Rak jelita grubego – jakie są czynniki ryzyka?

Większość raków jelita grubego zaczyna się od polipów. Początkowo są to zwykle zmiany łagodne, które najczęściej można bez problemu usunąć podczas kolonoskopii. Polip to najczęściej guzek przypominający grzybek wzrastający do światła jelita.

Nawet jeżeli polip ulegnie zezłośliwieniu, to powstający z niego rak jelita w początkowej fazie jest całkowicie uleczalny. Tajemnica tkwi w regularnym badaniu i uchwyceniu rozrostu w jak najwcześniejszej fazie.

Czynniki ryzyka przy raku jelita grubego

• Inne choroby - niektóre choroby mogą zwiększać ryzyko wystąpienia raka jelita grubego. Są to na przykład wrzodziejące zapalenie jelita grubego czy choroba Crohna. Także niektóre nowotwory zwiększają to ryzyko (trzustka, pierś, jajniki).
• Dieta - na temat wpływu diety na raka jelita grubego cały czas prowadzone są badania. To ,co wiadomo niemal na pewno, to że osoby jedzące dużo warzyw i owoców chorują rzadziej. Natomiast niekorzystnie wpływa nadużywanie potraw tłustych, a także smażonych i grillowanych.
• Dziedziczność - jeżeli rak ten występował często w rodzinie, istnieje ryzyko, że może być w pewnym stopniu dziedziczny. Istnieją też dziedziczne choroby, które pozostają  w ścisłym związku z rakiem jelita. Taką chorobą jest zespół dziedzicznego raka jelita grubego z lub bez polipowatości.
• Związki chemiczne - zanieczyszczenie środowiska, w tym wody, której używamy na każdym kroku, może zwiększać częstość zachorowań na raka jelita grubego.

Osoby z podwyższonym ryzykiem raka jelita grubego

Każdy może zachorować i nie ma co się zasłaniać małą ilością czynników ryzyka. Oczywiście wtedy ryzyko jest mniejsze, ale zawsze pozostaje i dlatego badania kontrolne dotyczą wszystkich.

• Wiek i płeć - tak jak w wielu nowotworach ryzyko zachorowania na raka jelita grubego rośnie wraz z wiekiem i staje się naprawdę istotne po 50 roku życia, rosnąc z każdą dekadą. Nie znaczy to jednak, że u ludzi młodszych nie występuje. Częstość występowania u kobiet i mężczyzn jest podobna. Zaobserwowano jednak, że u kobiet rak jelita częściej rozwija się poza odbytnicą, w wyższych piętrach jelita grubego. U mężczyzn to właśnie odbytnica jest najczęściej atakowana.
• Styl życia - palenie, nadużywanie alkoholu (szczególnie piwa), otyłość, nadmiar tłuszczu w diecie to sprzymierzeńcy raka jelita. Zdrowe jedzenie, a więc z dużą zawartością błonnika,  i ruch to z kolei Twoi sojusznicy, a w zasadzie podstawowa broń w zapobieganiu nowotworom przewodu pokarmowego.Do niedawna uważano, że palenie tytoniu może zmniejszać ryzyko raka jelita grubego lub przynajmniej go nie powiększa. Obecny stan wiedzy kategorycznie zaprzecza tej teorii.
• Wywiad chorobowy - polipy – rodzaj łagodnych guzków wzrastającej do światła jelita, z niektórych ich rodzajów może się rozwijać nowotwór.
• Niektóre inne choroby także zwiększają ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. Są to przebyte: rak jajnika, macicy i piersi, a także przebyty rak jelita. Z innych chorób warto wymienić chorobę Leśniowskiego-Crohna i  wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Stosunkowo nowe badania potwierdziły także, że cukrzyca wpływa na omawiane tu ryzyko.
• Wywiad rodzinny - osoby, których najbliżsi chorowali na raka jelita grubego, powinny przykładać szczególną wagę do regularnego badania i ewentualnych objawów. Z chorób dziedzicznych znacznie podwyższających ryzyko najważniejsza jest dziedziczna polipowatość jelita grubego.

Jeżeli znajdujesz siebie w grupie z czynnikami ryzyka to nie znaczy, że zachorujesz na raka okrężnicy. Jeżeli nie znajdujesz żadnych czynników ryzyka, nie zwalnia to z pilnowania terminów badań. Raka można próbować przejrzeć, ale zawsze może on być nieprzewidywalny, dlatego bez względu na czynniki ryzyka diagnostyka obowiązywać powinna wszystkich.