do utraty słuchu.