Zdjęcie przedstawiające raka jelita grubego
Paulina Brożek

Rak jelita grubego – objawy, diagnostyka, leczenie, profilaktyka

Rak jelita grubego jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych u kobiet i mężczyzn w Polsce. Większość z nich rozwija się na podłożu polipów jelita grubego, dlatego ważnym elementem profilaktyki jest okresowe wykonywanie kolonoskopii. Jakie są objawy raka jelita grubego?

Rak jelita grubego – epidemiologia 

Według Krajowego Rejestru Nowotworów nowotwory złośliwe jelita grubego i odbytnicy są trzecim najczęściej występującym nowotworem u mężczyzn na świecie (660000 przypadków, 10%) oraz drugim u kobiet (570000 przypadków, 9%). W Polsce liczba zachorowań na nowotwory złośliwe jelita grubego w 2010 roku wynosiła u mężczyzn prawie 8700 i ponad 7100 u kobiet. 

Rak  kanału odbytu lub brzegu odbytu stanowi około 1%–2% wszystkich nowotworów jelita grubego. Niestety obserwuje się wzrost zapadalności na tą jednostkę chorobową, większość zachorowań obserwuje się u osób po 50. roku życia. Ryzyko rozwoju nowotworu wzrasta z wiekiem, przy czym u mężczyzn jest około 1,5-2 razy wyższe niż u kobiet. Rak jelita grubego w 90% przypadków rozwija się na podłożu gruczolaka. 

Do stanów przedrakowych należą: 

  • gruczolaki, 
  • zespoły polipowatości rodzinnej, 
  • nieswoiste choroby zapalne jelit.

Rak jelita grubego – przyczyny i czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka rozwoju raka jelita grubego możemy podzielić na modyfikowalne i niemodyfikowalne. Do czynników modyfikowalnych, czyli takich, które mogą być ograniczone pod wpływem prawidłowego stylu życia  należą:

  • otyłość i nadwaga.
  • palenie tytoniu,
  • spożywanie alkoholu, zwłaszcza wysokoprocentowego,
  • nieprawidłowe nawyki żywieniowe (dieta bogatokaloryczna, tłusta, z wysokim spożyciem czerwonego mięsa i poddawanie go nieprawidłowej obróbce termicznej),
  • dieta uboga w warzywa, owoce, błonnik,
  • siedzący tryb życia i brak aktywności fizycznej.

Wśród czynników niemodyfikowalnych raka jelita grubego wymienia się:

  • wiek,
  • obciążony wywiad rodzinny – krewni pierwszego stopnia (rodzice, rodzeństwo, dzieci) osoby chorej na raka jelita grubego są bardziej narażeni na zachorowanie,
  • choroby zapalne jelit (wrzodziejące zapalenie jelita grubego, choroba Leśniowskiego- Crohna),
  • genetycznie uwarunkowane zespoły chorobowe np. zespół Lyncha,
  • występowanie dziedzicznej polipowatości gruczolakowej.

Powiązane produkty

Rak jelita grubego – objawy

Rak jelita grubego bardzo długo może nie dawać żadnych objawów lub mogą być one mało specyficzne: bóle jelit o różnej lokalizacji, ból i świąd odbytu, wzdęcia, spadek masy ciała. 

Rozwijający się nowotwór w zależności od lokalizacji w jelicie może prezentować różne objawy. W rakach prawej połowy okrężnicy często występuje utajone krwawienie i narastająca w związku z tym niedokrwistość w badaniach laboratoryjnych. Rak lewej połowy odbytnicy manifestuje się zmianą rytmu wypróżnień i obecnością krwi w stolcu. W raku dolnej części odbytnicy  pierwszymi objawami nogą być: uczucie parcia na stolec, ból odbytu, stolce ołówkowate, biegunka lub niedrożność jelit. W zaawansowanej chorobie występujące objawy mogą być związane z obecnością odległych przerzutów (powiększenie wątroby, obecność płynu w jamie otrzewnej, powiększenie lokalnych węzłów chłonnych).

Rak jelita grubego – diagnostyka

Złotym standardem rozpoznania raka jelita grubego jest kolonoskopia z pobraniem wycinków do oceny histopatologicznej.

Do badań laboratoryjnych pomocnych w diagnostyce raka jelita grubego należą: ocena morfologii pod kątem niedokrwistości (częsta w raku kątnicy i wstępnicy), badanie na obecność krwi utajonej w kale, wzrost stężenia antygenu rakowo-płodowego (CEA) – ma ono znaczenie zwłaszcza w kontroli po leczeniu.

Badania obrazowe, takie jak USG jamy brzusznej, tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny, wykonywane są w przypadku podejrzenia przerzutów do wątroby, otrzewnej, węzłów chłonnych.

Rak jelita grubego – leczenie 

Podstawowym leczeniem raka jelita grubego jest chirurgiczne usunięcie fragmentu jelita z guzem wraz z okolicznymi węzłami chłonnymi. W przypadkach niewielkich, niezaawansowanych (cN0), dobrze zróżnicowanych (G1-2) guzów dopuszczalne jest miejscowe wycięcie zmiany metodami laparoskopowymi. Leczenie uzupełniające, czyli radioterapia i chemioterapia, stosowane są w różnych sytuacjach klinicznych.

U wybranych chorych na raka odbytnicy (zwłaszcza z  przeciwwskazaniami do operacji) alternatywą może być radykalna radioterapia. Chemioterapia uzupełniająca, obejmująca swoim zasięgiem cały organizm, ma na celu zniszczenie krążących komórek nowotworowych i mikroprzerzutów. 

Rak jelita grubego – rokowania

Pomimo postępu w dziedzinie leczenia nowotworów, rokowanie w raku jelita grubego jest poważne i zależy od stopnia zaawansowania choroby. We wczesnych stopniach zaawansowania rokowanie jest stosunkowo dobre – w przypadku raka ograniczonego do błony śluzowej odsetek 5-letniego przeżycia pozostaje na poziomie prawie 100%. W przypadku obecności przerzutów w węzłach chłonnych odsetek 5-letniego przeżycia spada do 30-60%. Wyniki leczenia Polsce daleko odbiegają od wyników uzyskiwanych w krajach rozwiniętych.

Rak jelita grubego – profilaktyka

Profilaktyka raka jelita grubego to przede wszystkim zadbanie o zdrową, zbilansowaną dietę oraz o odpowiedni poziom aktywności fizycznej, co gwarantuje utrzymanie prawidłowej masy ciała. Istotne są też badania profilaktyczne, w tym kolonoskopia.

Rak jelita grubego a styl życia

Do działań prozdrowotnych, które zmniejszają ryzyko wystąpienia raka jelita grubego należą:

  • spożywanie świeżych warzyw i owoców,
  • ograniczenie spożywania alkoholu,
  • zaprzestanie palenia papierosów i innych wyrobów tytoniowych,
  • zwiększenie błonnika w diecie,
  • regularna aktywność fizyczna (znacząco poprawia perystaltykę jelit),
  • ograniczenie w diecie tłuszczów pochodzenia zwierzęcego,
  • utrzymanie prawidłowej masy ciała.
  1. Wojciechowska U., Didkowska J., Zachorowania i zgony na nowotwory złośliwe w Polsce, Krajowy Rejestr Nowotworów, Centrum Onkologii — Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie [online], http://onkologia.org.pl/raporty. 
  2. Brenner H., Kloor M., Pox C. P., Colorectal cancer, „Lancet” 2014, nr 383 (9927), s. 1490–1502.
  3. Krzakowski M., Warzocha K. (red.), Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych. 2013 rok, t. 1, Via Medica, Gdańsk 2013.
  4. Winawer S., Fletcher R., Rex D. i in., Colorectal cancer screening and surveillance: clinical guidelines and rationale – update based on new evidence, „Gastroenterology” 2003, nr 124, s. 544–560.
  5. Labianca R., Nordlinger B., Berenta G. D. i in., Primary colon cancer: ESMO Clinical Practice Guidelines for diagnosis, adjuvant treatment and follow-up, „Ann Oncol” 2010, nr 21, s. 70–77.
  6. Nowacki M. i in., Rak jelita grubego, [w:] Krzakowski M. (red.), Zalecenia postępowania diagnostyczno-terapeutycznego w nowotworach złośliwych u dorosłych, Warszawa 2009, s. 423–428.

Twoje sugestie

Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym.

Zgłoś uwagi Ikona

Polecane artykuły

  • Bąblowica – objawy i leczenie zarażenia tasiemcem bąblowcowym

    Bąblowica jest chorobą odzwierzęcą, w której dochodzi do zakażenia człowieka tasiemcem bąblowcowym. Jedną z najczęstszych dróg zakażenia jest spożycie niemytych owoców leśnych. Głównymi nosicielami tasiemców są psy, koty i lisy. Objawy choroby są nieswoiste, a ze względu na rzadkość występowania mogą być często mylnie zinterpretowane lub przeoczone. Leczenie różni się w zależności od stadia zaawansowania choroby i narządów zajętych przez larwy tasiemca.

  • Opuchnięte oczy – przyczyny i sposoby leczenia opuchlizny powiek

    Powieki, jako niezwykle delikatna i cienka część skóry wokół oczu, są szczególnie podatne na różnego rodzaju obrzęki. Przyczyny tego stanu mogą być bardzo zróżnicowane, a ich rozpoznanie często wymaga dokładnej obserwacji i analizy towarzyszących objawów.

  • Hirsutyzm – nadmierne owłosienie u kobiet. Jakie badania wykonać i jak przebiega leczenie?

    Choć hirsutyzm to problem, który dotyka wiele kobiet, to rzadko się o nim mówi. Dla wielu pań jest on wstydliwym tematem i często bywa źródłem kompleksów, a nawet obniżonej samooceny. Hirsutyzm objawia się nadmiernym owłosieniem w miejscach typowych dla mężczyzn – na twarzy (wąsik, broda, policzki), brzuchu czy plecach. Najczęściej jest spowodowany łagodnymi przyczynami, ale niekiedy może być również sygnałem poważniejszych zaburzeń hormonalnych.

  • Czym jest pokrzywka stresowa? Objawy i metody leczenia wysypki na tle nerwowym

    Pokrzywka stresowa to specyficzna odmiana reakcji skórnej, która pojawia się w odpowiedzi na czynniki psychiczne, w szczególności silny stres, lęk czy napięcie emocjonalne. W odróżnieniu od klasycznych postaci pokrzywki, które mają podłoże alergiczne lub fizykalne, pokrzywka na tle nerwowym może być związana z funkcjonowaniem układu nerwowego i reakcjami organizmu na bodźce psychiczne. W literaturze medycznej określana jest pokrzywką idiopatyczną z komponentą psychogenną lub pokrzywką psychogenną. Pokrzywka stresowa stanowi wyraźny przykład tego, jak silne emocje mogą wpływać na funkcjonowanie różnych układów organizmu i prowadzić do powstawania charakterystycznych objawów dermatologicznych.

  • Szczepionka przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu. Dla kogo jest przeznaczona i kiedy najlepiej się szczepić?

    Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM) to poważna choroba wirusowa, której głównym wektorem są kleszcze. W ostatnich latach obserwuje się wzrost liczby zachorowań, co wynika zarówno ze zmian klimatycznych, jak i zwiększonej aktywności ludzi na terenach zielonych. W związku z tym coraz więcej osób poszukuje skutecznych metod ochrony przed tą groźną infekcją. Jedną z najskuteczniejszych form profilaktyki jest szczepienie, które pozwala zminimalizować ryzyko zachorowania, a tym samym uniknąć poważnych powikłań neurologicznych.

  • Rośnie zagrożenie chorobami wenerycznymi w Polsce. Wykryto ponad 30% więcej przypadków rzeżączki

    Jedna na dziesięć osób w Polsce może być nosicielem choroby przenoszonej drogą płciową, nie zdając sobie z tego sprawy. Tylko w pierwszej połowie tego roku odnotowano 30-procentowy wzrost przypadków rzeżączki w porównaniu z 2024 rokiem. Niepokojący jest również ubiegłoroczny wzrost zakażeń HIV o 20%. Rosnąca liczba zachorowań na rzeżączkę, HIV czy chlamydiozę wymaga jak najszybszej reakcji, ponieważ niewykryte i nieleczone infekcje prowadzą do powikłań zdrowotnych oraz zwiększają ryzyko transmisji patogenów, co utrudnia kontrolę epidemiologiczną.

  • Grzybica penisa – objawy, przyczyny i leczenie grzybicy prącia

    Grzybica penisa to powszechna – choć często niedostatecznie rozpoznawana – infekcja grzybicza, która dotyka męskie narządy płciowe i jest wywoływana głównie przez drożdżaki z rodzaju Candida. Schorzenie to objawia się charakterystycznymi zmianami skórnymi, zaczerwienieniem, świądem czy bólem, które mogą znacznie obniżyć komfort życia i prowadzić do powikłań, jeśli infekcja nie zostanie odpowiednio zdiagnozowana i leczona. W artykule szczegółowo omówimy mechanizmy powstawania grzybicy penisa, czynniki ryzyka, typowe symptomy, metody diagnostyczne oraz skuteczne sposoby terapii, a także podpowiemy, jak zapobiegać nawrotom tej uciążliwej choroby.

  • Alergia skórna: objawy, przyczyny i metody leczenia uczulenia na skórze

    Alergia skórna to jedno z najczęstszych schorzeń dermatologicznych dotykających znaczny odsetek populacji w każdym wieku. Charakteryzuje się szerokim spektrum objawów manifestujących się na powierzchni skóry w odpowiedzi immunologicznej organizmu na kontakt z różnorodnymi alergenami. Reakcja alergiczna skóry może przybierać rozmaite formy.

Porozmawiaj z farmaceutą
Infolinia: 800 110 110

Zadzwoń do nas jeśli potrzebujesz porady farmaceuty.
Jesteśmy dla Ciebie czynni całą dobę, 7 dni w tygodniu, bezpłatnie.

Pobierz aplikację mobilną Pobierz aplikację mobilną Doz.pl

Ikona przypomnienie o zażyciu leku.
Zdarza Ci się ominąć dawkę leku?

Zainstaluj aplikację. Stwórz apteczkę. Przypomnimy Ci kiedy wziąć lek.

Dostępna w Aplikacja google play Aplikacja appstore
Dlaczego DOZ.pl
Niższe koszta leczenia

Darmowa dostawa do Apteki
Bezpłatna Infolinia dla Pacjentów.

ikona niższe koszty leczenia
Bezpieczeństwo

Weryfikacja interakcji leków.
Encyklopedia leków i ziół

Ikona encklopedia leków i ziół
Wsparcie w leczeniu

Porady na czacie z Farmaceutą.

Ikona porady na czacie z farmaceutą
Newsletter

Bądź na bieżąco z DOZ.pl