Jakie są objawy nosówki u psa? Przyczyny, rokowanie, leczenie

Hasło nosówka może kojarzyć się z łagodną postacią choroby nosa u psa, a tak naprawdę jest to groźne, wielonarządowe schorzenie zakaźne. Od lat problem ten dotyczy psów i innych zwierząt mięsożernych na całym świecie. Najbardziej narażone na zachorowanie są młode i nieszczepione osobniki. Ostra postać nosówki wiąże się z wielkim cierpieniem zwierzęcia, a czasem kończy nawet śmiercią. Po stwierdzeniu nosówki prowadzi się leczenie objawowe, które nie zawsze jest wystarczające, aby uratować zwierzę. Powszechnie stosuje się szczepienia ochronne szczeniąt przeciwko nosówce, a dorosłym osobnikom co kilka lat podawana jest dawka przypominająca szczepionki. Potencjalnymi nosicielami wirusa są bezpańskie psy lub dzikie zwierzęta. Dlatego im więcej zaszczepionych pupili, tym mniejsze ryzyko zachorowania kolejnych zwierząt.

Co to jest nosówka?

Nosówka jest chorobą zakaźną o globalnym zasięgu, która dotyczy wielu gatunków zwierząt dzikich oraz tych udomowionych. Infekcję u psa wywołuje CDV (ang. Canine Distemper Virus) – wirus nosówki psów. Należy do rodziny paramyksowirusów, których cechą charakterystyczną jest duża wrażliwość na warunki środowiska (wyższą temperaturę, światło, niskie pH) oraz środki czystości i preparaty dezynfekujące. Nosówka u kota domowego przebiega w sposób bezobjawowy, natomiast u psów jest klasyfikowana obok parwowirozy jako jedna z najniebezpieczniejszych chorób zakaźnych. Dzieje się tak dlatego, że wirus po wtargnięciu do organizmu zwierzęcia zajmuje kolejne elementy tkanki limfatycznej, co po pewnym czasie prowadzi do wyczerpania zasobów układu odpornościowego. W efekcie naraża go na dodatkowe czynniki zakaźne, np. bakterie bytujące w organizmie lub w środowisku. W takim wypadku nawet szybka interwencja lekarza weterynarii nie musi być skuteczna. Najbardziej narażone na zakażenie są szczenięta.

Zwiększone ryzyko zakażenia nosówką towarzyszy również zwierzętom:

• niezaszczepionym,
• szczepionym nieregularnie,
• z obniżoną odpornością (zarobaczonym, zestresowanym, zmęczonym),
• ze schronisk i hodowli.

Nosówka psa – przyczyny

Około 8. dnia od zachorowania na nosówkę wirus przedostaje się do środowiska wraz ze wszystkimi wydzielinami (ślina, wydzielina z nosa i worków spojówkowych) oraz wydalinami (odchody, mocz) psa. Ten stan może trwać nawet kilka tygodni (do czasu całkowitego wyzdrowienia pupila) lub dłużej, u długotrwałych siewców bezobjawowych.

Wrota zakażenia nosówki:

• droga kropelkowa – poprzez aerozol z układu oddechowego chorego zwierzęcia,
• droga pokarmowa – poprzez zjedzenie czy polizanie wydalin lub wydzielin oraz kontakt z przedmiotami chorego zwierzęcia,
• droga wstępująca – wirus ma zdolność przechodzenia przez łożysko i infekowania płodu, a po porodzie widoczne są objawy nosówki u szczeniaka.

Częściej dochodzi do zakażenia w sposób bezpośredni, czyli kiedy wiele psów je lub pije ze wspólnych misek. Rzadziej poprzez korzystanie z wspólnych przedmiotów (zabawek, legowisk, kojców) lub z ubrań i rąk właściciela, choć nie jest to niemożliwe. Przyczyna jest prosta: wirus nosówki psów jest niestabilny w środowisku zewnętrznym po opuszczeniu organizmu zwierzęcia. Należy pamiętać, że infekcje mogą roznosić zwierzęta bezpańskie, wałęsające się, ale również inne dzikie gatunki zwierząt (np. lis, kuna, wydra, wilk, foka). Dlatego podczas spacerów należy obserwować, z czym lub z jakim innym zwierzęciem ma kontakt nasz pies.

Nosówka psa – objawy

Objawy nosówki u psa są zróżnicowane. Choroba może przebiegać w kilku postaciach:

• nosówka oddechowa (nosówka nieżytowa) – z ropnym wysiękiem z nosa (katar u psa), utrudnionym oddychaniem, dusznościami, kaszlem, zapaleniem oskrzeli lub płuc;
• nosówka żołądkowo-jelitowa – z nieżytem żołądka i jelit, czego następstwem są: biegunka, wymioty, odwodnienie, wychudzenie;
• nosówka oczna – z światłowstrętem, obfitym łzawieniem (gęsta ropa z pasmami krwi), a nawet ślepotą;
• nosówka skórna – z zaczerwienieniem i zmianami skórnymi (krosty, pęcherze) na skórze brzucha, ud i uszu, a nawet głuchotą;
• nosówka nerwowa – z obniżoną koordynacją ruchową, kłopotami z utrzymaniem równowagi, tikami i drżeniem mięśni, a w dalszym rozwoju choroby dochodzi do niedowładów i porażeń kończyn.

Nosówka, jak i wiele innych chorób zakaźnych psów, charakteryzuje się dwufalową gorączką, czyli powtórnym podwyższeniem temperatury ciała psa po wcześniejszej poprawie stanu zdrowia. Postać nerwowa występuje zazwyczaj po drugiej fali gorączki psa (po około 2–4 tygodniach od zakażenia). Podczas tej fazy choroby psu towarzyszy apetyt, natomiast widoczna jest zmiana jego zachowania np. oszczekiwanie niewidocznych przedmiotów świadczące o halucynacjach. Dorosły, osowiały pies z zaburzeniami ruchowymi może przechodzić szczególny przypadek postaci nerwowej, jakim jest tzw. zapalenie mózgu starych psów. Ten typ choroby dotyka dorosłe osobniki po przechorowaniu nosówki w przeszłości i pozostaniu bezobjawowym nosicielem. Żołądkowo-jelitowa postać nosówki u szczeniąt zmieniających zęby mleczne na stałe może spowodować trwałe uszkodzenie szkliwa (brązowienie zębów). Natomiast podczas skórnej postaci może dojść do hiperkeratozy nosa i opuszek łap psa, dawniej zwaną chorobą twardej łapy. Wówczas skóra zwierzęcia jest widocznie sucha, spękana i zrogowaciała.

Jak ograniczyć ryzyko rozwoju nosówki? Czynniki ryzyka, szczepienia

Zakażenie CDV szerzy się głównie drogą kropelkową oraz pokarmową, dlatego należy ograniczyć kontakty z potencjalnymi nosicielami nosówki (chorym osobnikiem, dzikimi zwierzętami), w tym także z ich wydalinami. Rolą właściciela jest obserwacja psa podczas spacerów i niedopuszczenie do zjedzenia czy wąchania odchodów innych zwierząt. W hodowlach zaleca się izolowanie zdrowych od chorych zwierząt. Za każdym razem po podaniu pokarmu, wody lub po głaskaniu pupila właściciel powinien przeprowadzić dokładne mycie rąk, pojemników, misek.

Najważniejszym środkiem ochrony zdrowia psa skierowanym przeciwko nosówce jest immunoprofilaktyka, czyli prowadzenie szczepień ochronnych (w tym koniecznie przestrzeganie kalendarza szczepień młodego psa). Nosówka jest chorobą wysoce zakaźną, dlatego niezaszczepione psy mają małe szanse na pozostanie zdrowymi po kontakcie z zakażonym zwierzęciem, jego wydzielinami czy wydalinami. Szczepienie na nosówkę wykonuje się zwykle preparatami skojarzonymi, czyli w jednej dawce szczepionki zawarte są antygeny kilku patogenów, dzięki czemu organizm wytwarza odporność przeciwko kilku chorobom. U dorosłych psów najczęściej wybierane są szczepionki cztero- lub pięcioskładnikowe, a u szczeniąt – dwu- lub trzyskładnikowe. Są skierowane przeciwko: nosówce, parwowirozie, chorobie Rubartha, parainfluenzie i leptospirozie (z pominięciem trzech ostatnich w przypadku szczeniąt). Według obecnych zaleceń szczepienie młodych psów wykonuje się trzy razy. Pierwszą dawkę szczenięta przyjmują w 6-8 tygodniu życia. Następnie dwie dawki podaje się co 2–4 tygodnie, a po roku od pierwszego szczepienia podawana jest dawka przypominająca. W późniejszych latach życia psa wykonuje się szczepienie przypominające co 3 lata. Każdy przyjęty przez psa preparat ma znaczenie. Gdy szczepienia wykonywane są nieregularnie bądź zostaje pominięta dawka preparatu, wówczas miano przeciwciał przeciwko CDV spada, zwierzę nie jest chronione i przechodzi nosówkę.

Jak wygląda leczenie psa chorego na nosówkę? Ile trwa nosówka?

Gdyby zapytać lekarzy weterynarii jak leczyć nosówkę u psa, odpowiedzą zgodnie – nie ma leków zwalczających bezpośrednią przyczynę nosówki, czyli CDV. Terapia sprowadza się do łagodzenia objawów, wspomagania odporności oraz podania szeregu antybiotyków po to, aby nie rozwinęło się bakteryjne zakażenie wtórne u psa. Do 7. dnia od zakażenia (kiedy występują jedynie objawy nieswoiste) możliwe jest podanie przeciwciał przeciwwirusowych, lecz wtedy zazwyczaj nie jest zgłoszone zakażenie psa w lecznicy. Po drugiej fali gorączki u psa (około 2-4 tygodni po zakażeniu) wdrażana jest terapia wspomagająca.

Terapia wspomagająca obejmuje podanie:

• antybiotyków o szerokim spektrum działania, czyli hamujących rozwój więcej niż jednego rodzaju bakterii,
• leków przeciwzapalnych, przeciwwymiotnych i przeciwbiegunkowych,
• elektrolitów i preparatów witaminowych,
• oraz leków wzmagających łaknienie.

Ważne, aby zapewnić zwierzakowi ciągłość oddychania i widzenia, dlatego elementem terapii jest także usuwanie wydzielin z nosa i oczu. Czasem nosówce u psa towarzyszą poważniejsze zmiany oczne, które wymagają osobnego leczenia, aby nie doprowadzić do ich owrzodzenia. Niestety specyfiką leczenia objawowego jest brak pewności o całkowitym wyzdrowieniu czy nawet ocaleniu chorego zwierzęcia. Szczególnie trudnymi przypadkami są psy z objawami neurologicznymi. Te występują zazwyczaj po niedoleczonej chorobie i ujawniają się po 4–6 tygodniach od wyleczenia postaci nieżytowej nosówki lub po wielu latach (jak w przypadku zapalenia mózgu starych psów).