Suche usta kobiety
Barbara Chmielewska

Czym jest kserostomia? Problem z suchością w ustach

Suchość w ustach (kserostomia) to częsta przypadłość jamy ustnej, na którą skarżą się pacjenci. Jej przyczyną może być szereg czynników  może ona towarzyszyć poważnym chorobom, ale bywa również skutkiem ubocznym terapii lekowych. Warto dowiedzieć się, jakie są przyczyny kserostomii, a następnie wdrożyć odpowiednie leczenie.    

Kserostomia to subiektywne odczucie suchości w ustach. Może ono być spowodowane zmniejszonym wydzielaniem śliny i wówczas mówimy o kserostomii prawdziwej. Czasem jednak odczucia pacjenta nie mają związku z poziomem sekrecji. W takiej sytuacji mamy do czynienia z kserostomią rzekomą  pacjent zgłasza brak śliny w ustach pomimo prawidłowej czynności ślinianek.

Suchość w ustach - przyczyny

Kserostomia prawdziwa w większości przypadków towarzyszy chorobom ogólnoustrojowym, w wyniku których dochodzi do upośledzenia czynności gruczołów ślinowych. Do chorób tych zalicza się m.in. nadczynność tarczycy, reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzycę, chorobę Parkinsona, chorobę Alzheimera oraz AIDS. Kserostomia może też wynikać z działania niektórych leków. Do leków zmniejszających wydzielanie śliny należą m.in. moczopędne, antyarytmiczne, immunosupresyjne, przeciwpadaczkowe, przeciwdepresyjne, przeciwzapalne, stymulujące układ immunologiczny czy obniżające ciśnienie krwi. U osób zdrowych uczucie suchości może pojawić się przy małej podaży płynów lub w wyniku działania stresu.

Przyczyną zmniejszonego wydzielania śliny mogą być też choroby gruczołów ślinowych lub zmiany degeneracyjne zachodzące w nich z wiekiem. Kserostomia jest jednym z objawów starzenia się organizmu. To jeden z głównych problemów stomatologicznych seniorów. Zmaga się z nią co czwarta osoba powyżej 65 roku życia.

Szczególną grupą borykająca się z problemem kserostomii są pacjenci po radioterapii w obrębie głowy i szyi. W wyniku działania promieniowania dochodzi do uszkodzenia struktury gruczołów ślinowych, którego konsekwencją jest spadek ich możliwości wydzielniczych. Pierwsze objawy mogą pojawić się już po kilku dniach radioterapii i utrzymywać się do około trzech lat.

Objawy i skutki kserostomii

Oprócz odczucia suchości jamy ustnej, pacjenci z kserostomią prawdziwą borykają się z innymi dolegliwościami. Należą do nich m.in. trudności w jedzeniu, połykaniu, potrzeba popijania pokarmów suchych, zaburzenia czucia i smaku, ból, pieczenie i suchość języka, pękanie warg, problemy z wymową, nieprzyjemny zapach z ust. Pacjenci mają też potrzebę częstego popijania, żucia gumy czy ssania cukierków, aby poprawić komfort w ustach.

Ślina odgrywa ważną rolę w utrzymaniu tkanek miękkich i zębów w zdrowiu. Jej niedostateczna ilość sprzyja kumulacji płytki nazębnej, co będzie skutkować skłonnością do stanów zapalnych jamy ustnej, w tym zakażeń grzybiczych oraz rozwoju próchnicy zębów. Może też pojawić się trudność w użytkowaniu protez ruchomych  pogorszenie ich tolerancji i stabilności. W takich warunkach nietrudno o spadek apetytu, a w konsekwencji o powstanie niedoborów żywieniowych. Dochodzi do ogólnego pogorszenia nastroju i jakości życia.

Powiązane produkty

Diagnostyka kserostomii

Istotne jest rozróżnienie, czy mamy do czynienia z kserostomią prawdziwą czy rzekomą, gdyż zmniejszone wydzielanie śliny niesie za sobą negatywne konsekwencje dla zdrowia tkanek miękkich jamy ustnej oraz zębów. Podstawą jest wnikliwy wywiad i badanie lekarskie, uzupełnione o tzw test Foxa (zestaw 10 kluczowych pytań, na które odpowiada pacjent). Czasami będą one wystarczające do postawienia diagnozy. W razie potrzeby można rozszerzyć diagnostykę o specjalistyczne badania ilości i jakości wydzielanej śliny, a także obrazowanie (tomografia komputerowa i rezonans magnetyczny) oraz biopsję gruczołów ślinowych.

Jak leczyć suchość w ustach? Leczenie kserostomii

Leczenie kserostomii jest trudne i nie zawsze przynosi zadowalające efekty. Jeżeli suchość w ustach spowodowana jest chorobą ogólnoustrojową czy działaniem leków, należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym i omówić możliwości złagodzenia dolegliwości. Leczenie przyczynowe powinno być zawsze podstawowym sposobem postępowania. W leczeniu objawowym stosuje się substytuty śliny, tzw. sztuczną ślinę, która nawilża i powleka błonę śluzową jamy ustnej, zapobiegając na jakiś czas uczuciu suchości w ustach. Sztuczna ślina może występować w postaci sprayu do jamy ustnej, żeli, tabletek do ssania, płynu czy gum do żucia. Jeśli jest dodatkowo wzbogacona związkami fluoru, będzie działać korzystnie na zęby, zmniejszając ryzyko rozwoju próchnicy. U niektórych pacjentów można też stosować tabletki zwiększające wydzielanie własnej śliny.

Ponadto konieczne są regularne wizyty u dentysty leczenie ubytków próchnicowych, stanów zapalnych jamy ustnej, korzystanie z profilaktyki fluorkowej i zabiegów higienizacyjnych. Wskazane jest odbycie instruktażu higieny jamy ustnej z dobrem akcesoriów i środków do pielęgnacji u higienistki stomatologicznej lub lekarza dentysty.

Należy pamiętać o dobrej higienie użytkowanych protez dentystycznych. Bardzo ważne jest unikanie w diecie cukrów, które sprzyjają rozwojowi próchnicy, a także suchych, ostrych i gorących potraw podrażniających błonę śluzową. Zaleca się zaprzestanie palenia papierosów i picia alkoholu.

Domowe sposoby na suchość w ustach

Pacjenci z kserostomią mogą wspierać się sposobami domowymi. Pomocne będą płukanki z siemienia lnianego, malwy i prawoślazu, które powlekając błonę śluzową, zmniejszają uczucie suchości w ustach. Stymulująco na wydzielanie śliny podziała kilkuminutowe żucie bezcukrowych gum (dłuższe żucie nie jest wskazane ze względu na ryzyko przeciążenia narządu żucia), ssanie twardych bezcukrowych cukierków i kostek lodu. Również gryzienie twardych warzyw, jak marchew czy seler sprzyja pobudzaniu pracy ślinianek. Uczucie zasychania w ustach złagodzi też częste popijanie wody niegazowanej.

  1. M. Czerżyńska, P. Orłow, M. Choromańska, Skutki uboczne radioterapii nowotworów głowy i szyi. Metody leczenia odczynów popromiennych w jamie ustnej, Pediatr Med Rodz", nr 13(1) 2017.
  2. U. Kaczmarek, Suchość jamy ustnej  etiologia, częstość występowania i rozpoznanie na podstawie piśmiennictwa. Czas. Stomatol.", nr 1 2007.
  3. M. Skiba, M. Kusa-Podkańska, J. Wysokińska-Miszczuk, Wpływ stanu jamy ustnej na jakość życia osób w wieku starszym. Gerontologia Polska", tom 13, nr 4.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Wrzodziejące zapalenie jelita grubego – przyczyny, objawy, leczenie, żywienie przy WZJG

    Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG, colitis ulcerosa) jest rozlanym nieswoistym zapaleniem błony śluzowej odbytnicy lub odbytnicy i okrężnicy, prowadzącym w niektórych przypadkach do powstania owrzodzeń. Należy do grupy nieswoistych zapaleń jelit o niewyjaśnionej etiologii. Jak rozpoznać wrzodziejące zapalenie jelita grubego?

  • Łuszczyca paznokci – przyczyny, objawy, leczenie

    Łuszczyca jest przewlekłą zapalną chorobą skóry, przebiegającą z okresami remisji i zaostrzeń, na którą w Polsce choruje prawie milion osób. Choroba najczęściej występuje u rasy białej i w umiarkowanej strefie klimatycznej. Pierwsze objawy łuszczycy mogą wystąpić w dowolnym wieku, jednak zwykle pojawiają się we wczesnym okresie dorosłego życia lub później, około 50–60 roku życia. Łuszczyca charakteryzuje się występowaniem zmian chorobowych zarówno na skórze gładkiej, jak i na owłosionej skórze głowy, a także zmianami w obrębie płytek paznokciowych dłoni i stóp. W cięższych postaciach łuszczyca może również zająć stawy. Zmianom paznokciowym z reguły towarzyszą zmiany w obrębie skóry, chociaż zdarza się, że zmiany chorobowe obejmujące aparat paznokciowy wyprzedzają pojawienie się zmian skórnych nawet o dziesiątki lat.

  • Cytomegalia (CMV) – co to za choroba? Jakie są objawy?

    Cytomegalia jest chorobą wirusową, która wywoływana jest przez wirusa o nazwie Cytomegalovirus hominis, w skrócie CMV. Zakażenie wirusem cytomegalii jest bardzo szeroko rozpowszechnione, natomiast zdecydowana większość infekcji (ponad 99%) przebiega bezobjawowo i pacjent przez przypadek dowiaduje się, że w przeszłości przebył takie zakażenie. Jednak u płodów i noworodków ze względu na niedojrzałość układu odpornościowego, jak również u osób z wrodzonymi lub nabytymi zaburzeniami odpowiedzi immunologicznej, cytomegalia może przebiegać w sposób ostry, a obraz choroby może być bardzo różny.

  • Zakrzepica – przyczyny, objawy, profilaktyka zakrzepowego zapalenia żył powierzchniowych i głębokich

    Zakrzepica (zakrzepowe zapalenie żył) polega na powstaniu w naczyniu żylnym zakrzepu w wyniku zaburzonego przepływu krwi. Nieleczona prowadzi do groźnych powikłań, m.in. do zatorowości płucnej. Wyróżnia się zapalenie żył głębokich i powierzchniowych. Jakie objawy daje zakrzepica i w jaki sposób się ją leczy? Czy istnieją sposoby na to, by jej zapobiec?

  • Nadżerka szyjki macicy (ektopia) – przyczyny, objawy, metody leczenia

    Termin „nadżerka szyjki macicy” oznacza ubytek błony śluzowej. Często jest on nieprawidłowo stosowany na określenie ektopii, która jest zupełnie innym schorzeniem. Rzekoma nadżerka szyjki macicy (tak brzmi inna nazwa ektopii) to zastępowanie nabłonka płaskiego, który fizjologicznie pokrywa tarczę szyjki macicy, nabłonkiem gruczołowym. Zazwyczaj nie daje ona żadnych objawów, a kobieta dowiaduje się o jej istnieniu podczas rutynowego badania ginekologicznego. Kiedy ektopia wymaga szerszej diagnostyki i leczenia? Jakie metody usunięcia „nadżerki” szyjki macicy stosuje się najczęściej?

  • Gastrolog – czym się zajmuje? Jakie choroby leczy?

    Lekarz gastroenterolog jest specjalistą w zakresie chorób układu pokarmowego. Gastrolog diagnozuje i leczy pacjentów z problemami gastrycznymi. Jakimi konkretnie dolegliwościami się zajmuje? Kiedy warto się do niego udać? Czy do gastrologa jest potrzebne skierowanie? Odpowiadamy.

  • Atak paniki – jak wygląda? Co robić, gdy się pojawia?

    Ataki paniki są jednymi z najczęściej występujących zaburzeń lękowych, tuż po zespole lęku uogólnionego oraz fobii społecznej. Objawiają się nagłymi napadami silnego lęku, którym towarzyszą symptomy, takie jak: kołatanie serca, zawroty głowy, duszności, nadmierne pocenie się czy strach przed śmiercią. Dowiedz się, w jaki sposób można sobie poradzić, gdy pojawia się atak paniki.

  • Czego nie można robić przy nadżerce szyjki macicy ? Jak postępować po jej usunięciu?

    Nadżerka szyjki macicy jest rozpoznaniem, które może usłyszeć wiele kobiet w gabinecie ginekologicznym. Warto podkreślić jednak, że określenie „nadżerka” używane jest najczęściej w nieprawidłowy i potoczny sposób. Czym jest nadżerka oraz jak postępować po zabiegu jej usunięcia?

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.
E-wizyta z lekarzem specjalistą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl

Ważne: Użytkowanie Witryny oznacza zgodę na wykorzystywanie plików cookie. Szczegółowe informacje w Regulaminie.

Zamnij