Odwodnienie psa i kota. Jak rozpoznać objawy i jak pomóc zwierzakowi?

Podobnie jak u ludzi, odwodnienie u zwierząt jest niebezpiecznym, ale stosunkowo łatwym do zapobiegnięcia stanem. Szczególnie narażone są zwierzęta bardzo młode, przewlekle chore oraz w podeszłym wieku. Długa ekspozycja na wysoką temperaturę również może prowadzić do odwodnienia, a w konsekwencji do udaru cieplnego. Jest to stan, w którym organizm przegrzewa się do tego stopnia, że nie jest w stanie odprowadzić nadmiaru ciepła za pomocą naturalnych mechanizmów fizjologicznych i behawioralnych. Na udar cieplny najbardziej narażone są koty podczas upałów ze względu na ich zamiłowanie do wygrzewania się na słońcu oraz słabsze możliwości odprowadzania nadmiaru ciepła. Szczególną uwagę trzeba zwrócić także na psy, zwłaszcza te aktywne bez względu na pogodę.

1. Kiedy zwierzęta są najbardziej narażone na odwodnienie?
2. Jak rozpoznać odwodnienie u psa lub kota?
3. W jaki sposób pomóc odwodnionemu psu lub kotu?
4. Jak zapobiegać odwodnieniu u kota lub psa?
5. Odwodnienie u kota i psa – najczęściej zadawane pytania
6. Odwodnienie u psa lub kota – podsumowanie

Kiedy zwierzęta są najbardziej narażone na odwodnienie?

Zewnętrznym czynnikiem najbardziej sprzyjającym wystąpieniu udaru cieplnego jest wysoka temperatura. Długotrwała ekspozycja na upał, przebywanie w zamkniętym pomieszczeniu o słabej wentylacji, nagła zmiana temperatury otoczenia z niskiej na wysoką oraz brak dostępu do wody prowadzą do odwodnienia organizmu, którego następstwem jest udar cieplny.

Grupy zwiększonego ryzyka:

• kocięta, szczenięta (do około 4 miesiąca życia) oraz koty i psy starsze;
• zwierzęta przewlekle chore;
• zwierzęta cierpiące od dłuższego czasu na wymioty lub biegunkę (1–2 dni bez wyraźnej poprawy).

Jakie są przyczyny odwodnienia u psów lub kotów?

Do najczęstszych przyczyn odwodnienia można zaliczyć:

• brak dostępu do świeżej wody;
• choroby, które powodują utratę płynów, np. silne wymioty, biegunka;
• intensywny wysiłek fizyczny;
• przebywanie w słabo wentylowanym pomieszczeniu.

Jak rozpoznać odwodnienie u psa lub kota?

Objawy odwodnienia:

• zapadnięte, „smutne” oczy;
• brak elastyczności skóry – jeśli fałd skóry na karku (uniesiony przez delikatne uszczypnięcie) powraca bardzo powoli lub nie powraca wcale do swojego pierwotnego położenia, wskazuje to na odwodnienie;
• zmniejszona częstotliwość oddawania moczu, mocz o ciemniejszej niż zwykle barwie i intensywniejszym zapachu;
• lepkie błony śluzowe;
• suchość w jamie ustnej;
• apatia i osłabienie;
• zaburzenia apetytu;
• zmętniałe rogówki.

Objawy przegrzania:

• niepokój, „szukanie miejsca”;
• nietypowa ospałość, brak ruchu lub reakcji na bodźce;
• wokalizacja (głównie u kotów – miauczenie);
• dyszenie (objaw występujący zarówno u psów, jak i kotów);
• mokre, spocone opuszki łap;
• nadmierne i intensywne wylizywanie się w celu schłodzenia ciała;
• ślinienie się, ślinotok.

W momencie wystąpienia udaru cieplnego, można zaobserwować następujące objawy:

• utrata przytomności;
• wzrost temperatury ciała powyżej 40˚C (temperatura ciała dochodząca do 42˚C to stan zagrożenia życia!);
• wybroczyny na małżowinach usznych i skórze;
• przekrwione śluzówki (dziąsła, spojówki);
• ślinotok, lepka i gęsta ślina;
• objawy pseudopadaczkowe – drgawki, niekontrolowane oddawanie kału lub moczu.

Co robić w razie wystąpienia udaru cieplnego?

Przede wszystkim nie należy panikować. Pupilowi trzeba niezwłocznie udzielić pomocy, jednak nie wolno zanurzać go w zimnej wodzie! Grozi to szokiem termicznym, który prowadzi do obkurczenia naczyń krwionośnych i zaburzeń wydajności krążenia obwodowego krwi, co znacznie utrudni dalsze oddawanie ciepła przez organizm.

1. Jeśli zwierzę jest nieprzytomne i oddycha lub jest przytomne i oddycha, ale nie reaguje na bodźce, przenieś je w chłodne i dobrze wentylowane miejsce.
2. Ułóż zwierzę na boku i upewnij się, że może swobodnie oddychać (nie ma przyciągniętej brody do klatki piersiowej). Psom ras brachycefalicznych można delikatnie wyciągnąć język, aby ułatwić im oddychanie.
3. Zacznij stopniowo schładzać zwierzę, np. ułóż je na macie chłodzącej lub chłodnej powierzchni takiej jak podłoga z płytek. Następnie przykładaj ręcznik zmoczony w letniej wodzie w okolice pachwin i opuszków łap. Stopniowo schładzaj wodę, w której moczysz ręcznik – od letniej do chłodnej, nigdy zimnej! Możesz użyć icepacków lub mrożonek, ale koniecznie owiń je w ręcznik lub kawałek materiału, żeby nie doprowadzić do szoku termicznego.
4. Zapewnij pupilowi dostęp do świeżej wody. Może być chłodna, ale nie zimna. Nie dodawaj do niej kostek lodu. Jeśli zwierzę jest przytomne i chce pić, asekuruj je. Jeśli nie chce, delikatnie zwilżaj pyszczek, ale nie podawaj wody na siłę (np. strzykawką), ponieważ może się zachłysnąć.
5. Koniecznie skontaktuj się z lekarzem weterynarii i poinformuj o zaistniałej sytuacji. Nawet jeśli pupil poczuje się znacznie lepiej, wizyta w lecznicy w celu uzyskania dalszej pomocy jest niezbędna.
6. Jeśli zwierzę jest stabilne i oddycha, zabezpiecz je w nienagrzewającym się i przewiewnym transporterze, a następnie przewieź do lekarza weterynarii.

Jak przeprowadzić reanimację u zwierzęcia?

1. Ułóż zwierzę na boku.
2. Połóż na płasko otwartą dłoń na wysokości serca (na klatce piersiowej tuż za przednią łapą).
3. Płaską częścią dłoni wykonaj 15 uciśnięć w tempie 100–120 na minutę.
4. Zamknij pyszczek zwierzaka, obejmij jego nos ustami i wdmuchaj powietrze 2 razy.
5. Powtarzaj uciśnięcia i oddechy aż do odzyskania akcji serca.

Skontaktuj się z lekarzem weterynarii lub poproś o to drugą osobę w celu uzyskania dalszych instrukcji.

W jaki sposób pomóc odwodnionemu psu lub kotu?

Jeżeli nie ma możliwości udania się do weterynarza, najlepszym rozwiązaniem jest podanie zwierzęciu elektrolitów do picia.

Jeśli zwierzę nie chce pić samodzielnie, delikatnie zwilżaj jego pyszczek wodą. Można również ostrożnie podawać wodę strzykawką, pod warunkiem że zwierzę jest przytomne i świadome. W przeciwnym razie może dojść do zachłyśnięcia. Kiedy tylko pojawi się możliwość udania się do weterynarza, należy koniecznie to zrobić, nawet jeśli nastąpiła wyraźna poprawa stanu pupila.

Odwodnienie u pupila – kiedy do weterynarza?

W przypadku zaobserwowania objawów odwodnienia należy jak najszybciej udać się do lekarza weterynarii. W gabinecie zwierzę będzie miało możliwość otrzymania płynoterapii dożylnej, która jest znacznie bardziej skuteczna i działa szybciej niż podanie płynów doustnie czy podskórnie. Ponadto na miejscu lekarz będzie mógł przeprowadzić dodatkową diagnostykę, jeśli zajdzie taka potrzeba.

Jak zapobiegać odwodnieniu u kota lub psa?

Przede wszystkim należy zapewnić zwierzęciu stały dostęp do świeżej wody, najlepiej w kilku miejscach w domu. Można również dolewać wodę do karmy – około 1–2 łyżek stołowych na porcję jedzenia. Jest to szczególnie istotne w przypadku kotów, które rzadko piją wodę. Warto zapewnić pupilowi dostęp do chłodnych i dobrze wentylowanych pomieszczeń oraz chłodnych powierzchni, np. podłogi z kafli w łazience. Jeśli zwierzę nie ma do dostępu do łazienki na co dzień, warto udostępnić mu to pomieszczenie na czas największych upałów. Należy jednak pamiętać, aby dobrze schować i zabezpieczyć wszelkie detergenty i inne potencjalnie niebezpieczne przedmioty (np. przedmioty małych rozmiarów, które mogą zostać połknięte).

Niektóre zwierzaki chętnie korzystają z mat chłodzących – są to cienkie materace wypełnione żelem, który pod wpływem nacisku przyjemnie chłodzi. Niestety istnieje pewne ryzyko, że zwierzę podczas zabawy przegryzie matę i zje niewielką ilość wypełniającego ją żelu, który jest szkodliwy. Jeśli taka sytuacja wystąpi, konieczna będzie wizyta u lekarza weterynarii. Rozwiązaniem może być zakup brezentowego pokrowca na matę. W przypadku zwierząt notorycznie gryzących różne obiekty zakup maty będzie raczej ryzykowny.

Nie zaleca się podawania kotom i psom zamrożonego mięsa lub „lodów” z zamrożonego bulionu, ponieważ zbyt duża różnica temperatur może doprowadzić do przeziębienia i infekcji – nie warto narażać zwierzęcia na tego typu dolegliwości. Natomiast miska lub wanienka wypełniona niewielką ilością wody i kostkami lodu lub zabawkami może być świetną rozrywką dla tych pupili, które przepadają za kontaktem z wodą. Trzeba jednak liczyć się z dużą ilością sprzątania po takiej zabawie.

W przypadku psów, które lubią pływać, należy zachować ostrożność i nie pozwalać psu wbiegać do wody (np. po rzuceniu mu patyka lub piłki) – może to skutkować szokiem termicznym, a nawet utonięciem. Psa należy stopniowo schłodzić i dopiero wtedy pozwolić mu na pełne zanurzenie.

Należy zachować szczególną ostrożność w przypadku zostawiania zwierzęcia samego w domu z klimatyzacją lub włączonym wiatrakiem. Zbyt duża ekspozycja na chłód z klimatyzatora może prowadzić do przeziębień. Z kolei urządzenia elektryczne (wiatraki, wentylatory) działające pod nieobecność opiekuna stwarzają ryzyko porażenia prądem lub pożaru.

Pozostaje jeszcze kwestia futra. Część opiekunów wpada na pomysł ogolenia pupila, aby było mu chłodniej podczas upałów. Niestety takie działanie przynosi więcej szkody niż pożytku. Podszerstek i włos okrywowy pełnią funkcję termoizolacyjną – zimą grzeją, a latem izolują od wysokich temperatur i zapobiegają poparzeniom skóry. Zwierzak pozbawiony sierści jest wystawiony na bezpośrednie działanie promieni słonecznych i nagrzanych od słońca powierzchni. Może to doprowadzić do poważnych poparzeń. Jak najbardziej zaleca się częstsze wyczesywanie, jednak golenie nie jest dobrym pomysłem.

W gorące dni spacery z psem najlepiej ograniczyć do minimum, aby nie doprowadzić do przegrzania. Najbardziej odpowiednimi porami na spacer są wczesny poranek i późny wieczór, kiedy temperatura jest niższa.

Odwodnienie u kota i psa – najczęściej zadawane pytania

Jak nawodnić psa, jeśli nie chce pić?

Jeśli pies nie chce pić, a wcześniej nie stanowiło to problemu, należy upewnić się, czy miska jest czysta, a woda świeża. Na niechęć do picia (lub jedzenia) może wpływać też stres lub złe samopoczucie (np. problemy trawienne, zły stan uzębienia, choroby jamy ustnej i dziąseł itp.). Jeśli przyczyną nie są problemy zdrowotne, należy spróbować zmienić miskę (np. z plastikowej na metalową, ceramiczną lub szklaną), położenie miski z wodą lub zastanowić się, czy w otoczeniu psa nie pojawił się ostatnio czynnik stresogenny.

Co dawać psu do picia oprócz wody?

Zarówno dla ludzi, jak i zwierząt najlepszym źródłem płynów jest woda. W upalne dni można wzbogacić ją o elektrolity (są dostępne w sklepach zoologicznych lub gabinetach weterynaryjnych). Od czasu do czasu można podać psu do picia wywar z gotowanego mięsa z dodatkiem warzyw – należy jednak pamiętać, aby nie dodawać do gotowania pora, cebuli czy czosnku ze względu na to, że powodują one u zwierząt anemię hemolityczną. W przypadku zwierząt otyłych czy z nadwagą zaleca się ostrożność, ponieważ taki wywar jest dodatkowym źródłem kalorii.

Jak długo kot może nie pić?

Kot jako zwierzę, które wywodzi się z terenów pustynnych, może nie pić dość długo, jednak zbyt długi czas bez pobierania wody może szybko doprowadzić do odwodnienia, udaru cieplnego, a nawet uszkodzenia nerek. Stan odwodnienia u kota może wystąpić już niecałe 24 godziny bez pobierania wody. Koty niechętnie piją w tym samym miejscu, w którym jedzą, dlatego warto zapewnić w domu kilka różnych miejsc, gdzie kot będzie mógł się napić. Dobrze jest również napełnić wodą kilka różnych rodzajów miseczek, np. szklanych, ceramicznych czy metalowych, ponieważ koty często mają swoje określone preferencje, jeśli chodzi o wybór naczynia, z którego piją. Spora ilość kocich pupili lubi korzystać ze specjalnych poidełek w postaci fontanny, które zapewniają dostęp do bieżącej wody.

Jak nawodnić kota, który nie chce pić?

Jeśli u kota zostały wyeliminowane problemy zdrowotne i behawioralne, naczynia z wodą są czyste, a woda świeża, można próbować zachęcać kota do picia, zmieniając położenie naczyń z wodą lub wymieniając je na zrobione z innego materiału (np. ceramiczne na szklane). Można również spróbować wprowadzić poidełko z fontanną. Nie należy jednak dopajać kota na siłę, ponieważ może w ten sposób powiązać czynność picia z czymś nieprzyjemnym i w ogóle zniechęcić się do pobierania wody. Jeśli wszystkie sposoby zawiodą, konieczna jest wizyta u lekarza weterynarii.

Odwodnienie u psa lub kota – podsumowanie

Odwodnienie u psa i kota to stan, który może mieć poważne konsekwencje, dlatego nie wolno go lekceważyć. Objawia się zapadniętymi oczami, suchością w jamie ustnej (ślina staje się lepka i gęsta) czy utratą elastyczności skóry. Aby przeciwdziałać odwodnieniu, należy zapewnić pupilowi dostęp do świeżej i czystej wody oraz dobrze wentylowanej przestrzeni, a także unikać nadmiernego wysiłku fizycznego w upalne dni.

Zwierzęta bardzo młode, starsze i przewlekle chore są szczególnie narażone na odwodnienie w wyniku wymiotów lub biegunki, dlatego w takich przypadkach należy jak najszybciej udać się do weterynarza. Jeśli zwierzę nie chce pić, najpierw należy upewnić się, czy naczynie, z którego korzysta, jest czyste, a woda świeża. Jeśli wszystkie czynniki zewnętrzne, takie jak stan miski lub poidełka, ich umiejscowienie lub ewentualne czynniki stresogenne (np. hałas, obecność dzieci lub innych zwierząt), nie stanowią przeszkody, wówczas należy zwrócić szczególną uwagę na stan zdrowia zwierzęcia – może być konieczna wizyta i diagnostyka w gabinecie weterynaryjnym.

W przypadku wystąpienia objawów odwodnienia wizyta u weterynarza jest konieczna bez względu na to, czy nastąpiła poprawa stanu zwierzęcia – najskuteczniejszą metodą leczenia odwodnienia jest płynoterapia dożylna. Nawet jeśli zwierzę czuje się lepiej, lekarz powinien ocenić stan jego zdrowia i zdecydować o dalszym postępowaniu.